การจัดการกลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้าง ตำบลพระธาตุขิงแกง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

             การส่งเสริมอาชีพที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างเป็นรูปธรรมเกิดขึ้นทั่วประเทศไทย ทำให้หน่วยงานราชการได้เสนอแนะและสนับสนุนให้ชาวบ้านรวมตัวกันเพื่อก่อตั้งเป็นกลุ่มแบบทางการในปี พ.ศ. 2544 โดยใช้ชื่อกลุ่มว่า “กลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้าง” ซึ่งเป็นการรวมกลุ่มทอผ้าตีนจกเพียงแห่งเดียวในจังหวัดพะเยา ในระยะแรกที่มีการก่อตั้งกลุ่มเป็นทางการขึ้นนั้น มีสมาชิกกลุ่มประมาณ 50 คน วัตถุประสงค์ในการก่อตั้งกลุ่มเพื่อให้กลุ่มได้มีการทอผ้าตีนจกและเปิดรับสมาชิกกลุ่มเพื่อทำการทอผ้าเป็นอาชีพเสริมในยามว่างเว้นจากการทำไร่ทำนา ทำสวน ต่อมาในปี 2549 กลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้าง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐหลายฝ่าย ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบลพระธาตุขิงแกง ในรูปแบบของการให้กู้ยืมเงินลงทุนเพื่อซื้อวัตถุดิบ เช่น ด้าย ฝ้าย กี่ เป็นต้น และมีเจ้าหน้าที่จากศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยมาเป็นวิทยากรให้ความรู้ด้านการทอผ้าให้มีคุณภาพ สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดและสำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ สนับสนุนกลุ่มด้วยการศึกษาดูงานการทอผ้า จากจังหวัดอื่น ๆ จากการศึกษาข้อมูลเบื้องต้นในพื้นที่ (พฤษภาคม 2560) พบว่า ลักษณะการดำเนินงานของกลุ่มทอผ้า ได้พัฒนาจากการทอตีนจกอย่างเดียวไปเป็นลักษณะของการทอแบบทั้งผืนอันนำไปสู่การเป็นสินค้าหัตถกรรมที่สามารถสร้างรายได้หลักให้แก่สมาชิก นอกจากการประกอบอาชีพทำไร่ ทำนา ส่วนสมาชิกคนอื่น ๆ มาทอผ้าเป็นครั้งคราว หากมีงานรับจ้างที่ได้ค่าตอบแทนสูงกว่าหรือแน่นอนกว่าก็จะไปทำงานนั้น ๆ อย่างไรก็ตามการรวมกลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้างยังประสบปัญหาในเรื่องของการรวมกลุ่มที่เหนียวแน่นและการมีส่วนร่วมอย่างจริงจัง ขาดความเข้าใจในลักษณะการทำงานเป็นกลุ่มที่มีประสิทธิภาพ ไม่มีการบริหารจัดการที่เป็นระบบ เนื่องจากสมาชิกกลุ่มเริ่มก้าวเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ ไม่มีผู้สืบทอดภูมิปัญญา จึงทำให้ผลิตภัณฑ์ผ้าทอตีนจกที่กลุ่มได้ผลิตออกมาไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาด
            จากสภาพปัญหาดังกล่าว ผู้วิจัยในฐานะเจ้าหน้าที่ของรัฐ สังกัดสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดพะเยา ได้มองเห็นปัญหาดังกล่าว จึงต้องการศึกษาการจัดการกลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้าง ตำบลพระธาตุขิงแกง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา มุ่งศึกษาสภาพและปัญหาการจัดการกลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้าง และศึกษาแนวทางการจัดการกลุ่มทอผ้าตีนจกบ้านแม่วังช้างให้มีประสิทธิภาพมากกว่าที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน และสามารถพัฒนากลุ่มให้มีความเข้มแข็ง สามารถพึ่งตนเองได้ สร้างเศรษฐกิจฐานรากให้มั่นคงตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง