ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ ศูนย์สุขภาพชุมชนเมืองไผ่ เครือข่ายโรงพยาบาลบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, ภาวะสมองเสื่อม, ความชุกบทคัดย่อ
การศึกษาในครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงพรรณณา (Descriptive research) เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ ศูนย์สุขภาพชุมชนเมืองบ้านไผ่ เครือข่ายโรงพยาบาลบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนในเขตรับผิดชอบของศูนย์สุขภาพชุมชนเมืองบ้านไผ่ จำนวน 208 คน สุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้น (Stratified Random Sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา ประกอบด้วย แบบทดสอบสภาพสมองเบื้องตันฉบับภาษาไทย (MMSE-Thai 2002) ของสถาบันเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ และแบบสัมภาษณ์ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์ปัจจัยด้านประชากรและสังคม สัมพันธภาพในครอบครัว การเข้าร่วมกิจกรรมทางสังคม แบบสัมภาษณ์ปัจจัยด้านภาวะสุขภาพ และแบบสัมภาษณ์ปัจจัยด้านพฤติกรรมสุขภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าต่ำสุด และค่าสูงสุด การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะเสียงสมองเสื่อม โดยการวิเคราะห์ด้วย p-value, Pearson's Correlation Coefficient และการหาค่าความชุก
ผลการวิจัย พบว่า กลุ่มตัวอย่างพบความชุกของภาวะเสี่ยงสมองเสื่อม ร้อยละ 37 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุ คือ ปัจจัยด้านประชากรและสังคม ได้แก่ อายุ สถานภาพ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได้ (r = .135, .116, .125, .375 และ .203 ตามลำดับ) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ 2) ปัจจัยด้านภาวะสุขภาพ ได้แก่ การมีโรคประจำตัว ความสามารถในการได้ยิน ความสามารถในการมองเห็น ประวัติการบาดเจ็บที่ศีรษะ (r = .128, .297, .258, .115 ตามลำดับ) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และ 3) ปัจจัยด้านพฤติกรรมสุขภาพ ได้แก่ การออกกำลังกาย (r = .275) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
เอกสารอ้างอิง
ไอรดา สายปัญญา. (2565). ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมและภาวะความสามารถของสมองบกพร่องเล็กน้อยในผู้สูงอายุ ตำบลนามะเฟือง อำเภอเมือง จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี, 30(3), 376 – 386.
กัลยา มั่นล้วน และคณะ (2565). การเพิ่มความจำเหตุการณ์และลดระดับคอร์ ติซอลในผู้สูงอายุที่มีภาวะการรู้คิดบกพร่องโดยใช้โปรแกรมการบริหารนิ้วมือร่วมกับดนตรีบำบัด.วารสารพยาบาลทหารบก, 23(3), 285-295.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2564. กรุงเทพฯ
ประภาศรี ทุมสิงห์, กัญญา จันทร์พล, สดูดี กูห้องไลย. (2566). สมรรถภาพสมองและปัจจัยที่มีความสัมพัมพันธ์กับสมรรถภาพสมองของผู้สูงอายุในโรงเรียนผู้สูงอายุ เขตสุขภาพที่ 7. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 16(3), 268 – 279.
World Health Organization. (2017). Global Action Plan on the Public Health Response to Dementia 2017-2025. Geneva
กรมการแพทย์. (2566). สังคมสูงวัย. https://www.hfocus.org/content/2023/12/29302
ชลิต เชาว์วิไลย และคณะ (2565). แนวทางการป้องกันผู้สูงอายุจากภาวะสมองเสื่อม.วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน. 8(3), 8-15.
ภรัญวิทย์ อนันต์ดิลกฤทธิ์. (2564). ภาวะสมองเสื่อม. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 15(37), 392 – 398.
นฤบดินทร์ รอดปั้น และคณะ (2567). ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุที่เข้ารับการรักษาในแผนกผู้ป่วยใน อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 18(2), 459 – 472.
อรุณโรจน์ รุ่งเรือง, พุฒิพงศ์ สัตยวงศ์ทิพย์. (2566). ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะเสี่ยงสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ เทศบาลตำบลสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9, 17(1), 272 – 287.
Griffiths, J., Thaikruea, L., Wongpakaran, N., & Munkhetvit, P. (2020). Prevalence of mild cognitiveimpairment in rural Thai older people, associated risk factors and their cognitive characteristics. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders Extra, 10(1), 38-45
Lucca, U., Garri, M., Recchia, A., Logroscino, G., Tiraboschi, P., Franceschi, M., . & Tettamanti, M. (2011). A population-based study of dementia in the oldest old: the Monzino 80-plus study. BMC neurology, 11(1), 54.
จุไรรัตน์ ดวงจันทร์ และคณะ (2563). ความชุกและปัจจัยทำนายภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดเพชรบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี, 3(2), 133 – 148.
วิลาสินี สุราวรรณ์. (2560). ความชุกของภาวะสมองเสื่อมและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมใน ผู้สูงอายุอำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 10(2), 58 – 69.
นาเดียร์ มะนิ และคณะ(2567). ปัจจัยเสียงที่มีผลต่อภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ตำบลบานา อำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี. วารสารการศึกษาและวิจัยการสาธารณสุข, 2(1), 64 – 78.
รัตติยา ฤทธิช่วย และคณะ. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารเทคโนโลยีภาคใต้, 13(1), 56 – 64.
ชมนาด ศิริรัตน์. (2563). ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมในผู้ป่วยสูงอายุที่รับการรักษาในแผนกจิตเวชโรงพยาบาลมหาสารคาม. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม, 17(2), 35 – 47.
Khazanie, R. (1996). Statistics in a world of application (4th ed.). Harper Collin College Publishers.
อัมพร เบญจพลพิทักษ์. (2566). กรมการแพทย์ห่วง "สังคมสูงวัย" พบ! ผู้สูงอายุป่วยสมองเสื่อมเพิ่มขึ้นทุกปี.
จุไรรัตน์ ดวงจันทร์, ดวงหทัย ยอดทอง, พิศสมร เดชดวง. (2563). ความชุกและปัจจัยทำนายภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดเพชรบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี, 3(2), 133 – 148.
แวววลี พลเยี่ยม. (2567). ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดภาวะสมองเสื่อมของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชนอำเภอธวัชบุรี จังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารวิจัยและพัฒนานวัตกรรมทางสุขภาพ, 5(3), 233 – 244.
Wahl, D, Solon-Biet, S. M., Coger, V. C, Fontana, L., Simpson, S. J, Le Contour, G., & Ribeiro, R. V. (2019). Aging, lifestyle dementia. Neurobiology of Disease, 130, e104481.
Ferri, C. P., Prince, M., Brayne, C., Brodaty, H., Fratiglioni, L., Ganguli, M., et al. (2005). Global prevalence of dementia: A Delphi consensus study. The Lancet, 366(9503), 2112–2117. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(05)67889-0
Hakansson, K., Rovio, S., Helkala, E. L., Vilska, A. R., Winblad, B., Soininen, H., et al. (2009). https://www.hfocus.org/content/2023/12/29302
Fan, L. P., Sun, Y., Lee, H. J., Yang, S. C., Chen, T. F., Lin, K., Lin, C. C., et al. (2015). Marital status, lifestyle, and dementia: A nationwide survey in Taiwan. PLoS ONE, 10(9), 1–11..
Stern, Y. (2012). Cognitive reserve in ageing and Alzheimer's disease. The Lancet Neurology, 11(11), 1006–1012.
พนม สุขจันทร์, กัษฟาร์ นิยมเดชา, ดีน ศรีชัยสุวรรณ. (2565). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสมองเสื่อมใน
Rogers, M. A., & Langa, K. M. (2010). Untreated poor vision: A contributing factor to late-life dementia. American Journal of Epidemiology, 171(6), 728–735.
Biessels, G. J., & Despa, F. (2018). Cognitive decline and dementia in diabetes mellitus: Mechanisms and clinical implications. Nature Reviews Endocrinology, 14(10), 591–604.
สุชาดา วงษ์มาลา. (2561). ความเสี่ยงของการสูญเสียการมองเห็นและภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุไทย. วารสารวิจัยสาธารณสุข, 10(2), 87–94.
Johnson, V. E., Stewart, W., & Smith, D. H. (2010). Traumatic brain injury and amyloid-β pathology: A link to Alzheimer's disease? Nature Reviews Neuroscience, 11(5), 361–370.
Loane, D. J., & Kumar, A. (2016). Microglia in the neuroinflammatory response after traumatic brain injury: Therapeutic targets beyond neuroinflammation. Brain Research, 1640, 61–73.
Fleminger, S., Oliver, D. L., Lovestone, S., Rabe-Hesketh, S., & Giora, A. (2003). Head injury as a risk factor for Alzheimer's disease; The evidence 10 years on; A partial replication. JNeurol Neurosurg Psychiatry, 74, pp. 857-862.
Colcombe, S., & Kramer, A. F. (2003). Fitness effects on the cognitive function of older adults: A meta-analytic study. Psychological Science, 14(2), 125-130.
Cotman, C. W., & Berchtold, N. C. (2002). Exercise: A behavioral intervention to enhance brain health and plasticity. Trends in Neurosciences, 25(6), 295-301.
Erickson, K. I., Voss, M. W., Prakash, R. S., Basak, C., Szabo, A., Chaddock, L., ... & Kramer, A. F. (2011). Exercise training increases size of hippocampus and improves memory. Proceedings of the National Academy of Sciences, 108(7), 3017-3022.
