ผลของการวางแผนการดูแลล่วงหน้าในผู้ป่วยไตเรื้อรังต่อการเข้าถึงการรักษาแบบประคับประคอง
คำสำคัญ:
การวางแผนการดูแลล่วงหน้า, ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย, การดูแลแบบประคับประคอง, คุณภาพชีวิตบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ วิเคราะห์สถานการณ์และปัญหาในการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายพัฒนารูปแบบการวางแผนการดูแลล่วงหน้า (Advance Care Planning: ACP) เพื่อให้ผู้ป่วยเข้าถึงการดูแลแบบประคับประคอง และศึกษาผลลัพธ์ของการวางแผนล่วงหน้าต่อการเข้าถึงการรักษาแบบประคับประคอง การวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) ร่วมกับกระบวนการวิจัยและพัฒนา (R&D) กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะที่ 5 และญาติผู้ดูแล จำนวน 10 ราย ที่เข้ารับบริการในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแห่งหนึ่ง ระหว่างเดือนมกราคม ถึงเมษายน 2568 เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบประเมินคุณภาพชีวิต แบบฟอร์ม ACP และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติพรรณนาและสถิติ Paired t-test ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า หลังจากดำเนินโปรแกรม ACP ผู้ป่วยมีทางเลือกการรักษาที่ชัดเจนมากขึ้น โดยสัดส่วนผู้ที่เลือกการดูแลแบบประคับประคองเพิ่มขึ้นเป็น 56.7% ขณะที่ผู้ที่เลือกการบำบัดทดแทนไตลดลงเหลือ 43.3% ผลลัพธ์ทางคลินิก เช่น ความดันโลหิต ค่าโพแทสเซียม ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) ค่า Hematocrit เพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน ผู้ป่วยได้รับ Erythropoietin เพิ่มขึ้นจาก 2.9% เป็น 38.2% คุณภาพชีวิตโดยรวมดีขึ้นจากระดับต่ำเป็นระดับปานกลาง (p<.01) ด้านความลำบากจากโรคไตและผลกระทบต่อชีวิตประจำวันลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
เอกสารอ้างอิง
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. (2565). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคไตเรื้อรัง. กรุงเทพฯ: สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทยม 2565.
กรมการแพทย์. แนวทางการดูแลผู้ป่วยระยะท้าย. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข, 2562.
อดิศร อุดรทักษ์ และคณะ. การพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายแบบประคับประคองโดยการมีส่วนร่วมของทีมสหวิชาชีพ. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ 2566:41(1):50-62.
Sudore, R. L., Lum, H. D., You, J. J., et al. Defining Advance Care Planning for Adults: A Consensus Definition. Journal of Pain and Symptom Management 2017;53(5):821–32.
Bernacki, R., & Block, S. Communication about serious illness care goals: A review and synthesis of best practices. JAMA Internal Medicine 2014:174(12):1994–2003.
World Health Organization. Palliative care: Key facts. WHO; 2020.
กรมการแพทย์. แนวทางการดูแลผู้ป่วยระยะท้าย. กรุงเทพฯ: กรมการแพทย์; 2562.
รัตนาภรณ์ รักชาติ, สุภาภรณ์ อุดมลักษณ์, กัญญา ศรีอรุณ, ปานจิตร์ วงศ์ใหญ่ และภัทรนัย ไชยพรม. การพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยมะเร็งแบบประคับประคองและระยะท้ายโดยการมีส่วนร่วมของเครือข่ายชุมชนต้นแบบหมู่บ้านปลอดมะเร็งจังหวัดลำปาง. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ สสอท. 2565;4(2):1-19.
ช่อทิพย์ พรหมมารัตน์. ผลของการพัฒนารูปแบบการดูแลแบบประคับประคองที่บ้านเครือข่ายสุขภาพอำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน. วารสารสาธารณสุขล้านนา 2560;13(1):25-36.
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคไตเรื้อรัง; 2565.
Bernacki R, Block S. Communication about serious illness care goals: A review and synthesis of best practices. JAMA Intern Med. 2014;174(12):1994–2003.
นภาพร ตั้งพูลผลวนิชย์. การพัฒนาระบบการดูแลแบบประคับประคองในผู้ป่วยระยะสุดท้าย โรงพยาบาลยโสธร. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา 2563;5(2):38-45.
