การนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นไปปฏิบัติ กรณีศึกษา เกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่น ชมพู่เพชร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการการนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นไปปฏิบัติ กรณีศึกษา เกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชร 2) ศึกษาปัญหาอุปสรรคสำคัญของนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชรไปปฏิบัติ และ 3) เพื่อเสนอแนะแนวทางการมีส่วนร่วมของประชาชนในการนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชรไปปฏิบัติ ดำเนินการวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยการศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลจากเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการประชุมกลุ่มย่อย กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ (1) ภาครัฐ ได้แก่ เจ้าหน้าที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา เจ้าหน้าที่สำนักงานพาณิชย์จังหวัด ผู้ว่าราชการจังหวัด (2) ภาคเอกชน ได้แก่ ผู้ประกอบการชมพู่เพชร วิสาหกิจชุมชน (3) ภาคประชาชน ได้แก่ เกษตรกรผู้ปลูกชมพู่เพชรสายรุ้งในอำเภอเมืองเพชรบุรี อำเภอบ้านลาด อำเภอท่ายาง และอำเภอบ้านแหลม นำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์โดยการพรรณนาวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า กระบวนการการนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นไปปฏิบัติ กรณีศึกษา เกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชร ประกอบด้วย 1) การถ่ายทอดนโยบายสู่การปฏิบัติ เริ่มจากรัฐบาลนายทักษิณ ชินวัตร ได้ออกพระราชบัญญัติคุ้มครองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ พ.ศ. 2546 จากนั้นจึงเร่งส่งเสริมให้สินค้า OTOP ที่มีอยู่ได้จดทะเบียนขึ้นเป็นสินค้าสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์หรือ GI เพื่อยกระดับสินค้าและกระจายรายได้สู่ชุมชน ซึ่งมีกระบวนการการถ่ายทอดนโยบายสู่การปฏิบัติ 4 ระดับคือ การบริหารราชการส่วนกลาง การบริหารราชการส่วนภูมิภาค การบริหารราชการส่วนท้องถิ่น และผู้รับผลประโยชน์จากนโยบาย 2) การประสานงานระหว่างหน่วยงานปฏิบัติ ซึ่งมีการประสานงาน 4 ระดับ คือ การบริหารราชการส่วนกลางและส่วนภูมิภาค การประสานงานระหว่างหน่วยงานปฏิบัติกับผู้ปฏิบัติ การประสานงานภายในหน่วยงานปฏิบัติและผู้รับผลประโยชน์จากนโยบาย และการประสานงานภายในหน่วยงานปฏิบัติด้วยกัน และ 3) การนิเทศและการติดตามผล ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ระดับคือ ระดับกระทรวงและระดับกรม และระดับจังหวัด ด้านปัญหาและอุปสรรคสำคัญของนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชรไปปฏิบัติ พบว่า มีปัญหาด้านกฎหมาย/ระเบียบ ด้านสมรรถนะของหน่วยงาน ด้านการสนับสนุนเชิงนโยบาย ด้านการมีส่วนร่วมและความร่วมมือของภาคประชาชน และด้านความเชื่อ ค่านิยม พฤติกรรมและวัฒนธรรมทางสังคม สำหรับข้อเสนอแนะแนวทางการมีส่วนร่วมของประชาชนในการนำนโยบายสาธารณะเกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่นชมพู่เพชรไปปฏิบัติ พบว่า 1) ภาคประชาชนต้องร่วมมือกันผลักดันให้ภาครัฐ ได้แก่ ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบุรี ดำเนินการประชุมคณะกรรมการบริหารจัดการสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ระดับจังหวัดที่มีอยู่เดิมหรือแต่งตั้งขึ้นใหม่แทนชุดเดิมที่แต่งตั้งมาเป็นระยะเวลานานแล้ว เพื่อร่วมกันดำเนินการปรับปรุงกระบวนการขอใช้ตราสัญลักษณ์ สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ชมพู่เพชร รวมทั้งขจัดปัญหาและอุปสรรคต่อการดำเนินการขอใช้ตราสัญลักษณ์ สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ชมพู่เพชรให้ประสบผล 2) ภาครัฐต้องมีการรณรงค์เพื่อสื่อสารให้เกษตรกรได้ตระหนักถึงประโยชน์จากการใช้ตราสัญลักษณ์ สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์