วารสารพุทธนวัตกรรมและการจัดการ

การพัฒนาพุทธนวัตกรรมการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในยุคดิจิทัล

กมลาศ ภูวชนาธิพงศ์ — 2025-11-11

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาความเป็นพลเมืองในระบอบประชาธิปไตยของเยาวชนในยุคดิจิทัล 2. พัฒนาพุทธนวัตกรรมการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในยุคดิจิทัล และ 3. ประเมินผลพุทธนวัตกรรมการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างจิตสำนึกความเป็นพลเมืองของเยาวชนในยุคดิจิทัล ใช้วิธีวิจัยแบบผสานวิธี 3 ระยะ ได้แก่ 1. การวิจัยเชิงคุณภาพศึกษาข้อมูลจากเอกสาร การสัมภาษณ์และสนทนากลุ่ม ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 20 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา 2. การวิจัยแบบกึ่งทดลองกับกลุ่มเยาวชน จำนวน 30 คน โดยจัดกิจกรรมฝึกอบรม 2 วัน ประเมินผลก่อนและหลังด้วยแบบประเมินจิตสำนึกความเป็นพลเมือง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ Paired-Sample t-test และ 3. การวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการสัมภาษณ์กลุ่มเยาวชน กลุ่มครู/วิทยากร และผู้ทรงคุณวุฒิ รวม 3 กลุ่ม ๆ ละ 6 คน รวม 18 คน โดยใช้คำถามสัมภาษณ์ ใบงานและการสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1. แนวทางเสริมสร้างความเป็นพลเมือง 4 ด้าน ได้แก่ 1.1 การตระหนักในสิทธิ เสรีภาพ หน้าที่ 1.2 การใช้เทคโนโลยีอย่างสร้างสรรค์ 1.3 การมีจริยธรรมในการแสดงออก และ 1.4 การสร้างสมดุลระหว่างสิทธิและความรับผิดชอบผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ 5 ขั้นตอนหรือ 5 พา ได้แก่ พาเพลิน (สร้างบรรยากาศผ่อนคลาย) พาคิด (กระตุ้นด้วยคำถาม) พาทำร่วมกัน (ลงมือปฏิบัติเป็นทีม) พาระลึกรู้ (สะท้อนคิดและรับฟังป้อนกลับ) และพาปลื้มใจ (ภูมิใจในผลงานและความสำเร็จร่วมกัน) 2. การพัฒนาพุทธนวัตกรรมการสื่อสาร พบว่า มีปัญหาทักษะพลเมืองดิจิทัล 10 ด้าน เช่น การรู้เท่าทันสื่อ การคิดวิเคราะห์ การใช้เทคโนโลยีอย่างมีจริยธรรม โดยใช้แนวทางฝึกฝนผ่านกิจกรรมบูรณาการด้วยหลักสังคหวัตถุ 4 และโยนิโสมนสิการ และ 3. ผลการประเมินก่อนและหลังการอบรม พบว่า เยาวชนมีลักษณะคุณลักษณะความเป็นพลเมืองตามหลักสังคหวัตถุ 4 การใช้โยนิโสมนสิการ และพฤติกรรมพุทธนวัตกรรมการสื่อสารแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01

การบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนตามหลักธรรมาภิบาลเพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทย ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา

อัครนันท์ อริยศรีพงษ์ — 2025-11-11

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1. ศึกษาสภาพทั่วไปและปัจจัยความสำเร็จในการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนด้านสมุนไพรไทยตามหลักธรรมาภิบาลในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา 2. วิเคราะห์องค์ประกอบการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนด้านสมุนไพรไทยตามหลักธรรมาภิบาลบูรณาการหลักพุทธธรรมเพื่อสร้างความร่วมมือในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ และ 3. นำเสนอรูปแบบและแนวปฏิบัติที่ดีในการบริหารจัดการวิสาหกิจชุมชนเพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทย การวิจัยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (PAR) ผู้ให้ข้อมูล ได้แก่ ผู้นำวิสาหกิจชุมชน หน่วยงานรัฐ เอกชน ประชาชน และนักวิชาการ รวม 40 คน เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง การสนทนากลุ่ม การจัดเวิร์กช็อป และการสังเกตแบบมีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยามีศักยภาพด้านสมุนไพรไทยจากภูมิปัญญาท้องถิ่นและทรัพยากรธรรมชาติ การบริหารจัดการมีความโปร่งใสและการมีส่วนร่วม ช่วยส่งเสริมคุณภาพชีวิตและสร้างรายได้ การวิเคราะห์ด้วย SWOT ชี้ว่าปัจจัยความสำเร็จ ได้แก่ 1. ด้านองค์กร ภาวะผู้นำ การมีส่วนร่วม วัฒนธรรมองค์กร และทุนมนุษย์ 2. ด้านผลิตภัณฑ์ ความหลากหลาย ความปลอดภัย และเอกลักษณ์จากสมุนไพรท้องถิ่น 3. ด้านการตลาด การเล่าเรื่องภูมิปัญญา การประชาสัมพันธ์ผ่าน OTOP และการตอบโจทย์ผู้บริโภค และ 4. ด้านการจัดการผลงานกิจการ จิตวิญญาณผู้ประกอบการและความรับผิดชอบต่อสังคม องค์ประกอบการบริหารที่สำคัญ ได้แก่ หลัก 4M หลักธรรมาภิบาล และสัปปุริสธรรม 7 การสังเคราะห์ได้รูปแบบการบริหาร 3 ต้นแบบ คือ 1. การผสานเครือข่ายร่วมกับภาคเอกชนและชุมชน 2. การบริหารที่บูรณาการหลักธรรมาภิบาลกับสัปปุริสธรรม 7 และ 3. การจัดการตามบริบทพื้นที่ด้วยการมีส่วนร่วมแบบ Bottom-up แนวปฏิบัติที่ดีเน้นหลักธรรมาภิบาล ได้แก่ นิติธรรม คุณธรรม โปร่งใส การมีส่วนร่วม ความรับผิดชอบ และความคุ้มค่า