ประติมากรรมชนเผ่าสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวตอนใต้: แนวคิดสัญศาสตร์และคติชนวิทยาสู่การนำเสนอภาพตัวแทนในศิลปะร่วมสมัย

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง“ประติมากรรมชนเผ่า สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวตอนใต้ : รูปแบบ ภูมิปัญญา และสุนทรียภาพสู่การสร้างสรรค์ประติมากรรมร่วมสมัย” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสัญศาสตร์และคติชนในประติมากรรมชนเผ่าประติมากรรมชนเผ่า สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวและนำมาเป็นกรอบแนวคิดสร้างสรรค์ศิลปะร่วมสมัยในประเด็นการสำรวจอัตลักษณ์ ความหลากหลายทางวัฒนธรรม และการวิพากษ์สังคม ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ มีกลุ่มเป้าหมายคือชนเผ่ากะตูบ้านกันดอนใหม่ แขวงเซกอง 15 คน เครื่องมือได้แก่การสังเกต การสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้างและไม่มีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลตามแนวคิดสัญศาสตร์ของโซซูร์และคติชนวิทยาของเวสฮิลล์ ผลการศึกษาพบว่าประติมากรรมชนเผ่าเป็นวัตถุคติชนที่สะท้อนพลวัตสังคม มีบทบาทตามความเชื่อวิญญาณนิยม สอดคล้องกับโซซูร์ที่เปรียบประติมากรรมเป็นหน่วยไวยากรณ์สื่อความหมายโดยรูปทรงและเรื่องราวจะมีความหมายสมบูรณ์เมื่อเชื่อมโยงกับบริบทพิธีกรรม ผู้คน และชุมชน ส่งอิทธิพลต่อ“การสร้างสรรค์ศิลปะร่วมสมัยด้วยกระบวนการทางมานุษยวิทยา” ซึ่งสอดคล้องกับเวสฮิลล์ที่กล่าวว่า“คติชนของวัฒนธรรมท้องถิ่นคือสิ่งที่ผลักดันศิลปะร่วมสมัยมาตลอด” จากการสื่อสารมโนทัศน์ของชนเผ่าที่หลากหลายวัฒนธรรมซึ่งได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมของรัฐชาติเป็นการรักษาอัตลักษณ์ในระดับมโนทัศน์เพื่อรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางสังคม การเมืองและเศรษฐกิจ จึงทำให้ชนเผ่าต้องปรับตัวการดำรงอยู่ของประติมากรรมจึงเป็นการดำรงรักษา       อัตลักษณ์ที่หลากหลายของบรรดาชนเผ่าโดยประติมากรรมและพิธีกรรมเป็นการนำภูมิปัญญาคติชนมาปรากฏเป็นการแสดงอัตลักษณ์ในรูปแบบต่าง ๆ ปัจจุบันพิธีกรรมเป็นการนำเสนอภาพตัวแทนของชนเผ่าที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลง ส่งผลให้การปรับตัวสร้างความหมายและหน้าที่ใหม่ให้แก่ประติมากรรมที่ซ้อนทับความเชื่อดั้งเดิม ดังนั้นการนำเสนอประติมากรรมสู่ศิลปะร่วมสมัยจึงต้องให้ความสำคัญกับบริบทสื่อความหมาย