การจัดการอารมณ์เพื่อเสริมพลังสุขภาพจิตด้วยหลักพุทธธรรม

นายสุดใจ ภูกงลี

ผู้แต่ง

นายสุดใจ ภูกงลี มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย วิทยาเขตสิรินธรราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การจัดการอารมณ์, พลังสุขภาพจิต, สุขภาพจิต

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาความหมาย ลักษณะ และประเภทของอารมณ์
2) เพื่อศึกษาวิธีการจัดการกับอารมณ์ของตน ศึกษาข้อมูลจากเอกสารวิชาการต่าง ๆ เช่น พระไตรปิฎก หนังสือ ตำรา บทความวิชาการ บทความปริทัศน์ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง เพื่อนำเสนอการจัดการอารมณ์เพื่อเสริมพลังสุขภาพจิตด้วยหลักพุทธธรรม ประกอบด้วยการปฏิบัติที่ถูกต้องในการดำเนินชีวิต 4 ด้านคือ 1) ด้านความรู้
2) ด้านการกระทำ 3) ด้านการบริโภค และ 4) ด้านการแก้ปัญหา โดยยกหลักพุทธธรรมประกอบด้วยหลักปริญญา 3 หลักพรหมวิหาร 4 หลักมหาสติปัฏฐาน 4 หลักอินทรียสังวรศีล หลักโยนิโสมนสิการ และหลักสัมมัปปทาน 4 มาเป็นทางเลือกในการประยุกต์ในชีวิตประจำวันให้เกิดประโยชน์สูงสุดทั้งในปัจจุบันและอนาคต โดยเน้นการฝึกฝนให้รู้จักวิธีจัดการอารมณ์ทั้งสามแบบ คือ สุข ทุกข์ และเฉยๆ ซึ่งควรเริ่มด้วยวิธีการที่สร้างสรรค์และเหมาะสมกับบริบทของตน เช่น การสังเกตอารมณ์ของตนในชีวิตประจำวันด้วยวิธี Checklist และเขียนข้อดีข้อเสียของอารมณ์นั้นๆ นำมาพิจารณา ไตร่ตรอง วิเคราะห์ หาผลดีและผลเสีย พร้อมทั้งหาทางแก้ด้วยหลักพุทธธรรมหรือวิธีการอื่นๆ ที่เหมาะสมกับตนเองต่อไป

เอกสารอ้างอิง

จันทิมา ฤกษ์เลื่อนฤทธิ์ ขวัญจิต คุปตานนท์ และนพพร ว่องสิริมาศ. (2554). กระบวนการจัดการทางด้านจิตใจและอารมณ์เพื่อการมีชีวิตที่ปกติของผู้มีภาวะหัวใจวาย. วารสารการพยาบาล, 26(4), 108-122.

ทวีศักดิ์ สิริรัตนเรขา. (2560, 16 พฤศจิกายน). อาร์คิว ภูมิคุ้มกันทางใจ. สืบค้นเมื่อ 22 ตุลาคม 2564, จาก https://www.happyhomeclinic.com/Download/article/a21-RQ.pdf

ทัศนีย์ เจนวิถีสุข. (2557). การสื่อสารเพื่อบริหารจัดการอารมณ์ตามแนวทางพระพุทธศาสนา. วารสารครุศาสตร์ปริทรรศน์ฯ, 1(1): 14-26.

ปัญญา ใช้บางยาง. (2548). ธรรมาธิบายหลักธรรมในพระไตรปิฎก. กรุงเทพฯ: ธรรมสภาและสถาบันบันลือธรรม.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2555). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย. กรุงเทพฯ: พิมพ์ครั้งที่ 36: ผลิธัมม์.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2559). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ฉบับประมวลธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 34). กรุงเทพฯ: มูลนิธีการศึกษาเพื่อ

สันติภาพ พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต).

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ร่มตะวัน กาลพัฒน์ อังศินันท์ อินทรกาแหง และจรัล อุ่นฐิติวัฒน์. (2560). การศึกษาตัวแปรความผูกพันทางศาสนาและสัมพันธภาพที่ดีภายในครอบครัว. วารสารพฤติกรรมศาสตร์, 23(1): 187-204.

ศักดา ขำคม. (2561). ผลการใช้กิจกรรมกลุ่มเพื่อพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์และพลังสุขภาพจิตของนักศึกษาพยาบาลศาสตร์ ชั้นปีที่ 1 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี. Veridian E-Journal, Silpakorn University , 11(2): 2767-2780.

สมรัก ครองยุทธ นุจรี ไชยมงคล และดวงใจ วัฒนสินธุ. (2560). อิทธิพลของทักษะชีวิตที่มีต่อภาวะสุขภาพจิตในวัยรุ่นตอนต้น. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 35(2): 54-62.

สุตาภัทร ประดับแก้ว และรุ่งระวี สมะวรรธนะ. (2558). ผลของโปรแกรมทักษะชีวิตที่มีต่อความสามารถในการจัดการอารมณ์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น. วารสารอิเล็กทรอนิกส์, 10(2): 308-321.

อรพินทร์ ชูชม สุภาพร ธนะชานันท์ และทัศนา ทองภักดี. (2554). ปัจจัยเชิงเหตุและผลของภูมิคุ้มกันทางจิตของเยาวชน. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

Kubala. K. (2021, June 6). How Can I Improve Emotional Intelligence (EQ)? Retrieved 22 October 2021, from PchychCentral: https://psychcentral.com/lib/what-is-emotional-intelligence-eq