รถแห่อีสาน: นวัตกรรมนันทนาการเพื่อสร้างสมดุลทางวัฒนธรรม และความสุขของวัยรุ่นอีสานยุคใหม่
Main Article Content
บทคัดย่อ
รถแห่ในภูมิภาคอีสานเป็นปรากฏการณ์นันทนาการร่วมสมัยที่สะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตในชุมชน โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กและเยาวชนที่ใช้กิจกรรมนี้เป็นพื้นที่แสดงออกทางวัฒนธรรมและสร้างสรรค์ความบันเทิง บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์บทบาทของรถแห่ในฐานะเครื่องมือนันทนาการที่ตอบสนองความต้องการของเยาวชนในชุมชนอีสาน 2) อธิบายผลกระทบของรถแห่ต่อสุขภาวะองค์รวมและการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน และ 3) เสนอแนวทางการพัฒนารถแห่ในฐานะนวัตกรรมนันทนาการที่ยั่งยืนผ่านความร่วมมือของผู้ประกอบธุรกิจ ชุมชน และครอบครัว ผลการศึกษาพบว่า รถแห่ช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ การลดความตึงเครียด และการสร้างความสามัคคีผ่านกิจกรรมที่หลากหลาย อีกทั้งยังช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจท้องถิ่นและอนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นบ้านในรูปแบบที่ร่วมสมัย อย่างไรก็ตาม กิจกรรมรถแห่ยังมีผลกระทบด้านลบ เช่น ปัญหาเสียงดัง การบริโภคแอลกอฮอล์เกินปริมาณ การใช้สารเสพติด การแสดงพฤติกรรมไม่เหมาะสม และการเบี่ยงเบนจากรากวัฒนธรรมเดิม ซึ่งอาจลดทอนคุณค่าทางสังคมและวัฒนธรรมในระยะยาว ดังนั้น ในอนาคตควรมุ่งพัฒนารูปแบบกิจกรรมรถแห่ให้มีความปลอดภัย เปิดโอกาสให้ทุกกลุ่มมีส่วนร่วม และตอบสนองต่อความหลากหลายของกลุ่มเป้าหมาย โดยยึดหลักความสมดุลระหว่างความสุขของชุมชน การอนุรักษ์วัฒนธรรม และความยั่งยืนทางเศรษฐกิจ ทั้งนี้ ความสำเร็จของแนวทางดังกล่าวต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้ประกอบธุรกิจที่บริหารจัดการอย่างมีความรับผิดชอบ ชุมชนที่ร่วมกำหนดกฎเกณฑ์และออกแบบพื้นที่ปลอดภัย และครอบครัวที่สนับสนุนการมีส่วนร่วมของเยาวชนในกิจกรรมที่สร้างสรรค์และมีคุณค่า
Article Details

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสาร “ภาษาไทยและวัฒนธรรมไทย” ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง กองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยหรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ใน “วารสารภาษาไทยและวัฒนธรรมไทย” ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร “ภาษาไทยและวัฒนธรรมไทย” หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจาก “วารสารภาษาไทยและวัฒนธรรมไทย” ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
GMM25Thailand. 2568. ชายเมาชกแหลกหน้ารถแห่ สาหัส 1 เจ็บ 5. https://www.youtube.com/watch?v=k8n4LLYTGbU
Nairobroo. 2565. บันทึก “รถแห่” ในสถานการณ์โควิด-19. สืบค้น 4 มกราคม 2568, จาก https://www.nairobroo.com/travel/rod-hae-in-covid-19/
จารุวรรณ ด้วงคําจันทร์. 2564. รถแห่อีสาน: มหรสพสัญจรข้ามพรมแดนวัฒนธรรม. วิทยานิพนธ์สังคมวิทยาและมานุษยวิทยามหาบัณฑิต สาขาวิชามานุษยวิทยา คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
_____________________. 2565. ทิศทางการเติบโตของรถแห่หลังภาวะโรคระบาดโควิด–19. วารสาร Mahidol Music Journal (MMJ) 5(2): 71.92.
เจริญชัย แสงอรุณ. (2564). ธุรกิจดนตรีในระบบ สื่อสังคมออนไลน์. วารสารแก่นดนตรีและการแสดง มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 3(1), 45-58.
ฐิติยา มณีรัตน์. 2565. เสวนา: รถแห่ วัฒนธรรมมวลชน สะท้อนตัวตนคนอีสาน. สืบค้น4 มกราคม 2568, จาก https://prachatai.com/journal/2022/09/100326
ธัญญลักษณ์ อุบลเลิศ และคณะ. 2566. รถแห่ : วิวัฒนาการและการปรับปรนทางวัฒนธรรมในภาคอีสาน. วารสารฉบับมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนครพนม 13(2): 359-371.
ธีรพงษ์ ทัพอาจ และคณะ. 2564. ลักษณะทางดนตรีของแตรวงพื้นบ้านภาคเหนือตอนล่าง. วารสารอารยธรรมศึกษา โขง-สาละวิน 12(2): 201-230.
บวรชัย เจริญชาติ ลัสดา ยาวิละ และรัตนา สิทธิอ่วม. (2562). ปัจจัยทางการตลาดที่ส่งผลต่อการตัดสินใจเลือกใช้บริการรถแห่เคลื่อนที่ ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม 13(1): 253–265.
ผู้จัดการออนไลน์. 2564. หมอลำ-รถแห่มหาสารคามโอด โควิด-19 กระทบงานหายเกลี้ยง!! ยื่นหนังสือผู้ว่าฯ หาทางช่วยด่วน. สืบค้น 4 มกราคม 2568, จาก https://mgronline.com/local/detail/9640000005139
ฟ้ารุ่ง ศรีขาว. 2566. ‘รถแห่อีสาน’ ประวัติศาสตร์เคลื่อนย้ายแรงงานถึงการเมือง ไม่ใช่แค่มหรสพความบันเทิง. สืบค้น 4 มกราคม 2568, จาก https://thestandard.co/isan-parade-car-history/
มนตรี เนมิน และคณะ. 2564. พัฒนาการของวงดนตรีที่ใช้นำขบวนแห่ในจังหวัดมหาสารคาม. วารสารสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม 5(1): 78-86.
รุ่งลดิศ จตุรไพศาล และสมสุข หินวิมาน. 2566. รถแห่: สื่อการแสดงพื้นบ้านในการสืบทอดประเพณีประดิษฐ์ของกลุ่มวัยรุ่นอีสาน. มนุษยศาสตร์สาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 25(1): 104-133.
______________________________________. 2567. รถแห่และการเต้นบั้นเด้า: วัยรุ่นอีสานกับการสื่อสารเพื่อการต่อรองความเป็นอีสานใหม่. วารสารนิเทศศาสตร์ 42(3): 79-98.
สิทธิณี เกตุจินดา และคณะ. 2567. รถแห่อีสาน: การปรับตัวและการให้ความหมายของอัตลักษณ์อีสาน. วารสารรัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์แห่งเกษตรศาสตร์ 2(2): 116-165.
สุจิตตา ฤทธิ์มนตรี และคณะ. 2565. ผลกระทบจากการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ของผู้อื่นตามการรับรู้ของเหยื่อ. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี 30(3): 51-61.
อิทธิพงษ์ ทองศรีเกตุ. 2564. แนวทางควบคุมการบริโภคแอลกอฮอล์ในกิจกรรมรถแห่ดนตรีสดของชุมชนแห่งหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารควบคุมโรค47(4): 904-915.
____________________. 2565. รถแห่ดนตรีสด: ความนิยมในการจัดกิจกรรมของชุมชน ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประเทศไทย. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้ 10(1): 208-223.
ภาษาต่างประเทศ
Bennett, E., & McKay, G. 2019. From Brass Bands to Buskers: Street Music in the UK.
Costa, M. B. F., Mazaro, R., & Alves, M. L. B. 2020. The Regional System of Innovations of the ‘Trio Elétrico’and the promotion of tourism at Salvador, BA: from ‘Fubica’to the imaginary of cyberculture. Revista Brasileira de Pesquisa em Turismo 14: 73-91.
Doughty, K., & Lagerqvist, M. 2016. The ethical potential of sound in public space: Migrant pan flute music and its potential to create moments of conviviality in a ‘failed’public square. Emotion, Space and Society 20: 58-67.
Gibson, C. 2013. Music festivals and regional development policy: towards a festival ecology. Perfect Beat 14(2): 140-157.
Mills, R., & Mills, R. 2019. What’s that Sound? Culture, Significance and Interpretation of Electronic Sound and Noise. Tele-Improvisation: Intercultural Interaction in the Online Global Music Jam Session, 167-186.
Wells, K., & Bailey, A. 2020. Sound art and the making of public space. Social & Cultural Geography 21(8): 1083-1102.