การศึกษาเปรียบเทียบจริยธรรมครอบครัวในลัทธิขงจื๊อกับพุทธปรัชญาเถรวาท
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
การวิจัยเรื่องการศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบจริยธรรมครอบครัวในลัทธิขงจื๊อกับพุทธปรัชญาเถรวาท โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาจริยธรรมครอบครัวในลัทธิขงจื๊อ เพื่อศึกษาจริยธรรมครอบครัวในพุทธปรัชญาเถรวาท และเพื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบจริยธรรมครอบครัวในลัทธิขงจื๊อกับพุทธปรัชญาเถรวาท การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเอกสาร ด้วยการศึกษาค้นคว้าข้อมูลจากพระไตรปิฎก เอกสารด้านวิชาการทางปรัชญา และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง แล้วเสนอผลการวิจัยด้วยวิธีวิเคราะห์เชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า ปรัชญาขงจื๊อ มีจริยธรรมครอบครัวที่มีพื้นฐานทีมาจากความรู้ ความเชื่อ ที่เป็นขนบธรรมเนียมประเพณีที่ดีของบรรพบุรุษมาประยุกต์ใช้พัฒนามนุษย์ให้เกิดประโยชน์สุขสันติทั้งต่อตนเอง และสังคม โดยเน้นที่ตัวปัจเจกชนก่อน เพราะท่านเชื่อว่าความเจริญทั้งหลายนั้นเกิดขึ้นมาได้จากปัจเจกชนที่ดีมีคุณธรรม ไม่ว่าจะเป็นความเจริญของครอบครัว ของประเทศ หรือของโลก ท่านจึงเสนอแนวทางในการพัฒนาตัวปัจเจกชนไว้ ๒ ประการ คือเหลินกับหลี้ ส่วนในเรื่องความสัมพันธ์ขงจื๊อได้แบ่งสมาชิกในครอบครัวแต่ละระดับไว้ ๕ กลุ่ม คือ สามีภรรยา บิดามารดากับบุตรธิดาพี่กับน้อง เพื่อนกับเพื่อน ผู้ปกครองกับประชาชน ส่วนพุทธปรัชญามีแนวคิดเรื่องจริยธรรม ๓ ระดับ คือ ระดับเบื้องต้น ระดับกลาง และระดับสูง หลักจริยธรรมครอบครัว คือหลักฆราวาสธรรม ๔ ประการ หลัก สมชีวิธรรม ๔ ประการ และหลักสังคหวัตถุ ๔ ประการ และหลักทิศ ๖ ซึ่งเป็นหลักแห่งความสัมพันธ์และเป็นหลักจริยธรรมของพุทธปรัชญาที่เน้นการปฏิบัติต่อกันของคนในครอบครัว ประกอบด้วยทิศเบื้องหน้าคือมารดาบิดา ทิศเบื้องขวาคือครูอาจารย์ ทิศเบื้องหลังคือสามีภรรยา ทิศเบื้องซ้ายคือมิตรสหาย ทิศเบื้องบนคือพระสงฆ์กับคฤหัสถ์ และทิศเบื้องล่างคือลูกจ้างกับนายจ้าง
เมื่อวิเคราะห์เปรียบเทียบจริยธรรมครอบครัวของปรัชญาขงจื๊อกับพุทธปรัชญาเถรวาทแล้ว ทำให้ทราบว่า จริยธรรมครอบครัวในส่วนที่มีความเหมือนกันของปรัชญาขงจื๊อกับพุทธปรัชญา ในขั้นแรกเป็นจริยธรรมของสังคมโดยรวมก่อน แล้วจึงเสนอหลักจริยธรรมสำหรับสานสายใยสัมพันธ์ให้แน่นแฟ้น สำหรับสมาชิกครอบครัวแต่ละระดับอีกที่หนึ่ง ความแตกต่างกันของจริยธรรมครอบครัวของปรัชญาขงจื๊อกับพุทธปรัชญาเถรวาท คือจริยธรรมครอบครัวของพุทธปรัชญาเถรวาทมีความชัดเจนกว่า มีทั้งเหตุปัจจัยในอดีต หลักอนุเคราะห์กันในปัจจุบัน และผลที่จะได้รับในอนาคต ทั้งในระดับโลกกียะและโลกุตระ หลักความสัมพันธ์ในครอบครัวในระดับพื้นฐานของทั้ง ๒ สำนัก ไม่มีอะไรแตกต่างกันนอกจากรายละเอียดบางอย่าง เช่น การแบ่งกลุ่มที่ไม่เหมือนกัน ส่วนความแตกต่างกันของของความสัมพันธ์ในครอบครัวระหว่างปรัชญาขงจื๊อกับพุทธปรัชญา คือขงจื๊อกำหนดความสัมพันธ์ของครอบครัวไว้ ๕ กลุ่ม ส่วนพุทธปรัชญากำหนดไว้ ๖ กลุ่ม บุคคลทั้ง ๕ กลุ่ม ในปรัชญาขงจื๊อเป็นคฤหัสถ์ทั้งหมด ส่วนพุทธปรัชญาแบ่งออก ๒ ประเภท คือคฤหัสถ์กับนักบวช จุดมุ่งหมายของความสัมพันธ์ของปรัชญาขงจื๊อมีอย่างเดียวคือความสงบสุขในปัจจุบัน ส่วนพุทธปรัชญามีจุดมุ่งหมาย ๓ อย่าง คือ ประโยชน์ในปัจจุบัน ประโยชน์ในอนาคต และประโยชน์อย่างยิ่งหรือประโยชน์สูงสุด ซึ่งสามารถย่อลงเหลือ ๒ อย่าง คือ โลกียะและโลกุตระ