ตำรานุ่งผ้าขี่ช้างฉบับหอสมุดแห่งชาติ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการเรื่อง “ตำรานุ่งผ้าขี่ช้างฉบับหอสมุดแห่งชาติ” นี้ ผู้เขียนได้ศึกษาและรวบรวมขึ้นจากตำราที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับการนุ่งผ้าขี่ช้าง ในหมวดสัตวศาสตร์ ที่เก็บรักษาไว้ในกลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก สำนักหอสมุดแห่งชาติของไทย มีจำนวนทั้งสิ้น 4 ฉบับ ได้แก่ พระตำหรับนุ่งผ้าขี่ช้าง ตำรานุ่งผ้าขี่ช้าง ว่าด้วยวิธีนุ่งผ้าขี่ช้าง ตำราขี่ช้าง ว่าด้วยกลนุ่งผ้าขี่ช้าง และตำรานุ่งผ้าขี่ช้าง
ตำรานุ่งผ้าขี่ช้างฉบับหอสมุดแห่งชาติสามารถจำแนกเนื้อหาออกเป็น 7 กลุ่มเนื้อหา ได้แก่ เนื้อหาที่กล่าวถึงชื่อและวิธีการนุ่งผ้าขี่ช้างของกรมช้าง สำหรับขี่ผัดพานล่อแพน เนื้อหาที่กล่าวถึงชื่อและวิธีการนุ่งผ้าของเสนาบดี แต่งตัวตามเสด็จงานมหรสพแขกเมือง ยืนนางเรียงค้ำปลายเชือกเพนียด ยืนนางเรียงพระราชพิธี คเชนทรัศวสนาน เนื้อหาที่กล่าวถึงขนาดและวิธีการนุ่งพระภูษาวิไลพัตร์ (ผ้าต้น) เนื้อหาที่กล่าวถึงชื่อและวิธีการนุ่งผ้าแบบใหม่สำหรับหมอผู้ประกอบพระราชพิธีพระคชกรรมเท่านั้น เนื้อหาที่กล่าวถึงชื่อและวิธีการเกี้ยวผ้า 4 แบบ เนื้อหาที่กล่าวถึงรูปแบบของการนุ่งและเกี้ยวผ้าที่เหมาะสมกัน 9 แบบ และเนื้อหาที่กล่าวถึงรูปแบบของการนุ่งผ้าที่ห้ามเกี้ยวผ้าแต่ให้รัดตะคดเท่านั้น 2 แบบ ส่วนการสังเคราะห์วิธีการนุ่งผ้าในแง่ของการนำไปใช้สามารถแบ่งเป็นประเภทการนำไปใช้ออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่ การแต่งกายเพื่อความสวยงามในการออกงาน การแต่งกายเพื่อความสะดวกสบายและกระชับในการนั่งบนคอช้างลักษณะต่าง ๆ และการแต่งกายเฉพาะอย่าง