พระธาตุวัดศรีภูมิ: ศิลปกรรมพระธาตุโบราณแห่งลุ่มแม่น้ำหมัน จังหวัดเลย

ผู้แต่ง

  • ธีระวัฒน์ แสนคำ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเลย

คำสำคัญ:

พระธาตุ, ประวัติศาสตร์ศิลป์ , ลุ่มแม่น้ำหมัน , จังหวัดเลย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปกรรมที่เกี่ยวข้องกับพระธาตุวัดศรีภูมิ บ้านนาหอ ตำบลนาหอ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยทางด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ จากการศึกษาพบว่า  พระธาตุวัดศรีภูมิน่าจะสร้างขึ้นประมาณช่วงครึ่งแรกของพุทธศตวรรษที่ 25 โดยได้มีการรวบรวมพระพุทธรูปและโบราณวัตถุตามวัดร้างต่างๆ ในเขตบ้านนาหอและบริเวณใกล้เคียงในลุ่มแม่น้ำหมันมาบรรจุไว้ใต้ฐานพระธาตุแล้วสร้างขึ้นตามรูปแบบทางศิลปกรรมของพระธาตุพนม พระธาตุสำคัญและมีความศักดิ์สิทธิ์ในลุ่มแม่น้ำโขง ที่มาจากความรับรู้หรือความทรงจำของช่างพื้นบ้าน และมีการประดับเครื่องถ้วยเคลือบตามศาสนาคารสำคัญหลายแห่งในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งมีความนิยมอย่างมากในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 24 ถึงต้นพุทธศตวรรษที่ 25

เอกสารอ้างอิง

กรมศิลปากร. (2522). จดหมายเหตุการบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุพนม. กรุงเทพฯ : พิฆเณศ.

เกศินี ศรีวงศ์ษา. (2561). “พระธาตุพนม: พุทธสถิตสู่ศิลป์สร้างชาติ”. ใน โครงการประชุมวิชาการด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ ศูนย์กลาง-ชายขอบ ตัวตน-คนอื่น ผ่านมุมมองประวัติศาสตร์ศิลปะ. กรุงเทพฯ : เรือนแก้วการพิมพ์.

ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2529). ตำนานเรื่องเครื่องโต๊ะและถ้วยปั้น. พิมพ์ครั้งที่ 14. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์วิชาการ.

ธนภัทร์ ลิ้มหัสนัยกุล. (2561). ศิลปกรรมวัดราษฎร์ในย่านเก่ากรุงเทพฯ. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส.

ธีระวัฒน์ แสนคำ. (2560). พระพุทธรูปโบราณในลุ่มแม่น้ำหมัน จังหวัดเลย. เลย: เมืองเลยการพิมพ์.

ธีระวัฒน์ แสนคำ และจิรวัฒน์ ตั้งจิตรเจริญ. (2564). พระธาตุโบราณในลุ่มแม่น้ำหมัน จังหวัดเลย. เลย : โลโก้ไทย.

บุญเพ็ง เสนานุช. ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 1 ตำบลนาหอ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย. สัมภาษณ์, 6 เมษายน 2560.

ประภัสสร์ ชูวิเชียร. (2554). 5 มหาเจดีย์สยาม. กรุงเทพฯ : มิวเซียมเพรส.

พงษ์ศักดิ์ อัครวัฒนากุล. (2560). “จิตรกรรมฝาผนังวัดโพธิ์ชัยนาพึง: ฝีมือช่างพื้นถิ่นที่ได้แรงบันดาลใจจากครูช่างจิตรกรรมแห่งลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา”. ใน เอกสารประกอบการเสวนาวิชาการจิตรกรรมฝาผนัง “ภาคกลางมองอีสาน อีสานมองภาคกลาง”. หน้า 145-162. อุดรธานี: ศูนย์การเรียนรู้พุทธศิลป์ถิ่นอีสาน มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

พระเทพรัตนโมลี. (2557). “ประวัติย่อพระธาตุพนม วัดพระธาตุพนม อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม”. ใน พระธาตุพนม. พิมพ์ครั้งที่ 3. นนทบุรี: มติชนปากเกร็ด.

พระมหายุรนันท์ สุมงฺคโล. ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดโพนชัย ตำบลด่านซ้าย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย. สัมภาษณ์, 25 กันยายน 2564.

วิโรฒ ศรีสุโร. (2539). ธาตุอีสาน. กรุงเทพฯ: เมฆาเพรส.

ศักดิ์ชัย สายสิงห์. (2556). พุทธศิลป์สมัยรัตนโกสินทร์ พัฒนาการของงานช่างและแนวคิดที่ปรับเปลี่ยน. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-06-09

รูปแบบการอ้างอิง

แสนคำ ธ. (2022). พระธาตุวัดศรีภูมิ: ศิลปกรรมพระธาตุโบราณแห่งลุ่มแม่น้ำหมัน จังหวัดเลย . Asian Journal of Traditional and Innovative Arts and Textiles, 1(2), 1–13. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/TIAT/article/view/253280

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิชาการ