รัฐศาสตร์สาร

การศึกษาเปรียบเทียบนโยบายความสัมพันธ์ช่องแคบไต้หวันของพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า

แสงเทียน เผ่าเผือก — 2024-04-23

งานวิจัยนี้ศึกษาเปรียบเทียบนโยบายช่องแคบไต้หวันของรัฐบาลจากพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าสองรัฐบาลที่ดำเนินนโยบายแตกต่างกัน แม้พรรคประชาธิปไตยก้าวหน้าจะมีอัตลักษณ์เชิงนโยบายในการส่งเสริมเอกราชของไต้หวัน รัฐบาลเฉินในช่วงแรก (2000-2002) มีนโยบายแสวงหาความร่วมมือและเปลี่ยนเป็นนโยบายเผชิญหน้า (2002-2008) ขณะที่รัฐบาลไช่ (2016-2022) ไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงนโยบายโดยยังคงเน้นนโยบายเผชิญหน้า งานวิจัยวิเคราะห์โดยใช้กรอบแนวคิดการจัดการภัยคุกคามภายในและภายนอก และพบว่าปัจจัยที่ทำให้ทั้งสองรัฐบาลดำเนินนโยบายต่างกันคือ 1. ภูมิรัฐศาสตร์ภายใต้การแข่งขันของสหรัฐฯ และจีน 2. การเมืองระหว่างพรรคการเมืองในสภานิติบัญญัติ และ 3. พัฒนาการของอัตลักษณ์ไต้หวันกับความต้องการเชิงนโยบายของฐานเสียง ปัจจัยทั้งสามสัมพันธ์และนำไปสู่การดำเนินนโยบายจัดการภัยคุกคามของพรรคการประชาธิปไตยก้าวหน้าในรูปแบบนโยบายต่างประเทศ

สามทศวรรษ Siam mapped: จากการรื้อสร้างสู่การสถาปนาวาทกรรม ค.ศ.1994-2023

ฐนพงศ์ ลือขจรชัย — 2024-04-23

บทความชิ้นนี้มุ่งวิพากษ์และวิเคราะห์หนังสือ “กำเนิดสยามจากแผนที่ฯ” (“Siam mapped”) โดย ธงชัย วินิจจะกูล ในแง่มุมต่าง ๆ ได้แก่ ตำแหน่งแห่งที่ของ Siam mapped ในไทยคดีศึกษา ความเข้าใจต่อข้อเสนอของ Siam mapped และปัญหาในเชิงวิธีวิทยาของ Siam mapped

จากการศึกษาพบว่า Siam mapped เป็นหนึ่งในงานสายวิพากษ์ที่มาในช่วงความเสื่อมถอยของ
องค์ความรู้ที่ถูกสร้างขึ้นโดยนักวิชาการอเมริกัน Siam mapped ได้ตั้งคำถามต่อชุดความรู้เรื่องเสียดินแดนและข้ออ้างเรื่องรักษาเอกราชของกษัตริย์ที่ครอบงำไทยคดีศึกษาในช่วงเวลาดังกล่าว Siam mapped พยายามตั้งคำถามต่อ “ภูมิกายา” (Geo-body) หรือรูปร่างของสยามบนแผนที่ซึ่งได้กลายมาเป็นส่วนที่สำคัญที่สุดประการหนึ่งของ “ความเป็นชาติไทย” (Thai nationhood) แม้ Siam mapped จะทำเพียงการวิพากษ์องค์ความรู้เดิม แต่กลับกลายเป็นฐานขององค์ความรู้ใหม่ที่เสนอว่าสยาม “ได้ดินแดน” ผ่านการอ้างอิงข้อเสนอ Siam mapped ในฐานะหลักฐานเป็นจำนวนมาก ปัญหานี้เกิดจากการที่ Siam mapped มิได้ระบุวิธีวิทยาอย่างชัดเจนอย่างการสืบสาแหรก (genealogy) ที่มุ่งเน้นวิพากษ์องค์ความรู้ในปัจจุบันหรือความจริง (truth) มากกว่าจะเป็นการวิจารณ์ต่อ “ข้อเท็จจริง” (fact) ในอดีต การอ้างอิง Siam mapped ที่ผิดพลาด
จึงกลายเป็นการที่ Siam mapped ได้สร้างวาทกรรม (discourse) ของ “วาทกรรมเสียดินแดน” (lost territory discourse) ขึ้นมาเอง

สภาพจริงนิยมคลาสสิกในทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

จิตติภัทร พูนขำ — 2024-04-23

บทความวิจัยชิ้นนี้ตั้งคำถามเชิงวิพากษ์กับคำอธิบายกระแสหลักของสภาพจริงนิยมคลาสสิก โดยเสนอว่า “สภาพจริงนิยมคลาสสิก” ที่รับรู้เข้าใจกันโดยทั่วไปนั้นเป็นเพียง “มายาคติ” โดยมายาคตินี้เกิดขึ้นมาจากแหล่งที่มาสำคัญ 2 แหล่งด้วยกันคือ มุมมองของสภาพจริงนิยมเชิงโครงสร้าง และการผลิตซ้ำองค์ความรู้ในตำราแบบเรียนพื้นฐานทางด้านทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ทั้งในต่างประเทศและในประเทศไทย บทความนี้มีเป้าหมายที่จะชี้ให้เห็นถึงความสลับซับซ้อนทางภูมิปัญญาของสภาพจริงนิยมคลาสสิกในฐานะทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

บทความนี้แบ่งออกเป็นสี่ส่วนสำคัญคือ ส่วนแรกนำเสนอการอ่านผิด “สภาพจริงนิยมคลาสสิก” โดย Kenneth N. Waltz เจ้าพ่อสำนักสภาพจริงนิยมใหม่ ส่วนที่สองพิจารณาการผลิตซ้ำคำอธิบายในตำราแบบเรียนทฤษฎี IR ทั้งในต่างประเทศและในประเทศไทย ส่วนที่สามสำรวจการตีความใหม่ของ “สภาพจริงนิยมคลาสสิก” ในการศึกษาวิจัยและวรรณกรรมทางวิชาการทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในช่วงตั้งแต่ทศวรรษที่ 1990 เป็นต้นมา ในส่วนสุดท้ายเสนอแนะบททดลองเสนอที่เรียกว่า “หลักการหกประการของสภาพจริงนิยมคลาสสิก” เพื่อชี้ให้เห็นลักษณะร่วมสำคัญของสภาพจริงนิยมคลาสสิก และเปรียบเทียบความเหมือนและความแตกต่างระหว่าง E.H. Carr กับ Hans J. Morgenthau ซึ่งบทความนี้เสนอว่า สภาพจริงนิยมคลาสสิกให้ความสำคัญกับทั้งอำนาจและศีลธรรม รัฐและตัวแสดงที่ไม่ใช่รัฐ (ได้แก่ปัจเจกในกรณีของ Carr และรัฐบาลโลกในกรณีของ Morgenthau) และทฤษฎีเชิงประจักษ์และทฤษฎีเชิงปทัสถาน รวมทั้งยังส่งเสริมทฤษฎีการหาความรู้ที่ไม่ใช่ปฏิฐานนิยมอีกด้วย แต่นักทฤษฎีทั้งสองแตกต่างกันโดย Carr นั้นมีวิสัยทัศน์แบบปฏิบัตินิยม (Pragmatic Realism) ในขณะที่ Morgenthau มีวิสัยทัศน์แบบโศกนาฎกรรม (Tragic Realism)

แนวคิดและวิธีการทางประวัติศาสตร์ของ อี.พี. ธอมป์สัน (E.P.Thompson) ใน The Making of the English Working Class

ธิกานต์ ศรีนารา — 2024-04-23

อี.พี. ธอมป์สัน (E.P.Thompson) เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางทั้งในฐานะนักประวัติศาสตร์, นักเขียนบทความ และนักกิจกรรมการเมือง และเป็นผู้ที่ก่อให้เกิดการถกเถียงมากที่สุดในหมู่นักประวัติศาสตร์มาร์กซิสต์อังกฤษทั้งหมด The Making of the English Working Class (1963) ทำให้ธอมป์สันกลายเป็น "นักประวัติศาสตร์ที่ถูกอ้างถึงอย่างกว้างขวางที่สุดในโลกของศตวรรษที่ 20" ใน The Making of the English Working Class ธอมป์สันเล่าถึงวิธีการที่ประชาชนผู้ใช้แรงงานอังกฤษเกิดความรู้สึกเป็นหนึ่งเดียวกันขึ้นในหมู่พวกเขา และต่อต้านนายจ้างของพวกเขาในช่วงระหว่างปี 1790 และ 1830 ข้อเสนอที่สำคัญของ The Making of the English Working Class ก็คือ "ชนชั้น" (class) ไม่ใช่ "สิ่งๆ หนึ่ง" (a thing), ไม่ใช่การตีความทางทฤษฎี (theoretical construct), ไม่ใช่โครงสร้าง (structure) หรือ หมวดหมู่ (category) หากแต่เป็น "ปรากฏการณ์ทางประวัติศาสตร์" (a historical phenomenon) ที่เกิดขึ้นจากความสัมพันธ์ของมนุษย์ ดังที่ธอมป์สันกล่าวว่า "ชนชั้นเกิดขึ้นเมื่อมนุษย์บางพวก, ในฐานะผู้ที่มีประสบการณ์ร่วม (ทั้งที่สืบทอดมาจากอดีต และแบ่งปันร่วมกันในปัจจุบัน), รู้สึกถึงและแสดงอัตลักษณ์เกี่ยวกับผลประโยชน์ของพวกเขาออกมาอย่างชัดแจ้ง ทั้งในหมู่พวกเขาเอง และที่ต่อต้านขัดแย้งกับมนุษย์คนอื่นๆ ผู้ซึ่งมีอัตลักษณ์ทางผลประโยชน์แตกต่างออกไป (และมักจะอยู่ตรงกันข้ามเสมอ) จากผลประโยชน์ของพวกเขา" ดังนั้น "ชนชั้น" จึงเป็นหนี้บุญคุณต่อ "ตัวกระทำการ" (agency) มากพอๆ กับ "สภาพเงื่อนไขภายนอกที่กำลังเปลี่ยนแปลง" (conditioning) และประชาชนผู้ใช้แรงงานก็ต่อสู้ด้วยการดึงเอาขนบประเพณีแบบอังกฤษออกมา "สร้าง" ให้ตัวของพวกเขาเองกลายเป็นชนชั้นหนึ่ง