การพัฒนาชุมชนเข้มแข็งแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษากลุ่มผู้สูงอายุชมรมบัวบานรื่นรมย์ ตำบลคลองห้า อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและวิเคราะห์ปัจจัยที่เป็นผลต่อการสร้างกลุ่มผู้สูงอายุชมรมบัวบานรื่นรมย์ให้เข้มแข็ง และ 2) การสร้างผลิตภัณฑ์ชุมชนแบบมีส่วนร่วมของกลุ่มผู้สูงอายุชมรมบัวบานรื่นรมย์ โดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม การเก็บข้อมูลด้วยการสนทนากลุ่มและการสังเกต การเลือกผู้ให้ข้อมูลสำคัญใช้วิธีเจาะจง ทั้งนี้ ผู้วิจัยกำหนดคุณสมบัติของผู้ให้ข้อมูลสำคัญคือ จะต้องเป็นตัวแทนสมาชิกชมรมผู้สูงอายุบัวบานรื่นรมย์ที่เข้าร่วมกิจกรรมเป็นประจำ จำนวน 40 คน และตัวแทนกำนันหรือผู้ใหญ่บ้านหรือสมาชิกสภาอบต.คลองห้า จำนวน 5 คน
ผลการวิจัยพบว่า
1. ปัจจัยที่สร้างความเข้มแข็งคือ การไม่ยุ่งเกี่ยวสิ่งเสพติด มีกิจกรรมทางศาสนา กิจกรรมสร้างความสัมพันธ์ในชุมชน การส่งเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุ ศักยภาพของคนในชุมชน การมีทุนทางสังคม ผู้นำที่เข้มแข็ง ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในขณะเดียวกัน ปัจจัยที่กลุ่มยังขาดและควรพัฒนา คือ การสร้างเครือข่าย การแสวงหาการสนับสนุนจากภาครัฐและเอกชน การสร้างแหล่งการเรียนรู้ของชุมชน การสร้างกระบวนการจัดการชุมชนและการพึ่งพาตนเอง และการมีอาชีพที่สามารถสร้างรายได้ให้เพียงพอ ตลอดจนการมีอาหารปลอดภัยและมีแหล่งท่องเที่ยวภายในชุมชน
2. จากวิเคราะห์ SWOT และ TOWS MATRIX พบว่า กลุ่มมีความต้องการสร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ได้รับการสนับสนุนจากหน่วยงานต่างๆ เพื่อสร้างเป็นอาชีพใหม่ที่เหมาะกับผู้สูงอายุจึงเลือกวัตถุดิบในท้องถิ่นคือข้าวปทุมธานีและชนิดอื่นๆ เพื่อพัฒนาและแปรรูปเป็นชาข้าว ดังนั้น ผู้วิจัยจึงจัดการอบรมเชิงปฏิบัติการการพัฒนาสูตรชาข้าวและได้ตัวแทนสมาชิกกลุ่มเป็นนักวิจัยชุมนุม นักวิจัยชุมชนร่วมกันดำเนินการพัฒนาสูตรชาข้าวจำนวน 5 สูตร และเลือกสูตรที่ดีที่สุดคือ สูตรชาข้าว 4 ชนิดที่มีกลิ่นหอมและรสชาติกลมกล่อมอันเป็นเอกลักษณ์ เพื่อสร้างเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ส่งเสริมให้กลุ่มกลุ่มผู้สูงอายุชมรมบัวบานรื่นรมย์มีความเข้มแข็งเพิ่มมากยิ่งขึ้น