ประสิทธิผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ทันตสุขภาพของผู้ปกครองต่อพฤติกรรมการดูแลช่องปากเด็กก่อนวัยเรียนในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านทันตสุขภาพ, การดูแลสุขภาพช่องปากเด็ก, ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ทันตสุขภาพของผู้ปกครองต่อความรอบรู้ด้านทันตสุขภาพ พฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปาก และสภาวะความสะอาดช่องปากของเด็กก่อนวัยเรียน กลุ่มตัวอย่างคือผู้ปกครองของเด็กอายุ 3-5 ปี ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อำเภอโพธิ์ศรีสุวรรณ จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 90 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 45 คน โดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วยโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ทันตสุขภาพ แบบประเมินความรอบรู้ด้านทันตสุขภาพ แบบประเมินพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปาก และแบบบันทึกปริมาณคราบจุลินทรีย์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและ Independent t-test
ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีคะแนนสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในทุกด้าน (p<0.001) โดยด้านความรู้ความเข้าใจเพิ่มจากระดับปานกลาง (9.8) เป็นระดับสูง (14.2) ด้านการสื่อสารเพิ่มจากระดับปานกลาง (2.5) เป็นระดับมาก (4.3) พฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากเพิ่มจากระดับปานกลาง (2.45) เป็นระดับมาก (4.12) และปริมาณคราบจุลินทรีย์ลดลงจากระดับมาก (2.24) เป็นระดับน้อย (0.85) ดังนั้น โปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ทันตสุขภาพที่พัฒนาขึ้นมีประสิทธิผลในการพัฒนาความรอบรู้และพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้ปกครอง ส่งผลให้เด็กมีสภาวะความสะอาดช่องปากดีขึ้น จึงควรส่งเสริมการนำโปรแกรมไปใช้ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็กอื่น
เอกสารอ้างอิง
สำนักทันตสาธารณสุข. รายงานผลการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากแห่งชาติ ครั้งที่ 9 ประเทศไทย พ.ศ. 2566. กรุงเทพฯ: สำนักทันตสาธารณสุข; 2567.
เกตุวดี เจือจันทร์, อิชยา สินไชย, อรวรรณ นามมนตรี, อโนชา ศิลาลัย, หฤทัย สุขเจริญโกศล. พฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากเด็กของผู้ปกครองและสภาวะฟันผุของเด็กก่อนวัยเรียน อำเภอแก่งคอย จ.สระบุรี. วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล. 2559;22(1):5-16.
กรมอนามัย. เด็กเล็กกับปัญหาฟันผุ. [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 12 ธ.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://multimedia.anamai.moph.go.th/help-knowledgs/kid-and-decay-tooth/
SDG Move. การจัดการปัญหาฟันผุในเด็กเล็กเชิงกลยุทธ์ของประเทศไทย [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 12 ธ.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.sdgmove.com/2022/11/29/strategic-early-childhood-caries-thailand/
Nutbeam D. Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promot Int 2000;15(3):259-67.
กิติศักดิ์ วาทโยธา, สมชาย สุริยะไกร, สุรศักดิ์ ไชยสงค์. ประสิทธิผลของโปรแกรมทันตสุขศึกษาในการป้องกันโรคฟันผุของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6. วารสารทันตสาธารณสุข 2562;24(1):45-52.
สุกัญญา ฆารสินธุ์, วิไลพร รังควัต, พรทิพย์ วรรณลุ. ผลของโปรแกรมส่งเสริมทันตสุขภาพต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากในเด็กก่อนวัยเรียน. วารสารพยาบาลศาสตร์ 2564;39(2):78-89.
สุไรยา หมานระโต๊ะ, อรชินี พลานุกูลวงศ์, ยูลีธี ลิเก. ผลของการใช้โปรแกรม KNfun ต่อความรู้ทางทันตสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลสุขภาพฟันของผู้ปกครองและระดับคราบจุลินทรีย์ในเด็กก่อนวัยเรียน. วารสารวิจัยทางการพยาบาลและสาธารณสุข 2565;2(2):12-24.
Lwanga SK, Lemeshow S. Sample size determination in health studies: A practical manual. Geneva: World Health Organization; 1991.
Kumar R. Research methodology: A step-by-step guide for beginners. 5th ed. London: Sage Publications; 2019
กรมอนามัย. คู่มือการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพ. นนทบุรี: กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข; 2560.
อังศินันท์ อินทรกำแหง. ทฤษฎีพฤติกรรมสุขภาพ: แนวคิดและการประยุกต์ใช้. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหิดล; 2552.
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ, สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. คู่มือประเมินความฉลาดทางสุขภาพของคนไทย อายุ 15 ปีขึ้นไปในการปฏิบัติตามหลัก 3อ.2ส. (ABCDE-health literacy scale of Thai adults). นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2557
Anderson LW, Krathwohl DR, editors. A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom's taxonomy of educational objectives. New York: Longman; 2001.
Best JW, Kahn JV. Research in education. 10th ed. Boston: Pearson Education; 2006.
Podshadley AG, Haley JV. A method for evaluating oral hygiene performance. Public Health Rep. 1968;83(3):259-264.
ชฎาธาร เสาเวียง, ภัคชิสา คนสุภาพ, มานพพร เพชรเมธา, ไพสิฐ บุณยะกวี. ผลของโปรแกรมแชทบอทเพื่อส่งเสริมการดูแลทันตสุขภาพของเด็กในผู้ปกครองของเด็กก่อนวัยเรียน ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กเทศบาลนครตรัง อำเภอเมืองตรัง จังหวัดตรัง. ใน: การประชุมวิชาการระดับชาติครั้งที่ 13 มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม; 2564 ก.ค. 8-9; นครปฐม, ประเทศไทย. นครปฐม: มหาวิทยาลัยราชภัฏนครปฐม; 2564. น. 2756-2763.
ธิดารัตน์ หมีแก้ว, นิพนธ์ มานะสถิตพงศ์. ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากเด็กของผู้ปกครอง. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น. 2564; 2673:304-320. 2564;2673:304-320.
ภัทราภรณ์ หัสดิเสวี, จารินี ภาษิตตานนท์, กาญจนา ขำจันทร์, ศิวพร บุบผาหอม. โปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพช่องปากเด็กอายุ 0-2 ปี และปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเกิดฟันผุ. วารสารทันตแพทยศาสตร์ มศว. 2566;16(2):43-56.
กิติศักดิ์ วาทโยธา, ศิวิไลซ์ วนรัตน์วิจิตร. ประสิทธิผลของโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพช่องปากต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพช่องปากของนักเรียนอายุ 12 ปี เขตพื้นที่อำเภอโกสัมพีนคร จังหวัดกำแพงเพชร. ชม.ทันตสาร. 2562;40(1):81-96.
สุกัญญา ฆารสินธุ์, กฤชกันทร สุวรรณพันธุ์, สายฝน จันทร์หอม. ประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมทักษะการแปรงฟันในเด็กวัยก่อนเรียน. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9. 2564;15(38):705-716. DOI: 10.14456/rhpc9j.2021.50.
