วิเคราะห์ลักษณะการใช้ภาษาตั้งชื่อพระเครื่องเพื่อสร้างอุดมการณ์ทางความเชื่อในสังคมไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาที่มาและความหมายของชื่อพระเครื่องในสังคมไทย และ 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ชื่อพระเครื่องกับการสร้างอุดมการณ์ทางความเชื่อในสังคมไทยผู้วิจัยศึกษาข้อมูลชื่อพระเครื่องจากปกหน้าของนิตยสารลานโพธิ์ โดยคัดเลือกตั้งแต่ฉบับปี พ.ศ. 2544-2558 ฉบับที่ 836-1163 รวมทั้งสิ้น 328 ฉบับการวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาที่มาและความหมายของชื่อพระเครื่องในสังคมไทย และ 2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์ชื่อพระเครื่องกับการสร้างอุดมการณ์ทางความเชื่อในสังคมไทยผู้วิจัยศึกษาข้อมูลชื่อพระเครื่องจากปกหน้าของนิตยสารลานโพธิ์ โดยคัดเลือกตั้งแต่ฉบับปี พ.ศ. 2544-2558 ฉบับที่ 836-1163 รวมทั้งสิ้น 328 ฉบับ
ผลการวิจัยพบว่า ที่มาของชื่อพระเครื่องมีดังนี้ คือ จากนามพระพุทธเจ้าและสาวก จากลักษณะปาง จากวัตถุมวลสาร จากสถานที่ จากเหตุการณ์สำคัญ จากลักษณะเด่น จากนามพระสงฆ์ และราชทินนาม จากนามบุคคล จากสมญานาม และจากศิลปะยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ ส่วนความหมายของชื่อพระเครื่องพบว่า มีโครงสร้างทางความหมายตั้งแต่องค์ประกอบ 1 ความหมาย จนถึงองค์ประกอบ 5 ความหมายขึ้นไป ลักษณะภาษาที่ปรากฏในชื่อพระเครื่องมี 3 กลุ่มภาษา คือ กลุ่มภาษาไทย กลุ่มภาษาต่างประเทศ และกลุ่มภาษาไทยผสมภาษาต่างประเทศ ส่วนโครงสร้างการสร้างคำของชื่อพระเครื่องพบว่า สร้างคำจากคำประสม คำสมาส คำสนธิ และคำยืม นอกจากนั้น การใช้ภาษายังสะท้อนให้เห็นความสัมพันธ์กับชื่อพระเครื่องในด้านเศรษฐกิจ ระบบเครือญาติ เพศ อายุ วรรณคดี ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ และตำนาน ส่วนชื่อพระเครื่องกับอุดมการณ์ทางความเชื่อและศาสนาในสังคมไทยพบว่า ชื่อพระเครื่องมีความสัมพันธ์กับอุดมการณ์ความเชื่อดั้งเดิม ชื่อพระเครื่องกับอุดมการณ์ความเชื่อศาสนาพราหมณ์ฮินดู ชื่อพระเครื่องกับอุดมการณ์ความเชื่อทางพุทธศาสนา ชื่อพระเครื่องกับอุดมการณ์ลัทธิพิธีในสังคมสมัยใหม่และชื่อพระเครื่องกับภาพสะท้อนความซับซ้อนของระบบความเชื่อและศาสนาในสังคมไทย