ภูมิปัญญาการจัดการทรัพยากรน้ำในลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบน
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดการทรัพยากรน้ำในลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวิธีดำเนินการวิจัย โดยศึกษาข้อมูลจากเอกสารและข้อมูลภาคสนาม แบบสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์เชิงลึก กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 62 รูป/คน รวมถึงการสังเกตแบบมีส่วนร่วมในชุมชนลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบน โดยใช้วิธีการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า การจัดการทรัพยากรน้ำในลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบนโดยชุมชนลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบนใช้ชุดความเชื่อในการจัดการทรัพยากรน้ำผ่านทุนความเชื่อที่มีรากฐานมาจากความเชื่อเกี่ยวกับผีที่สัมพันธ์กับน้ำคือ ผีปู่ตาที่ชุมชนดั้งเดิมได้สร้างศาลขึ้นตามลุ่มน้ำตั้งแต่ต้นน้ำ กลางน้ำ และปลายน้ำ ตามลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบนเชื่อว่าผีปู่ตาจะคอยดูแลชุมชนและทรัพยากรธรรมชาติภายในชุมชน เป็นชุดความเชื่อที่ยังปฏิบัติการในสำนึกของคนท้องถิ่นที่ใช้น้ำอุปโภคบริโภค ต่อมามีการปรับผสมเข้ากับทุนทางความเชื่อแบบคติพุทธท้องถิ่นทำให้เกิดพิธีกรรมการทำบุญที่นิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพุทธมนต์ที่ฝายน้ำเสียวเรียกว่าบุญฝาย รวมทั้งผลที่ได้จากการสนทนากลุ่ม ทำให้ชุมชนเอาชุดความเชื่อแบบผี พราหมณ์ พุทธ ผสมผสานกันมาใช้ในการจัดการทรัพยากรน้ำในลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบน เพื่อรื้อฟื้นและผลิตซ้ำที่ชาวบ้านมีความเชื่อในผีขุนน้ำและผีเมือง เพื่อเป็นการตอบแทน ผีเหล่านี้ที่คอยปกปักรักษาและการอนุรักษ์ทรัพยากรลุ่มน้ำเสียวใหญ่
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายลิขสิทธิ์ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องลงลายมือชื่อในแบบฟอร์มใบมอบลิขสิทธิ์บทความ ให้แก่วารสารฯ พร้อมกับบทความต้นฉบับที่ได้แก้ไขครั้งสุดท้าย นอกจากนี้ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องยืนยันว่าบทความ ต้นฉบับที่ส่งมาตีพิมพ์นั้น ได้ส่งมาตีพิมพ์เฉพาะในวารสาร วิชาการธรรม ทรรศน์ เพียงแห่งเดียวเท่านั้น หากมีการใช้ ภาพหรือตารางของผู้นิพนธ์อื่นที่ปรากฏในสิ่งตีพิมพ์อื่นมาแล้ว ผู้นิพนธ์ต้องขออนุญาตเจ้าของลิขสิทธิ์ก่อน พร้อมทั้ง แสดงหนังสือที่ได้รับการยินยอมต่อบรรณาธิการ ก่อนที่บทความจะได้รับการตีพิมพ์เอกสารอ้างอิง
กรมทรัพยากรน้ำ. (2556). การบริหารจัดการน้ำของประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กรมทรัพยากรน้ำ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
ไกรสร เพ็งสกุล. (2551). การมีส่วนร่วมของประชาชนในการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำศึกษา กรณี ลุ่มน้ำสาขาคลองปะเหลียน จังหวัดตรัง. (รายงานการวิจัย). สำนักงานทรัพยากรน้ำ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.
ณริศรา สุกแป้น. (2557). คลองจำไหร: พลวัตการจัดการทรัพยากรโดยชุมชน. (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต). สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์.
ธนัน อนุมานราชธน. (2545). แนวทางการจัดการความขัดแย้งเกี่ยวกับทรัพยากรน้ำในเขตอำนาจขององค์การบริหารส่วนตำบลจังหวัดเชียงใหม่. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ธีระภัทรา เอกผาชัยสวัสดิ์. (2553). การศึกษาและพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างองค์กรชุมชนเข้มแข็ง กรณีศึกษา ตำบลวังชมพู อำเภอเมือง จังหวัดเพชรบูรณ์. (รายงานการวิจัย). เพชรบูรณ์: มหาวิทยาลัยราชภัฎเพชรบูรณ์.
บุผาชาติ จันทร์หอม. (2564). แนวทางการพัฒนาการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการน้ำสู่ความยั่งยืน. Journal of Roi Kaensarn Academi, 6(6), 340-356.
ประสิทธิ์ ประคองศรี. (2551). ภูมิปัญญาการจัดการระบบนิเวศและทรัพยากรน้ำเพื่อเศรษฐกิจพอเพียงระดับครัวเรือนอย่างยั่งยืน. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ราชันย์ หลงมีวงษ์. (2545). ผลกระทบต่อระบบนิเวศลุ่มน้ำเสียวใหญ่ตอนบน. มหาสารคาม: สำนักชลประทานที่ 6 กรมชลประทานจังหวัดมหาสารคาม.
วสันต์ จอมภักดี. (2550). การบริหารจัดการลุ่มน้ำในระดับท้องถิ่น. เชียงใหม่: คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สุริยะ หาญพิชัย. (2560). ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการจัดการทรัพยากรน้ำของชุมชนบ้านหนองเขื่อง อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์, 9(1), 241-254.
สุวิชชา ศรีถาน และปรีดา ไชยา. (2559). การค้นหามรดกภูมิปัญญาอย่างมีส่วนร่วมของชุมชนแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน. วารสารวิทยาลัยดุสิตธานี, 10(1), 12-22.
อนุมาศ ทุริสุทธิ์. (2540). การพัฒนาศักยภาพกลุ่มผู้ใช้น้ำในการจัดการทรัพยากรน้ำของชุมชน. (รายงานการวิจัย). ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
อู่แก้ว ประกอบไวยกิจ บีเวอร์. (2543). มนุษย์ ระบบนิเวศ และสภาพนิเวศในประเทศไทย. (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.
Steward, J. H. (1972). Theory of Culture Change: The Methodology of Multilinear Evolution. Urbana and Chicago: University of Illinois Press.
