ยานาค (พญานาค) : ความเชื่อและพิธีกรรมของชาวบ้านตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา

ผู้แต่ง

  • วิทยา บุษบงค์ สถาบันทักษิณคดีศึกษา มหาวิทยาลัยทักษิณ

คำสำคัญ:

ยานาค, พญานาค, ความเชื่อ , พิธีกรรม , สงขลา

บทคัดย่อ

บทความทางวิชาการเรื่อง ยานาค (พญานาค): ความเชื่อและพิธีกรรมของชาวบ้านตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา มุ่งศึกษาในเรื่องราวของชาวบ้านที่มีความเชื่อและพิธีกรรมที่เกี่ยวข้องกับ  “ยานาค” หรือ “พญานาค” ที่มีการสืบทอดและปฏิบัติจนเป็นวิถีของชาวบ้านในตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา จากการลงพื้นที่ศึกษาและนำข้อมูลมาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า ชาวบ้านสทิงหม้อมีความเชื่อและพิธีกรรมอันเกี่ยวข้องกับยานาคดังประเด็นดังต่อไปนี้ประเด็นแรกยานาคในฐานะงูทวดตาหลวงรอง ประเด็นที่สองการแต่งงานยานาค วัดธรรมโฆษณ์ วัดสถิตย์ชลธาร และวัดบ่อปาบ ประเด็นที่สามยานาคกับประเพณีชักพระและวันว่าง และประเด็นสุดท้ายยานาคกับเกษตรกรรม ซึ่งจากประเด็นดังกล่าวทำให้เห็นถึงเรื่องราวของยานาคในมิติต่างๆที่เกิดจากความเชื่อและพิธีกรรมของชาวบ้าน ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ที่ยึดถือและปฏิบัติกันมาจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบัน  

เอกสารอ้างอิง

กิ่งแก้ว อัตถากร. (2533). ลักษณะพิธีกรรมทางสังคมไทยในเอกสารการสอนชุดวิชาไทยคดีศึกษา หน่วยที่ 6 -11. นนทบุรี: สำนักพิมพ์อัมรินทร์.

ชาลี ศิลปะรัศมี. (2563). พญานาคราชที่นครศรีธรรมราชมีมือ 2 มือ .สารนครศรีธรรมราช. 50(7): 78-79.

ธวัช ปุณโณทก. (2530). “ความเชื่อพื้นบ้านอันสัมพันธ์กับวิถีชีวิตในสังคมอีสาน,” ใน วัฒนธรรมพื้นบ้าน : คติความเชื่อ. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ฝ่ายพุทธศาสนสถาน กองพุทธศาสนสถาน, ผู้รวบรวม. (2525). ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม 3. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา.

วิทย์ พิณคัณเงิน. (2525). ความเป็นมาของมนุษย์ชาติ. ธนบุรี: โรงพิมพ์รุ่งโรจน์การพิมพ์.

สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์. (2529). ความเชื่อเนื่องแต่ลัทธิและศาสนาของชาวใต้ ใน สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ.2529 เล่ม 2. กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์.

_______. นาค : ในวัฒนธรรมภาคใต้ ใน สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้ พ.ศ.2542 เล่ม 8. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.

สุเมธ เมธาวิทยากุล. (2532).สังกัปพิธีกรรม. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.

ข้อมูลจากสัมภาษณ์

จีบ สถาวร, อายุ 76 ปี, บ้านเลขที่ 23 หมู่ 4 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 14 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

ฉายหิ้น สุวรรณชาตรี, อายุ 90 ปี, บ้านเลขที่ 36 หมู่ 4 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 15 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

ชีพ คงหลี, อายุ 68 ปี, บ้านเลขที่ 235/6 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 16 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

ประคอง โมลิโต, อายุ 64 ปี, บ้านเลขที่ 118 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 16 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

แผ้ว โกไสศยกานนท์, อายุ 78 ปี, บ้านเลขที่ 276/11 หมู่ 1 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 15 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

พระครูสุตชลธารสถิต (พระมหาสุภาพ ปิยธมฺโม), อายุ 65 ปี, วัดสถิตชลาธาร หมู่ 1 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 15 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

พระปลัดสายชล ปะมุโน, อายุ 40 ปี, วัดบ่อปาบ หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 15 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

พัน หนูประกอบ, อายุ 75 ปี, บ้านเลขที่ 33/1 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 20 กันยายน 2565. สัมภาษณ์

ยุพา มณีคุณ, อายุ 58 ปี, บ้านเลขที่ 189/1 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 20 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

วิไล หนูประกอบ, อายุ 70 ปี, บ้านเลขที่ 158/6 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 16 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

สุทีป มณีรักษ์, อายุ 68 ปี, บ้านเลขที่ 115/4 หมู่ 3 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 16 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

เหลื่อม บุญกำเนิด, อายุ 83 ปี,บ้านเลขที่ 280 หมู่ 1 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. วันที่ 15 กันยายน 2565. สัมภาษณ์.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-12-22

รูปแบบการอ้างอิง

บุษบงค์ ว. (2022). ยานาค (พญานาค) : ความเชื่อและพิธีกรรมของชาวบ้านตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา: . Asian Journal of Traditional and Innovative Arts and Textiles, 1(3), 25–39. สืบค้น จาก https://so06.tci-thaijo.org/index.php/TIAT/article/view/260377

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิชาการ