การพัฒนารูปแบบการควบคุมและกำจัดโรคไข้มาลาเรีย โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน บริเวณพื้นที่ชายแดนไทย-เมียนมา จังหวัดระนอง

บทคัดย่อ

     การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการควบคุมและกำจัดโรคไข้มาลาเรีย โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนบริเวณพื้นที่ชายแดนไทย - เมียนมา จังหวัดระนอง โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ดำเนินการใน 12 ตำบลของ 3 อำเภอ ประกอบด้วย อำเภอเมืองระนอง อำเภอกระบุรี และอำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง มีผู้เข้าร่วมการศึกษาจำนวน 360 คน ระยะเวลาดำเนินการ 6 เดือน

     การศึกษาพบว่าสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคไข้มาลาเรียในพื้นที่ชายแดนไทย-เมียนมามีความซับซ้อน โดยมีอัตราป่วย 183.45 ต่อแสนประชากรในอำเภอกระบุรี ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศ ปัญหาหลักประกอบด้วยการเข้าถึงบริการที่ไม่เท่าเทียม ระบบการเฝ้าระวังที่ล่าช้า การขาดแคลนบุคลากรเชี่ยวชาญ และอุปสรรคด้านภาษาและวัฒนธรรม

     รูปแบบที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วยห้าองค์ประกอบหลัก ได้แก่ ระบบการเฝ้าระวังและการค้นหาผู้ป่วยแบบมีส่วนร่วม ระบบการวินิจฉัยและการรักษาในชุมชน ระบบการป้องกันและควบคุมแบบบูรณาการ ระบบการจัดการข้อมูลและการสื่อสาร และระบบการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม มีการจัดตั้งโรคไข้มาลาเรียโพสต์ 12 แห่ง และการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครโรคไข้มาลาเรีย 62 คน

     ผลการประเมินประสิทธิผลแสดงให้เห็นการปรับปรุงอย่างมีนัยสำคัญในทุกระดับตัวชี้วัด อัตราป่วยโรคไข้มาลาเรียลดลงจาก 183.45 เป็น 98.76 ต่อแสนประชากร คิดเป็นการลดลงร้อยละ 46.18 ระยะเวลาการรายงานผู้ป่วยลดลงจาก 2.85 เป็น 1.12 วัน การปฏิบัติตามยุทธศาสตร์ 1-3-7 มีการปรับปรุงอย่างก้าวกระโดด โดยการรายงานผู้ป่วยภายในหนึ่งวันเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 67.40 เป็นร้อยละ 94.80

     การมีส่วนร่วมของชุมชนเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยคะแนนรวมเพิ่มขึ้นจาก 7.19 เป็น 10.42 คะแนน ผู้เข้าร่วมมีความพึงพอใจต่อกระบวนการพัฒนาในระดับมาก (Mean = 4.16) การประเมินความยั่งยืนหลังสิ้นสุดโครงการหกเดือนแสดงผลในระดับสูง (คะแนน 34.01 จาก 40) โดยมีจุดแข็งด้านการยอมรับของชุมชน ความเข้มแข็งของระบบอาสาสมัคร และการสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น