The effectiveness in Mini-Thanyarak and the matrix program on relapse prevention among substance abuse patients at Sri Muang Mai Hospital.
Keywords:
Treatment program, Mini-Thanyarak (FAST Model), Matrix Program, Relapse, Drug addiction patientsAbstract
This quasi-experimental research aimed to compare the effectiveness of the Mini-Thanyarak treatment program (FAST Model) and Matrix Program in reducing relapse among substance abuse patients and study factors affecting relapse prevention within the first 3 months after program completion. Divided participants into two groups: FAST Model and Matrix Program recipients, with 10 participants each. The sample consisted of substance abuse patients at Sri Muang Mai Hospital's Drug Treatment Clinic. Data collection spanned 6 months (3-month treatment phase and 3-month follow-up) from January to June 2025. Statistical analyses included Fisher's Exact Test, Independent Samples t-test, Paired Samples t-test, and qualitative content analysis.
Results: No FAST Model patients relapsed within 3 months (0.0%) while 30.0% of Matrix Program patients relapsed. Although not statistically significant (p = 0.21), trends indicated the FAST Model may be more effective. FAST Model patients showed significantly reduced stress levels (p = 0.01) with no aggressive behavior during treatment, while 40.0% of Matrix Program exhibited aggressive behavior (p = 0.046). The FAST Model group demonstrated significantly better treatment attitudes and perceived social support from all sources compared to the Matrix Program (p < 0.001). Factors helping prevent drug relapse included receiving encouragement and follow-up from staff, having new social networks, clear activity schedules, changing environments that previously triggered drug use behavior, and building confidence and stress management skills.
References
UNODC World Drug Report Harms of world drug problem continue to mount amid expansions in drug use and markets [Internet] United Nations: Office on Drugs and Crime; 2024 [cited 2025 Jun 10]. Available from: https://www.unodc.org/unodc/en/press/releases/2024/June/unodc-world-drug-report-2024_-harms-of-world-drug-problem-continue-to-mount-amid-expansions-in-drug-use-and-markets.html.
อับดุลคอลิก อัรรอฮีมีย์, สวัสดิ์ ไหลภาภรณ์, จิรัชยา เจียวก๊ก, ฐานิดาภัทฐ์ แสงทอง. รูปแบบการป้องกันตนเองในการใช้สารเสพติดซ้ำของผู้ติดสารเสพติดในพื้นที่จังหวัดปัตตานี กรณีศึกษา ผู้เข้ารับการบำบัดรักษายาเสพติดในศูนย์บำบัดบ้านแสนสุข และสถาบันปอเนาะพัฒนาเยาวชน. กรุงเทพ: สนับสนุนโดยศูนย์ศึกษาปัญหายาเสพติด (ศศก.); 2564.
Americanaddictioncenters. Relapse Prevention Strategies and Techniques for Addiction 2025 [cited 2025 January 1]. Available from: https://americanaddictioncenters.org/rehab-guide/aftercare/relapse-prevention.
สุรีย์รัตน์ ยอดเทพ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการตัดสินใจเสพยาเสพติดซ้ำของผู้เข้ารับการบำบัดรักษายาเสพติดในสถานพยาบาลจังหวัดบึงกาฬ 2565 [cited 10 มกราคม 2568]. 1-20]. Available from: https://bkpho.moph.go.th/ssjweb/bkresearch/require/files/post-doc/20241018105909.pdf.
เสาวลักษณ์ ทูลธรรม. ประสิทธิผลของการบำบัดฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดในระบบสมัครใจบำบัด กรณีศึกษา พื้นที่อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ ปทุมธานี: คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2564.
นริศรา งามขจรวิวัฒน์, สุนทรพจน์ ชูช่วย, สุพิศพร แก้วชื่น. การประเมิน การบำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติดแบบผู้ป่วยนอกรูปแบบ กาย จิต สังคมบำบัด (Matrix Program) โรงพยาบาลธัญญารักษ์ปัตตานีปีงบประมาณ พ.ศ.2562-2563. ปัตตานี โรงพยาบาลธัญญารักษ์ปัตตาน 2563.
กนกลักษณ์ ศิริรุ่งวัฒนากุล. ประสิทธิผลและปัจจัยที่มีผลต่อการบำบัดรักษาผู้ติดยาและสารเสพติดโดยใช้รูปแบบการบำบัดความคิดและพฤติกรรมแบบประยุกต์ของโรงพยาบาลสวรรค์ประชารักษ์. สวรรค์ประชารักษ์เวชสาร 2562;16(1):23-33.
อภิรักษ์ พิศุทธ์อาภรณ์, มัณฑนา เหมชะญาติ, สดับพินท์ พสุหิรัณย์, ณัจยา เกียรติเกษม, สมจิต ยาใจ, ทิพย์วิมล ตั้งชูทวีทัพย์. การพัฒนาระบบการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดระยะยาว จังหวัดจันทบุรี: Chan THARAK System. วารสารสำนังานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น 2568;7(1):1-16.
Farhad H, Abolghasemi S, Hamzehpoor Haghighi T. The effectiveness of matrix therapy in resilience and relapse of amphetamine addicts. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies 2024;5:111-6. doi:10.61838/kman.jayps.5.1.13.
Kaewkham N, Leelahanaj T, Yingwiwattanapong J, Rattanasumawong W. The effectiveness of military hospital-based drug treatment program (PMK) when compared with the traditional community-based drug treatment program (FAST ). BMC Health Services Research 2019;19. doi:10.1186/s12913-019-4479-1.
Patarakorn A. FAST Model: The evolution of rehabilitation for substance abuse treatment in Thailand. Thai Journal of Addiction 2014;2(2):25-34.
สิริพร พรมทอง. ประสิทธิภาพของโปรแกรมฟื้นฟูสมรรถภาพ FAST Model ในจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ 2561;31(2):123-35.
อังกูร ภัทรากร, นันทา ชัยพิชิตพันธ์. เปรียบเทียบผลการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพแบบเข้มข้นทางสายใหม่ (FAST Model) ระหว่างผู้ป่วยเสพติดระบบสมัครใจกับระบบบังคับบำบัด: กรณีศึกษาสถาบันธัญญารักษ์. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย 2566;60(1):71-81.
Wagener D. Matrix model of addiction treatment 2024 [cited 2025 February10 ]. Available from: https://rehabs.com/treatment/outpatient/matrix-model/.
Valley Spring Editorial Team. Matrix model: definition, how it works and effectiveness in addiction treatment [cited 2025 January 1 ].
Marlatt GA, Donovan DM. Relapse prevention: Maintenance strategies in the treatment of addictive behaviors: Guilford press; 2005.
วรากร ทองประเสริฐ. ประสิทธิผลของ Matrix Program ต่อการกลับไปเสพซ้ำในผู้ป่วยยาเสพติด. วารสารวิจัยและพัฒนา 2562;14(3):45-57.
ณัฐธิดา วัฒนกุล. การใช้ชุมชนบำบัดในโรงพยาบาลขนาดเล็ก: ผลกระทบต่อการลดความเครียดและเพิ่มแรงจูงใจในการฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติด. วารสารสุขภาพจิตและจิตเวช 2564;29(1):33-47.
จุฑารัตน์ อินทร์แก้ว. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการกลับไปเสพซ้ำในผู้ป่วยยาเสพติดในสถานฟื้นฟูจังหวัดชายแดนภาคใต้. วารสารสาธารณสุขศาสตร์ 2563;28(1):67-79.
สุพัตรา วรรณมาศ. บทบาทของแพทย์ในกระบวนการบำบัดผู้ติดยาเสพติดในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารสาธารณสุขศาสตร์ 2562;18(2):123-34.
กองบริหารระบบบริการสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต. คู่มือแนวทางการดำเนินงานด้านบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดสุรา/ยา/สารเสพติดที่มีอาการทางจิตและโรคร่วมทางจิตเวช กรมสุขภาพจิต. นนทบุรี: บริษัท ดีน่าดู มีเดีย พลัส จำกัด; 2564.
โรงพยาบาลธัญญารักษ์ขอนแก่น. แนวทางการดำเนินงานฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ใช้ยาและสารเสพติดระยะยาวในโรงพยาบาลชุมชนด้วยรูปแบบมินิธัญญารักษ์ (Long Term Residential Care). ขอนแก่น: บริษัท เคทีทีเอ็กซ์ จำกัด; 2566.
สถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. มาตรฐานการบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพรูปแบบชุมชนบำบัด และ FAST MODEL. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2558.
สมชาย สมบูรณ์. การพัฒนาโปรแกรมบำบัดจิตเวชที่เน้นการมีส่วนร่วมของผู้ป่วยในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารจิตเวชศาสตร์ชุมชน 2563;12(2):45-58.
รัตนา พูลสวัสดิ์, บุญมา คงคาน้อย. การพัฒนาโปรแกรมบำบัดแบบมีส่วนร่วมของครอบครัวในโรงพยาบาลชุมชนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2565;16(1):33–47.
ธีรพงษ์ ปานเจริญ, สุชาดา กลิ่นหอม, ศิริพร ดำรงชัย. ประสิทธิผลของโปรแกรมครอบครัวบำบัดในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดเชียงใหม่. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต 2562;33(2):45-58.
จินตนา สาระ. การเพิ่มระดับการมีส่วนร่วมของผู้รับบริการในโปรแกรมบำบัดและผลต่อความสำเร็จของการรักษาในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพชุมชน 2564;15(3):77-89.
สุภาพร ประเสริฐศิลป์. ผลของการตัดสินใจร่วมกันและบทบาทผู้นำต่อการเพิ่มการมีส่วนร่วมของผู้รับบริการในโปรแกรมบำบัด. วารสารพัฒนาการสุขภาพ 2562;18(1):32-44.
สมยศ ตันเจริญ. การบริหารจัดการทีมแพทย์ในโรงพยาบาลชุมชน: ผลต่อการฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติด. วารสารการแพทย์ชุมชน 2564;12(1):45-56.
สุพัตรา วงษ์ชัย. การพัฒนาโปรแกรมฟื้นฟูผู้ติดสารเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของเครือข่ายสังคมในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏบุรีรัมย์ 2565;15(2):45–62.
Beck JS. Cognitive-behavioral therapy. Clinical textbook of addictive disorders 2011;491:474-501.
Folkman S. Stress: appraisal and coping. Encyclopedia of behavioral medicine: Springer; 2013. p. 1913-5.
