การบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมของโรงงานอุตสาหกรรมในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมของโรงงานอุตสาหกรรมในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด รวมถึงปัญหาและอุปสรรคในการบริหารจัดการด้านสิ่งแวดล้อมของโรงงานอุตสาหกรรมในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ การสัมภาษณ์เชิงลึก และตรวจสอบคุณภาพของข้อมูลแบบสามเส้า จากกลุ่มผู้บริหารระดับสูง กลุ่มผู้บริหารระดับกลาง และกลุ่มผู้ปฏิบัติงาน มีจำนวนทั้งหมด 48 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการพรรณนาวิเคราะห์ จากการศึกษาพบว่าบริษัทส่วนใหญ่มีการบริหารจัดการแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟูด้านสิ่งแวดล้อม มีการนำหลัก ISO 14001 และมีการประยุกต์ Emergency Plan ในการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม และพยายามส่งเสริมการสื่อสารแบบสองทางทั่วทั้งองค์กร ควบคู่กับการปลูกจิตสำนึกให้กับพนักงานรักษาสิ่งแวดล้อม การพัฒนาบุคลากรใช้การฝึกอบรม การพัฒนาทักษะและความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงาน และมีการทบทวนกระบวนการทำงานอย่างต่อเนื่อง
ทั้งนี้ผลจากการศึกษา พบว่า การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมยังมีปัญหาและอุปสรรคที่สำคัญ คือ ความไม่ชัดเจนในการดำเนินการจัดทำแผนการป้องกันเหตุ การระงับเหตุ หรือการเยียวยาฟื้นฟู รวมทั้งเนื้อหาสาระและวิธีปฏิบัติตามแผนทั้ง 3 ด้าน อีกทั้งการจัดทำแผนยังขาดการมีส่วนร่วมจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องและชุมชน และรวมถึงการขาดการสื่อสารภายนอกองค์กรด้วย โดยเฉพาะชุมชนโดยรอบนิคมอุตสาหกรรม ขาดการประเมินผลความสำเร็จว่าบุคลากรมีจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อมมากน้อยเพียงใด และยังไม่สามารถประเมินได้ว่าพนักงานมีความรู้และทักษะในการจัดการปัญหาตามแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟูมากน้อยเพียงใด ขาดการใช้เทคโนโลยีใหม่ ๆ ในการผลิตเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และการปรับเปลี่ยนใช้เครื่องจักรสมัยใหม่ยังมีน้อยมาก ขาดการประสานการดำเนินงานและขั้นตอนทำงานอย่างเป็นระบบ ขาดการผลักดันในระดับนโยบายและขาดความต่อเนื่องของการดำเนินงานตามแผน และไม่มีการส่งรายงานแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ แผนการเยียวยาและฟื้นฟูให้ทางชุมชนและผู้มีส่วนได้เสียได้รับทราบโดยตรง
จากปัญหาและอุปสรรคข้างต้น จึงมีข้อเสนอแนะที่สำคัญ ดังนี้ 1) องค์กรต้องกำหนดนโยบายแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟูให้ชัดเจนรวมทั้งการนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย ควรต้องกำหนดนโยบายหรือบังคับใช้ ให้กลุ่มโรงงานนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดต้องจัดทำแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟูอย่างชัดเจน 2)โรงงานอุตสาหกรรมจะต้องส่งเสริมและสนับสนุนการมีส่วนร่วมทุกภาคส่วนเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการมีส่วนร่วมในการวางแผน 3)โรงงานอุตสาหกรรมต้องมีการสื่อสารให้ประชาชนและผู้มีส่วนได้เสียได้รับทราบแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟู 4)โรงงานอุตสาหกรรมจะต้องมีการสร้างจิตสำนึกคุณภาพการทำงานและจิตสำนึกรักองค์กรมาประกอบเข้าด้วยกัน 5)โรงงานอุตสาหกรรมควร สรรหาบุคคลที่มีความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์ในการปฏิบัติงาน และมีความเหมาะสม ให้ทำงานตามแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟู 6)โรงงานอุตสาหกรรมควรใช้วิธีการอุตสาหกรรมสีเขียวโดยการบริหารการจัดการที่ดีและวิธีปฏิบัติงานที่ถูกต้องรวมทั้งการปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิต 7)โรงงานอุตสาหกรรมควรนำหลักการบริหารจัดการตามวงจร PDCA มาใช้ในกระบวนการปฏิบัติงานจะทำให้ได้ผลและมีประสิทธิภาพ 8)โรงงานอุตสาหกรรมจะต้องมีการผลักดันในระดับนโยบายเพื่อความต่อเนื่องของกิจกรรม แผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุ และแผนการเยียวยาฟื้นฟู 9)โรงงานอุตสาหกรรมจะต้องมีการส่งรายงานแผนการป้องกัน แผนการระงับเหตุแผนการเยียวยาและฟื้นฟูให้ทางชุมชนและผู้มีส่วนได้เสียได้รับทราบโดยตรง และ 10)โรงงานอุตสาหกรรมจะต้องมีการนำหลักการบริหารวงจร (PDCA) เพื่อการปรับปรุง เพื่อป้องกันและเพื่อแก้ไขปัญหา
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมมลพิษ. (2558). รายงานสถานการณ์มลพิษของประเทศไทย พ.ศ. 2558. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.pcd.go.th/public/Publications/print_report.cfm?task=pcdreport2558
กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม. (2552). สาร VOCs ประกอบอินทรีย์ระเหยง่ายในดินและน้ำใต้ดิน ส่วนวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีด้านน้า ศูนย์วิจัยและฝึกอบรมด้านสิ่งแวดล้อม. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.environnet.in.th/evdb/info/knowledge/download
การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย. (2557). แผนปฏิบัติการภาวะฉุกเฉิน กลุ่มนิคมอุตสาหกรรมและท่าเรืออุตสาหกรรมพื้นที่มาบตาพุด จังหวัดระยอง. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.mtpie.com/www/UPDATE102014-032015/DOWNLOAD/ERP-2557.pdf
กริช สืบสนธ์. (2537). วัฒนธรรมและพฤติกรรมการสื่อสารในองค์กร. กรุงเทพ: จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย.
เครือข่ายธุรกิจร่วมรับผิดชอบต่อสังคมไทย. (2555). ซีเอสอาร์คืออะไร. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.thaicsr.com/2006/03/ blog-post_20.html
จังหวัดระยอง. (2559). แผนปฏิบัติการเพื่อลดและขจัดมลพิษในเขตควบคุมมลพิษ จังหวัดระยอง พ.ศ. 2560-2564. ระยอง. จังหวัดระยอง.
จิตติมา อัครธิติพงศ์. (2556). เอกสารประกอบการสอน รหัส 3563404 วิชาการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ Human resource development. พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
เฉลียว พลวิเศษ. (2551). การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนต่อการจัดการทรัพยากรธรรมชาติภายใต้กฎหมายที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม หลักสูตรผู้บริหารกระบวนการยุติธรรมระดับสูง รุ่นที่ 11. กรุงเทพฯ: กระทรวงยุติธรรม.
ถวิลวดี บุรีกุล. (2548). การมีส่วนร่วม แนวคิด ทฤษฎีและกระบวนการ. นนทบุรี: พาณิชพระนคร.
นันทวรรณ วิจิตรวาทการ. (2553). โครงการการศึกษาผลกระทบต่อสุขภาพจากอุตสาหกรรม. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด. (2559). แผนที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก https://www.google.co.th/search?q.&source=
นิตยสารModern Manufacturing.(2560).การสอบสวนอุบัติเหตุ อีกหนึ่งวิธีปฏิบัติเพื่อทราบสาเหตุพื้นฐาน.(ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก https://www.mmthailand.com
นิศาชล หังสวนัส. (2546). ชุมชนกับผลกระทบของการพัฒนาอุตสาหกรรมมาบตาพุต จังหวัดระยอง. ปัญหาพิเศษรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชานโยบายสาธารณะ, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยบูรพา.
ปาริชาติ สังขทิพย์. (2546). ความคิดเห็นเกี่ยวกับผลกระทบจากโรงงานอุตสาหกรรมส่งผลต่อชุมชนแหลมฉบัง จังหวัดชลบุรี. ปัญหาพิเศษรัฐประศาสนศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชา การบริหารทั่วไป, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยบูรพา.
ไพรินทร์ ชูโชติถาวร. (2554). บทความทางวิชาการ ครั้งที่ 1 มาบตาพุด บทเรียนการพัฒนาอุตสาหกรรม. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.mtp.rmutt.ac.th/wp-content/uploads/2011/05/6
ภูธฤทธิ์ วิทยานุรักษ์รักษาศิริ, (2556). รายงานผลโครงการพัฒนาบุคลากร ศูนย์วิทยพัฒนา มสธ.สุโขทัย. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก www.stou.ac.th/Offices/rdec/sukhothai/main/Km53/Km56/ 1_56.pdf+&cd=1&hl =th&ct=clnk&gl=th
วรเดช จันทรศร. (2547). รัฐประศาสนศาสตร์: จากอดีตสู่อนาคตของการวิจัยในการพัฒนาการบริหารราชการแผ่นดิน. กรุงเทพฯ: สหายบล็อกและการพิมพ์.
วรภัทร์ ภู่เจริญ. (2544). แนวทางการประเมินคุณภาพภายในสถานศึกษา. กรุงเทพฯ: สถาบันส่งเสริมการประเมินคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาแห่งชาติ.
วรรณนภา วามานนท์. (2561). การบริหารการปราบปรามการทุจริตระดับชาติของไทย: การศึกษาบทบาท ระบบ และการบริหาร ของคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริตแห่งชาติ. ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
วันรักษ์ มิ่งมณีนาคิน. (2531). การพัฒนาชนบทไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ศูนย์วิจัยและจัดการคุณภาพอากาศมหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (2554). รายงานการทบทวนวรรณกรรมมลพิษทางอากาศจากภาคอุตสาหกรรมและการจัดการ. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
สงกรานต์ ป้องบุญจันทร์. (2555). โครงการนิติธรรมสิ่งแวดล้อม มาตรการทางกฎหมายเพื่อแก้ไขปัญหามลพิษในพื้นที่มาบตาพุด. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.mtp.rmutt.ac.th/wp-content/uploads/2011/05/59
สมชาย มุ้ยจีน. (2557). แนวทางการพัฒนาเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศในพื้นที่เทศบาลเมือง มาบตาพุด. วิทยานิพนธ์วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต, สาขาวิชาการจัดการสิ่งแวดล้อม, คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม,สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์.
สมศักดิ์ ทางทอง. (2544). ผลกระทบของโครงการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออกที่มีต่อประชาชนจังหวัดระยอง: กรณีศึกษาตำบลมาบตาพุด. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://www.stou.ac.th/Schools/Sec/ejournal6-2/file/1-3-1.pdf
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2551). แผนพัฒนาพื้นที่บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออก. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://esdps.nesdb.go.th/sdps/
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2555). แผนพัฒนาบุคลากร (Human resource development plan). (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก https://www.nesdb.go.th › ewt_dl_link
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2556). แผนกลยุทธ์สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ 2556-2560. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ. (2551). แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาระบบ ราชการไทย (พ.ศ. 2551-พ.ศ. 2555). กรุงเทพฯ: ภารกิจการเผยแพร่และสนับสนุน การมีส่วนร่วมในการพัฒนาระบบราชการ สำนักงาน คณะกรรมการพัฒนาระบบราชการ.
สิทธิชัย ตันศรีสกุล. (2553). ปัจจัยที่ส่งผลต่อการพัฒนาชุมชนยั่งยืน กรณีศึกษาองค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น จังหวัดมหาสารคาม. วารสารช่อพะยอม, 21, 51-68.
อภิชา ประกอบเส้ง. (2555). CSR Corporate Social Responsibility การดำเนินธุรกิจด้วยความรับผิดชอบต่อสังคม. (ออนไลน์) เข้าถึงได้จาก http://colacooper.blogspot.com/2012/09/ csr-corporate-social-responsibility_18.html
Weinberger, L. (1998). Commonly held theories of human resource development. Human Resource Development International, 1(1), 75-79.
