กลยุทธ์เชิงพุทธธรรมที่ผู้นำประเทศนำมาใช้ในการบริหารประเทศ กรณีศึกษา หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายอานันท์ ปันยารชุน

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่อง กลยุทธ์เชิงพุทธธรรมที่ผู้นำประเทศนำมาใช้ในการบริหารประเทศ กรณีศึกษา หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช และนายอานันท์ ปันยารชุน มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1. วิเคราะห์ความเป็นมาของผู้นำประเทศนำกลยุทธ์พุทธธรรมมาใช้ในการบริหารประเทศ 2. วิเคราะห์สภาพแวดล้อมในการบริหารของผู้นำประเทศ 3. เพื่อสังเคราะห์กลยุทธ์เชิงพุทธธรรมที่ผู้นำประเทศนำมาใช้ในการบริหารประเทศ กรอบแนวคิดที่ใช้ในการศึกษาวิจัย คือ การบริหารเชิงกลยุทธ์ ทฤษฎีภาวะผู้นำ หลักพุทธธรรม

การวิจัยครั้งนี้ได้ดำเนินการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพ โดยอาศัยเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล อันได้แก่ 1. การสัมภาษณ์เชิงลึก (in-depth interview) กลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้ให้ข้อมูล ในกรณีศึกษา หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช นายอานันท์ ปันยารชุน 2. การใช้เอกสาร (document) โดยการศึกษาค้นคว้าจากหนังสือ งานวิจัย และเอกสารที่เกี่ยวข้องกับหัวข้อและขอบเขตการวิจัย

ผลการวิจัย พบว่า (1) ตั้งแต่ในสมัยสุโขทัย สมัยอยุธยา สมัยธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 1 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 ภายหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์ จอมพล ถนอม กิตติขจร กรณีศึกษา หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช กรณีศึกษา นายอานันท์ ปันยารชุน ได้มีการนำกลยุทธ์เชิงพุทธธรรมมาใช้ในการบริหารประเทศในทุกยุคสมัย (2) สภาพแวดล้อมในกรณีหม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้เกิดวิกฤตการณ์และความขัดแย้งในสังคมเป็นความขัดแย้งนานัปการ เนื่องมาจากมีการแสดงออกซึ่งเสรีภาพต่าง ๆ ในด้านความเชื่อและอุดมการณ์ทั้งที่เป็นอุดมการณ์ต่อต้านจักรพรรดินิยมอเมริกา และยังมีปัญหาการเข้ามาของลัทธิคอมมิวนิสต์และเรื่องของการเกษตร ชาวไร่ชาวนา ส่วนใหญ่กำลังประสบกับทุกข์ยากด้วยเหตุที่การเพาะปลูก และสภาพแวดล้อมในกรณีนายอานันท์ ปันยารชุน ได้เกิดปัญหาการประมูลสัมปทานของรัฐ ระบบภาษีที่มีปัญหาและมีช่องโห่วมาก และยังมีปัญหาด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (3) กลยุทธ์เชิงพุทธธรรมที่ผู้นำประเทศนำมาใช้ในการบริหารประเทศ กรณี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช โดยใช้ กลยุทธ์ที่ 1) กาลานุกาลปฏิวิสสกขัตติย เมตติสัมพันธุปายโกสละ การผูกไมตรีกับเพื่อนบ้านในเวลาที่เหมาะสม กลยุทธ์ที่ 2) ชนปทกัมมธนากรณปโยค อุปายโกสละ การแบ่งปันทรัพยากรเพื่อสร้างงานในชนบท กลยุทธ์ที่ 3) ขันติ วิธุรสหคตปิยวาจา การเจรจาอย่างมืออาชีพด้วยความอดทน และกรณีนายอานันท์ ปันยารชุน คือ กลยุทธ์ที่ 1) ธัมมาชชวะ วิโรธนกัมมะ การทำงานโดยยึดหลักความถูกต้อง กลยุทธ์ที่ 2) โยนิโสมนสิการ สหคตธัมมัญญุ การแก้ไขปัญหาอย่างแยบคาย กลยุทธ์ที่ 3) จักขุมานุสิก นิสสยสัมปันโน การมองการณ์ไกลและใช้มนุษย์สัมพันธ์