การตีความภาษาตามหลักพุทธธรรมเพื่อประสิทธิภาพการสื่อสาร

บทคัดย่อ

บทความนี้ มีความมุ่งหมายเพื่อเสนอความหมายและความสำคัญของภาษากับการตีความเพื่อให้การสื่อสารมีประสิทธิภาพสูงสุด เกิดประโยชน์สมบูรณ์ ทั้งต่อบุคคลและสังคม โดยอาศัยหลักพุทธธรรม
ภาษา คือ เครื่องมือสื่อความหมายให้เข้าใจซึ่งกันและกัน มีองค์ประกอบสำคัญ 3 ประการ คือ เสียง แบบสร้างและความหมายที่มี 4 ลักษณะสำคัญคือ ความหมายคงที่ ความหมายแคบเข้าความหมายกว้างออก และความหมายย้ายที่ เพื่อความเข้าใจความหมายได้ถูกต้องจึงต้องอาศัยการตีความ
การตีความเป็นสิ่งที่จะเกิดขึ้นเสมอเมื่อมีการสื่อสารด้วยภาษา ทั้งภาษาพูดและภาษาเขียน เพราะการตีความ คือ การวิเคราะห์คำหรือข้อความที่สื่อสารออกมา เพื่อกำหนดความหมายอันแท้จริงของคำหรือข้อความนั้นให้ถูกต้องตามเจตนารมย์ของผู้ส่งสาร
ผู้ที่จะตีความภาษาให้มีประสิทธิภาพควรยึดแนวทางตามหลักพุทธธรรม คือ 1) อัตถปฏิสัมปทา มีปัญญาแตกฉานในอรรถ คือ เนื้อความและความหมายที่จะขยายออกไป 2) ธัมมปฏิสัมปทา ปัญญาแตกฉานในธรรม คือ ในหลักสามารถกำหนดประเด็นได้ชัดเจน 3) นิรุตติปฏิสัมปทา ปัญญาแตกฉานในภาษา มีความสามรถเข้าใจในภาษาในถ้อยคำ สำนวน รวมถึงรสในภาษา สามารถเลือกมาใช้ให้มีประสิทธิภาพ 4) ปฏิภาณปฏิสัมปทา มีปัญญาแตกฉานในการคิดทันการ สามารถเอาความรู้ที่มีอยู่หรือได้รับถ่ายทอดมาเชื่อมโยง สัมพันธ์สร้างเป็นความรู้ใช้แก้ปัญหาและสร้างสรรค์