ประสิทธิผลของโปรแกรมการสร้างเสริมพลังอำนาจต่อพฤติกรรมการป้องกัน โรคหลอดเลือดสมองของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงในเขต โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแหลมใหญ่ จังหวัดสมุทรสงคราม
คำสำคัญ:
โปรแกรมเสริมสร้างพลังอำนาจ, พฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ, โรคหลอดเลือดสมอง, ความดันโลหิตสูงบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุที่มีภาวะความดันโลหิตสูง ในเขตรับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลแหลมใหญ่ จังหวัดสมุทรสงคราม ใช้รูปแบบการวิจัยกึ่งทดลอง (quasi-experimental research) โดยมีกลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุจำนวน 60 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 30 คน และกลุ่มควบคุม 30 คน คัดเลือกด้วยวิธีการเฉพาะเจาะจง กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจตามแนวคิดของ Gibson ซึ่งประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ การค้นพบสภาพการณ์จริง การสะท้อนคิดอย่างมีวิจารณญาณ การตัดสินใจปฏิบัติ และการคงไว้ซึ่งพฤติกรรมที่มีประสิทธิภาพ โดยดำเนินกิจกรรมต่อเนื่องเป็นเวลา 8 สัปดาห์ เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบสอบถามพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูง การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติ Independent t-test เพื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม และ Paired t-test เพื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยก่อนและหลังการทดลองของกลุ่มทดลอง
ผลการวิจัยพบว่า ก่อนเข้าร่วมโปรแกรม ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมการรับประทานยาในระดับสูง แต่มีพฤติกรรมการออกกำลังกายในระดับต่ำที่สุด หลังเข้าร่วมโปรแกรม กลุ่มทดลองมีคะแนนพฤติกรรมสุขภาพเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) โดยพฤติกรรมที่แตกต่างมากที่สุดคือการออกกำลังกาย
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization.(2023). WHO reveals leading causes of death and disability worldwide: 2000–2019. Geneva: WHO; 2023.
กระทรวงสาธารณสุข.(2567). รายงานสถานการณ์โรคหลอดเลือดสมองในประเทศไทย พ.ศ. 2567. นนทบุรี: สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค; 2567.
จุฬารัตน์ ขยันควร.(2567). พฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้สูงอายุในเขตชนบท. วารสารสุขภาพชุมชน. 2567;30(2):145–56.
ศิริรัตน์ ผ่านภพ.(2563). ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะหมดไฟในการดูแลของผู้ดูแลผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง. วารสารพยาบาลศาสตร์. 2563;38(3):58–70.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสงคราม.(2567). ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ (HDC) สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสงคราม เขตสุขภาพที่ 5, 2567. [เข้าถึงเมื่อ 2568 กรกฎาคม 31]. เข้าถึงได้จาก:https://hdc.moph.go.th/skm/public/standard-report-detail/71cff4a5f828ddbe688784c2659abfe9
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ.(2567). รายงานประจำปีเรื่องการส่งต่อผู้ป่วยโรคเรื้อรังในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิ. กรุงเทพฯ: สปสช.; 2567.
Gibson, C. H. (1995). The process of empowerment in mothers of chronically ill children. Journal of Advanced Nursing. 1995;21(6):1201-210
วิยะการ แสงหัวช้าง, วงศ์ตวัน บุญเกิด, นิตยา คำมี.(2560). ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง. วารสารพยาบาลสาธารณสุข. 2560;31(1):23–34.
กรมควบคุมโรค.(2565). คู่มือการใช้ตารางสีประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดในผู้สูงอายุ. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
คณะกรรมการจัดทำแบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบื้องต้นฉบับภาษาไทย พ.ศ. 2542.(2545). แบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบื้องต้นฉบับภาษาไทย ( MMSE-Thai 2002). กรุงเทพฯ: กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข, 2545.
วรดา ทองสุก.(2562). ผลของโปรแกรมการเสริมพลังอำนาจต่อพฤติกรรมสุขภาพดัชนีมวลกาย และระดับความดันโลหิตในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยนเรศวร; 2562
รัตนาภรณ์ เอี่ยมพรม.(2565). ผลของโปรแกรมส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูง. วารสารพยาบาลทหารบก. 2565;23(3):22–35.
ธนพร มหากิจศิริ.(2561). ผลของการใช้กระบวนการเสริมพลังอำนาจเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิจัยสุขภาพ. 2561;12(1):40–52.
Chi Kuo C, Chu Lin C, Mian Tsai F.(2014). Effectiveness of empowerment-based self-management interventions on patients with chronic metabolic diseases: a systematic review and meta-analysis, 2014. [Accessed 2025 August 16]. Accessible from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25327253/

