การพัฒนาศักยภาพของอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน : กรณีศึกษาตำบลแวงใหญ่อำเภอแวงใหญ่ จังหวัดขอนแก่น
คำสำคัญ:
เบาหวาน, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน(อสม.), ศักยภาพ, การดูแลสุขภาพชุมชน, การส่งเสริมสุขภาพบทคัดย่อ
การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพของ อสม. ในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานในพื้นที่ ตำบลแวงใหญ่ อำเภอแวงใหญ่ จังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่าง คือ อสม. จำนวน 112 คน ใช้แบบสอบถามที่พัฒนาขึ้นโดยเฉพาะ ครอบคลุมด้านความรู้ ทักษะ และพฤติกรรมในการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา
ผลการศึกษาพบว่า อสม. ส่วนใหญ่มีความรู้และทักษะในระดับปานกลางถึงดี โดยร้อยละ 60 มีความรู้และทักษะระดับมาก สามารถอธิบายสาเหตุของโรค แนวทางการควบคุมระดับน้ำตาล การปฏิบัติตนของผู้ป่วย และการใช้เครื่องตรวจน้ำตาลได้ถูกต้อง ร้อยละ 30 มีความรู้ระดับปานกลาง และร้อยละ 10 มีความรู้ระดับน้อย มักเป็นกลุ่มที่ไม่เคยผ่านการอบรม ด้านทักษะ อสม. ส่วนใหญ่สามารถให้คำแนะนำเบื้องต้น ติดตามผลสุขภาพ และเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน เช่น แผลเรื้อรังหรืออาการจากน้ำตาลต่ำ อย่างไรก็ตาม มีข้อจำกัดด้านการพัฒนาความรู้และทักษะอย่างต่อเนื่อง โดยร้อยละ 42.86 ไม่เคยได้รับการอบรมเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน
เอกสารอ้างอิง
Adam JM, Tarigan NP.Comparison of The World Health Organization (WHO) two-step strategy and OGTT for diabetes mellitus screening.Acta Med Indones 2004;363-7.
Hangan P, Dall T, Nikolov P. Economic Costs of Diabetes in the U.S. in 2003. American Diabetes Association 2003;26917-932.
กานต์ เวชอภิกุล (2566). วันเบาหวานโลก World Diabetes Day คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ https//shorturl.asia/Ggc5x.
กระทรวงสาธารณสุข. (2563). คู่มือการจัดการโรคเบาหวานในระดับชุมชน. นนทบุรี กระทรวงสาธารณสุข.
ภาวนา กีรติยุตวงศ์,สมจิต หนุเจริญกุล. การติดตามประสิทธิภาพในระยะยาวของโปรแกรมการจัดการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่2. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์รามาธิบดี. 2010; 16(2)293 – 305.
ขนิษฐา นันทบุตร. สุขภาพชุมชน จากแนวคิดสู่ปฏิบัติการ. นนทบุรี สถาบันวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพชุมชนสภาการพยาบาล; 2550.
กระทรวงสาธารณสุข. (2562). คู่มือการฝึกอบรม อสม. ด้านการสร้างเสริมสุขภาพและการป้องกันโรคในชุมชน. กรุงเทพฯ สำนักอนามัยการป้องกันและควบคุมโรค กรมควบคุมโรค.
สถาบันพระปกเกล้า. (2564). แนวทางการเสริมสร้างศักยภาพ อสม. ในการจัดการสุขภาพชุมชน. นนทบุรี สถาบันพระปกเกล้า.
วิชาญ รัตนานนท์ และคณะ. (2562). การส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพของ อสม. และการป้องกันโรคแทรกซ้อนในผู้ป่วยเบาหวาน. วารสารวิชาการการสาธารณสุข, 26(3), 130-138.
นฤมล ทองงาม. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพและผลกระทบต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วยโรคเรื้อรังในชุมชนเมือง. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหิดล.
วรพรรณ วัชรานนท์. (2563). บทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุขในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานในชุมชน. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 25(1), 98-107.
