การคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่เป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาและผลกระทบการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่เป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา 2) ศึกษาทัศนะการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่เป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา 3) กำหนดเป็นแนวทางการแก้ไขกฎหมายเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่เป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือวิจัยได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึก โดยสัมภาษณ์กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ นักวิชาการทางพระพุทธศาสนา พระภิกษุที่เคยเป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา นักกฎหมาย นักกฎหมายอาชญาวิทยาและทัณฑวิทยา ผู้พิพากษา พนักงานอัยการ ตำรวจ นักสิทธิมนุษยชน ชาวพุทธชายและหญิง รวมจำนวน 31 รูป/คน โดยวิธีเลือกแบบเจาะจง การวิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์ด้วยวิธีเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า
1. สภาพปัญหาและผลกระทบต่อการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่ถูกบังคับให้สละสมณเพศก่อนศาลตัดสินคดี เป็นการลิดรอนสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุ การจับกุม การค้น การขัง การสอบสวน การปล่อยตัวชั่วคราว และการพิจารณาคดี ต้องปฏิบัติให้ถูกต้องตามสมณสารูป เพราะส่งผลกระทบต่อชื่อเสียงและความเลื่อมใสศรัทธาของประชาชน
2. ทัศนะการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุที่เป็นผู้ต้องหาหรือจำเลยในคดีอาญา พระภิกษุมีสองสถานะ คือ 1) ฐานะเป็นพลเมืองของรัฐที่ต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย 2) ฐานะนักบวชในพระพุทธศาสนา ต้องปฏิบัติตามพระธรรมวินัยและกฎหมายคณะสงฆ์ ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์จนกว่าได้มีคำพิพากษาถึงที่สุดว่าได้กระทำความผิดเพื่อเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์
3. แนวทางการแก้ไขกฎหมายเกี่ยวกับการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุ ซึ่งเกิดจากการบังคับใช้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 มาตรา 29, 30 ควรยกเลิกหรือแก้ไขกฎหมายที่ไม่เป็นธรรม บัญญัติกฎหมายวิธีพิจารณาคดีอาญาสำหรับพระภิกษุขึ้นใหม่ มีผู้พิพากษาสมทบจากคณะสงฆ์เข้าร่วมพิจารณาตัดสินคดี เพื่อให้เกิดการคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพของพระภิกษุในคดีอาญาได้อย่างแท้จริง