การศึกษารูปแบบบัญชีครัวเรือนและพฤตกิรรมการออมของครัวเรือน ในชุมชนตำบลท้ายเกาะ อําเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี
คำสำคัญ:
บัญชีครัวเรือน, พฤติกรรมการออม, ความรู้ทางการเงิน, เศรษฐกิจฐานราก, ชุมชนตำบลท้ายเกาะบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษารูปแบบและความถี่ของการทำบัญชีครัวเรือนในชุมชนตำบลท้ายเกาะ (2) วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างการทำบัญชีครัวเรือนกับพฤติกรรมการออม และ (3) เสนอแนวทางการส่งเสริมการทำบัญชีครัวเรือนที่เหมาะสมกับบริบทพื้นที่ ประชากรคือครัวเรือนในตำบลท้ายเกาะ จังหวัดปทุมธานี จำนวน 1,540 ครัวเรือน (2,612 คน) โดยใช้การสุ่มแบบชั้นภูมิ (Stratified Random Sampling) ได้กลุ่มตัวอย่าง 100 ครัวเรือน เครื่องมือที่ใช้คือแบบสอบถามที่ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา (IOC = 0.67–1.00) และทดสอบค่าความเชื่อมั่นด้วย Cronbach’s Alpha เท่ากับ 0.72 การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติพรรณนา (ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน) และสถิติอนุมาน (สหสัมพันธ์เพียร์สัน และการถดถอยพหุคูณ)
ผลการวิจัยพบว่า (1) ครัวเรือนส่วนใหญ่ตระหนักถึงความสำคัญของการทำบัญชีครัวเรือน แต่การบันทึกยังไม่สม่ำเสมอและไม่ได้นำข้อมูลไปใช้วิเคราะห์เชิงลึก (2) ครัวเรือนที่บันทึกบัญชีอย่างต่อเนื่องมีพฤติกรรมการออมสูงกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และ (3) ปัจจัยที่มีผลต่อความสม่ำเสมอในการทำบัญชีและการออม ได้แก่ ความรู้ทางการเงิน (financial literacy) และแรงจูงใจทางสังคม (social motivation)
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2566). รายงานสภาพเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนไทย. สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ. (2564). รายงานการส่งเสริมการจัดทำบัญชีครัวเรือน. สำนักงานกองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ.
ธนาคารแห่งประเทศไทย. (2566). รายงานภาวะหนี้ครัวเรือนและเสถียรภาพระบบการเงินไทย. ธนาคารแห่งประเทศไทย.
จุฑารัตน์ จันทรา, สุภาวดี กิตติศักดิ์ชัย, & กานดา ศรีสมบูรณ์. (2565). พฤติกรรมการออมและปัจจัยที่มีผลต่อการออมของ ครัวเรือนในชนบท. วารสารการพัฒนาชุมชนและคุณภาพชีวิต, 13(2), 45–60.
รัตน์ชนก พราหมณ์ศิริ, วนิดา จันทร์ศรี, & บุษณีย์ เทวะ. (2563). ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดทำบัญชีครัวเรือนของประชาชนชุมชนพรเจริญ ตำบลกง อำเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยพิษณุโลก, 2(2), 32–35.
นัคมน เงินมั่น, พรสวรรค์ ศิริกัณจนาภรณ์, & จุลดิษฐ์ อุปฮาต. (2560). รูปแบบการทำบัญชีครัวเรือนเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจครอบครัว.
Collins, D., Morduch, J., Rutherford, S., & Ruthven, O. (2009). Portfolios of the poor: How the world’s poor live on $2 a day. Princeton University Press.
Lusardi, A., & Mitchell, O. S. (2014). The economic importance of financial literacy: Theory and evidence. Journal of Economic Literature, 52(1), 5–44. https://doi.org/10.1257/jel.52.1.5
Chiba. (2018). Kakeibo: The Japanese art of saving money. Tarcher/Perigee.
วรภร ศิลาเจริญธนกิจ. (2567ก). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการทำบัญชีครัวเรือนของกลุ่มช้างน้อยชะลอมห่อไข่ ตำบลช้างน้อย อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารวิชาการสถาบันวิทยาการจัดการแห่งแปซิฟิค, 10(2), 443–451.
วรภร ศิลาเจริญธนกิจ. (2567ข). การวิเคราะห์ต้นทุนและผลตอบแทนจากการผลิตวุ้นมะพร้าวกะทิสด ชุมชนตำบลท้ายเกาะ อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี. วารสารวิชาการสถาบันวิทยาการจัดการแห่งแปซิฟิค, 10(2), 456–465.
องค์การบริหารส่วนตำบลท้ายเกาะ. (2566). ข้อมูลสภาพทั่วไปและจำนวนประชากรตำบลท้ายเกาะ. http://www.taykoa.go.th/general6_03.php
Krejcie, R.V., & Morgan, D.W., (1970). Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement.
Rovinelli, R. J., & Hambleton, R. K. (1977). On the use of content specialists in the assessment of criterion-referenced test item validity. Tijdschrift voor Onderwijsresearch, 2(2), 49-60.
Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
ธรรญชนก นิลมณี, ศรีสมร ผ่องพุฒิ, จุฑามาศ แซ่หว่อง, และ อรพินท์ อิ่มจงใจรักษ์. (2558). การศึกษาพฤติกรรมและสภาพปัญหาการจัดทำบัญชีครัวเรือนตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อลดปัญหาหนี้สินของเกษตรกรจังหวัดปราจีนบุรี. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์.
มูลนิธิส่งเสริมการเงินคนจน. (n.d.). 4 วิธีออมเงิน ใช้ชีวิตแบบพอเพียง ตามแนวพระราชดำริ ในหลวง รัชกาลที่ 9. สืบค้นเมื่อ 23 กันยายน 2025, จาก https://www.nsf.or.th/node/958
Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving decisions about health, wealth, and happiness. Yale University Press.
ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.). (2562, สิงหาคม 23). ธ.ก.ส. จับมือ ม.รังสิต ร่วมวิจัยระบบบัญชีครัวเรือนอัจฉริยะ เพื่อพัฒนาเกษตรกรไทยสู่ยุค 4.0.
