การบูรณาหลักธรรมและกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาเพื่อเสริมสร้างสุขภาพและป้องกันโรคซึมเศร้าของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพหลักธรรมและกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา เพื่อเสริมสุขภาพและป้องกันโรคซึมเศร้าของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่ 2) บูรณาการหลักธรรมและกิจกรรมทางพุทธศาสนาเพื่อเสริมสุขภาพและป้องกันโรคซึมเศร้าของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่ เป็นการวิจัยแบบผสมวิธี ทั้งวิจัยเชิงปริมาณและวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างการวิจัย โดยวิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจงคือ พระสงฆ์ปกครองตำบลแม่สา เจ้าอาวาสวัดแม่สาหลวง และพระสงฆ์นักเทศน์ประจำโรงเรียนผู้สูงอายุ ตำบลแม่สา อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ โดยใช้แบบสัมภาษณ์ ประกอบกับการสนทนากลุ่ม เป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล ในส่วนของข้อมูลเชิงปริมาณนั้นทำการเก็บแบบสอบถามจำนวน 85 ชุด และข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก ทั้งนี้ข้อมูลเชิงปริมาณใช้การวิเคราะห์ด้วยวิธีทางสถิติด้วยคอมพิวเตอร์หาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และข้อมูลเชิงคุณภาพใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า
1. สภาพการบูรณาการหลักธรรมฯ ผู้สูงอายุในชุมชนส่วนใหญ่ไม่มีสภาวะซึมเศร้า โรงเรียนผู้สูงอายุได้รับการส่งเสริมจากภาคีเครือข่ายร่วมกัน ได้แก่ องค์การบริหารส่วนตำบล คณะสงฆ์ และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบลร่วมกัน และกิจกรรมฝึกการปฏิบัติศาสนพิธีเบื้องต้นสำหรับผู้สูงอายุช่วยเสริมสุขภาพและป้องกันโรคซึมเศร้าของผู้สูงอายุ
2. การบูรณาการหลักธรรมฯ พบว่า หลักธรรม สันโดษพอใจในสิ่งที่ตนมี ไม่หลงกระแสวัตถุนิยมตามยุคโลกาภิวัตน์ และสามารถบรรเทาโรคซึมเศร้าด้วยกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา คือ กรรมฐาน ได้แก่ สมถกรรมฐาน โดยการฝึกสมาธิเพื่อระงับกิเลสและความรู้สึกเศร้าหมองทั้งปวง และวิปัสสนากรรมฐานผ่านอริยาบถ ยืน เดิน นั่ง นอน ที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ ข้อเสนอแนะจากการวิจัย ผู้บริหารคณะสงฆ์ควรให้ความสำคัญการส่งเสริมพัฒนาผู้สูงอายุให้มากขึ้น และชุมชนควรร่วมกันทำแผนด้านการพัฒนาผู้สูงอายุในชุมชน เพื่อการดูแลผู้สูงอายุแบบต่อเนื่องโดยใช้หลักธรรมและกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาเพื่อเสริมสร้างสุขภาพ และป้องกันโรคซึมเศร้าของผู้สูงอายุ