การคิดเชิงประเมิน: แนวคิด องค์ประกอบ และประโยชน์ต่อการประเมินผล

ผู้แต่ง

  • กฤษกร พุ่มนวล คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
  • เอื้อมพร หลินเจริญ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร
  • กฤธยากาญจน์ โตพิทักษ์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

คำสำคัญ:

การคิดเชิงประเมิน, การประเมิน, ทักษะ

บทคัดย่อ

            การคิดเชิงประเมิน เป็นทักษะสำคัญสำหรับนักประเมินที่จะนำไปใช้เป็นแนวปฏิบัติในการประเมินสู่ระดับที่ซับซ้อนขึ้น จะช่วยให้นักประเมินแน่ใจหรือมั่นใจว่าผลของการประเมินมีความน่าเชื่อถือ รวมถึงช่วยให้การประเมินผล หรือการตีความในการประเมินเป็นไปตามบริบทของสิ่งที่มุ่งประเมิน บนพื้นฐานของหลักฐานและการปฏิบัติจริง ซึ่งการคิดเชิงประเมิน ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ คือ การคิดอย่างมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) การคิดเชิงบริบท (Contextual Thinking) การคิดเชิงปฏิบัติ (Practical Thinking) การคิดสร้างสรรค์ (Creative Thinking) และการสะท้อนคิด (Reflective Practice) โดยหากนักประเมินมีทักษะการคิดเชิงประเมินก็จะช่วยให้ผลการประเมินเป็นที่ยอมรับและสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น

เอกสารอ้างอิง

ศิริชัย กาญจนวาสี. (2564). ทฤษฎีการประเมิน (พิมพ์ครั้งที่ 10). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ส. วาสนา ประวาลพฤกษ์. (2544). หลักการและเทคนิคการประเมินทางการศึกษา. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

สมหวัง พิธิยานุวัฒน์. (2559). วิธีวิทยาการประเมิน ศาสตร์แห่งคุณค่า (พิมพ์ครั้งที่ 6). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อนุวัติ คูณแก้ว. (2566). การทดสอบ การวัดผล และประเมินผลการศึกษาแนวใหม่. สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

Archibald, T., Sharrock, G., Buckley, J., & Cook, N. (2016). Assumptions, Conjectures, and other Miracles: The Application of Evaluative Thinking to Theory of Change Models in Community Development. Evaluation and Program Planning (EPP), 119-127. https://doi.org/10.1016/j.evalprogplan.2016.05.015

Archibald, T. (2021). The role of evaluative thinking in the teaching of evaluation. Canadian Journal of Program Evaluation, 35(3), 310–319. https://doi.org/10.3138/cjpe.69753

Buckley, J., Archibald, T., Hargraves, M., & Trochim, M, W. (2015). Defining and teaching evaluative thinking: Insights from research on critical thinking. American Journal of Evaluation, 375-388. https://doi.org/10.1177/1098214015581706

Cole, J. M. (2023). Evaluative thinking. Evaluation Journal of Australasia (EJA), 23(2), 70-90. https://doi.org/10.1177/1035719X231163932

Earl, L., & Timperley, H. (2015). Evaluative thinking for successful educational innovation. https://doi.org/10.1787/5jrxtk1jtdwf-en

Guskey, T. R. (2000). Evaluating Professional Development. Corwin Press, INC.

Patton, M. Q. (2018). A historical perspective on the evolution of evaluative thinking. Evaluative Thinking. New Directions for Evaluation. 158, 11-28. https://doi.org/10.1002/ev.20325

Patton, M. Q. (2019). Expanding Futuring Foresight through Evaluative Thinking. World Futures Review, 11(4), 296-307. https://doi.org/10.1177/1946756719862116

Preskill, H. & Boyle, S. (2008). A Multidisciplinary Model of Evaluation Capacity Building. American Journal of Evaluation, 29(4), 443-459. https://doi.org/10.1177/1098214008324182

Schwandt T. A. (2018). Evaluative thinking as a collaborative social practice: The case of boundary judgment making. Evaluative thinking. New Directions for Evaluation, 2018(158), 125-137. https://doi.org/10.1002/ev.20318

Scriven, M. (2007). The logic of evaluation. https://scholar.uwindsor.ca/ossaarchive/OSSA7/papersandcommentaries/138/

Vo, A. T. (2013). Toward a Definition of Evaluation Thinking. https://escholarship.org/uc/item/26t5x5f6.

Vo, A. T., & Archibald, T. (2018). New Directions for Evaluative thinking. New Directions for Evaluation, (158), 139-147. https://doi.org/10.1002/ev.20317

Wyatt, T. (2017). Developing evaluative thinking and evidence-based practice: A synthetic case study. https://research.acer.edu.au/cgi/viewcontent.cgi?article=1316&context=research_conference.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-06-27