กลุ่มชาติพันธุ์โส้: วิถีชีวิต ลักษณะทางสังคมวัฒนธรรม และการเปลี่ยนแปลง
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวิถีชีวิตและลักษณะทางสังคมวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์โส้ และ 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์โส้ในบริบทสังคมอีสาน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ที่เน้นกระบวนการรวบรวมข้อมูลภาคสนาม (Fieldwork Research) โดยวิธีการสังเกต สำรวจและสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key Informants) จำนวน 74 คน ได้มาจากการคัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) นำข้อมูลมาทำการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis) เพื่อให้ได้ข้อค้นพบตามวัตถุประสงค์
ผลการวิจัยพบว่า
1. กลุ่มชาติพันธุ์โส้อยู่ในกลุ่มตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติก (Autro-Asiatic) สาขามอญ-เขมร หรือกะตูอิก (Katuic) เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีประวัติศาสตร์การเคลื่อนย้ายข้ามมาจากฝรั่งลาวในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ ในสังคมจารีตแบบของโส้ยึดถือฮีตและความเชื่อเรื่อง ผี รูปแบบต่างๆ ทำหน้าที่เป็นกรอบกำกับพฤติกรรมและความสัมพันธ์ของคนในกลุ่ม มีวิถีชีวิต ภาษา ความเชื่อและวัฒนธรรมประเพณีอย่างเฉพาะตัว เสมือนเป็นพรมแดนชาติพันธุ์ที่แยกแตกต่างจากคนกลุ่มอื่นโดยเฉพาะคนลาว/อีสาน และถูกรับรู้จากคนนอกในลักษณะกดทับสถานภาพว่าเป็นข่า
2. ปัจจุบันกลุ่มชาติพันธ์โส้เข้ามาอยู่ภายใต้รัฐไทย ถูกหลอมรวมเข้าไปสู่ความเป็นชาติไทยผ่านเทคโนโลยีแห่งอำนาจต่างๆ เช่น การศึกษา ศาสนาและระบบราชการ ทำให้สังคมและวัฒนธรรมเกิดการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ได้แก่ การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตและสังคมตามแบบผู้คนในท้องถิ่นอีสานรวมถึงวัฒนธรรม ความเชื่อและพิธีกรรมมีรูปแบบที่เปลี่ยนแปลงไป มีการปรับเปลี่ยนฮีตคองที่เคยปฏิบัติมาตามแบบผู้คนในท้องถิ่นอีสาน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายลิขสิทธิ์ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องลงลายมือชื่อในแบบฟอร์มใบมอบลิขสิทธิ์บทความ ให้แก่วารสารฯ พร้อมกับบทความต้นฉบับที่ได้แก้ไขครั้งสุดท้าย นอกจากนี้ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องยืนยันว่าบทความ ต้นฉบับที่ส่งมาตีพิมพ์นั้น ได้ส่งมาตีพิมพ์เฉพาะในวารสาร วิชาการธรรม ทรรศน์ เพียงแห่งเดียวเท่านั้น หากมีการใช้ ภาพหรือตารางของผู้นิพนธ์อื่นที่ปรากฏในสิ่งตีพิมพ์อื่นมาแล้ว ผู้นิพนธ์ต้องขออนุญาตเจ้าของลิขสิทธิ์ก่อน พร้อมทั้ง แสดงหนังสือที่ได้รับการยินยอมต่อบรรณาธิการ ก่อนที่บทความจะได้รับการตีพิมพ์เอกสารอ้างอิง
เกียรติศักดิ์ บังเพลิง. (2558). ชุมชนชาติพันธุ์ “บรู” ร่วมสมัยบนพื้นที่ชายแดนไทย-ลาว: วิถีชีวิตและการปรับตัวทางวัฒนธรรม. (ปริญญานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ขบวน พลตรี. (2527). การผสมกลมกลืนทางวัฒนธรรมของโซ่กับวัฒนธรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ศึกษากรณีตำบลกุสุมาลย์และตำบลโพธิ์ไพศาล อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร. (ปริญญานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ทรงพันธ์ วรรณมาศ. (2521). วัฒนธรรมการแต่งกายดั้งเดิมในอีสาน. การสัมมนาประวัติศาสตร์อีสาน. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
ธวัชชัย ไพใหล. (2562). กลุ่มชาติพันธุ์ไทโส้ในแอ่งสกลนคร. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฎสกลนคร, 16(74), 225-234.
ผจงจิตต์ อธิคมนันทะ. (2538). การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 10). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2525). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พุทธศักราช 2525. กรุงเทพฯ: อักษรเจริญทัศน์.
สวัสดิ์ ดวงจันทร์ และคณะ. (2522). ประเพณีอีสาน. อุบลราชธานี: เขตการศึกษา 11.
สุเทพ สุนทรเภสัช. (2548). หมู่บ้านอีสานยุคสงครามเย็น: สังคมวิทยาของหมู่บ้านภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. กรุงเทพฯ: งานดี.
สุภางค์ จันทวานิช. (2546). วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
แสงเพชร สุพร. (2533). โลกทัศน์กลุ่มชาติพันธุ์โซ่: กรณีบ้านหนองยาง ตำบลชะโนดน้อย อำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร. (ปริญญานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม.
อภิชาต ภัทรธรรม. (2558). ชาวไทโส้ หรือกะโส้. วารสารการจัดการป่าไม้, 9(1), 148-151.
Malesevic, S. (2010). Ethnicity in Time and space: A Conceptual Analysis. Critical Sociology, 37(1), 67-82.
