The Wat Pu Bua Inscription A New Translation, Dating, Historical and Fictional Contexts

Main Article Content

Trongjai Hutangkura

Abstract

The Wat Pu Bua Inscription was inscribed by the Tham Lanna script, but it was found in Suphanburi. Why was the script of the Northern region found in the Central region? And which period does it associated to relationship between Ayutthaya and Lanna? Although its Pali text and translation of some words into Thai were published, its full Thai translation had not been done yet. For solving this problem, this research translated completely the Pali text into Thai, and calibrated the lunar calendar’s date of the inscription into the modern Thai calendar system for interpreting historical context. The result indicates that purpose of the inscription was to announce benevolence of the chief of Suphanburi and his wife who was Lamphun-born people in founding a Buddha’s Image for the city. That is why the Tham Lanna script was used as a religious expression of her ethnic believes. Although there are twenty-six possible dates corresponding to the inscription, the most possible one is Sunday 21st April 2089 BE (1546 AD, proleptic Gregorian calendar), which followed the day that King Chairachathirat seized Lamphun city around four months later. It is possible that a Lamphun noble woman was captured as prisoner of war, and then transferred to become a wife of the chief of Suphanburi. By the way, this time interval might be contemponeous with the Khun Phaen' Legend, in which Khun Phaen's estimated age, the Ayutthaya-Lanna war, and his marriage with Nang Lao Thong, a Lanna woman. These might be hints of the fact in the fiction.

Article Details

How to Cite
Hutangkura, T. (2021). The Wat Pu Bua Inscription: A New Translation, Dating, Historical and Fictional Contexts. Journal of Anthropology, Sirindhorn Anthropology Centre (JASAC), 4(2), 186–219. Retrieved from https://so06.tci-thaijo.org/index.php/jasac/article/view/250872
Section
Research Article

References

กรมศิลปากร, 2515. คำให้การชาวกรุงเก่า คำให้การขุนหลวงหาวัด และพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์. พระนคร: สำนักพิมพ์คลังวิทยา.
กรมศิลปากร, 2518. คำให้การชาวกรุงเก่า คำให้การขุนหลวงหาวัด และพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์. พิมพ์ครั้งที่ 2. นครหลวง: สำนักพิมพ์คลังวิทยา.
กรมศิลปากร, 2538ก. เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 70. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.
กรมศิลปากร, 2538ข. เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน เล่ม 3. พิมพ์ครั้งที่ 70. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.
กรมศิลปากร, 2551. จารึกล้านนา ภาค 2 เล่ม 1 จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน. กรุงเทพฯ: คณะอนุกรรมการพิจารณาจารึกเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย ในคณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย กรมศิลปากร.
กองวรรณคดีและประวัติศาสตร์, 2537. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 82 เรื่อง พระราชพงศาวดารกรุงสยาม จากต้นฉบับของบริติชมิวเซียม กรุงลอนดอน. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
ก่องแก้ว วีระประจักษ์ และนิยะดา ทาสุคนธ์, 2524. รายงานวิจัยเรื่องการวิวัฒน์ของรูปอักษรธรรมล้านนา. กรุงเทพฯ: สภาวิจัยแห่งชาติ.
จันทบุรีนฤนาถ (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ-), 2537. ปทานุกรมบาลี ไทย อังกฤษ สันสกฤต ฉบับ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาท. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
จำปา เยื้องเจริญ, เทิม มีเต็ม, คงเดช ประพัฒน์ทอง, ม.ป.พ. วิเคราะห์ศิลาจารึกในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
จำปี ซื่อสัตย์, 2551. พจนานุกรมมอญ-ไทย สำเนียงมอญลพบุรี เล่ม 2. กรุงเทพฯ: ที่ระลึกการพระราชทานเพลิงศพพระธรรมเมธาภรณ์ (สนิท สุภาจาโร) ณ เมรุวัดจันทน์กะพ้อ อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี วันเสาร์ที่ 15 มีนาคม 2551.
ฉันทัส เพียรธรรม, 2560. “การสังเคราะห์องค์ความรู้ประวัติศาสตร์รัฐสุพรรณภูมิ จังหวัดสุพรรณบุรี ด้วยกระบวนการการมีส่วนร่วม.” วารสารวิทยาลัยนครราชสีมา 11(1): 272-290.
ชมรมนักโบราณคดี(สมัครเล่น)เมืองสุพรรณ 2564ก. Facebook (5 พฤษภาคม 2564): คลายปริศนาจารึกลานทองวัดปู่บัว จ.สุพรรณบุรี. เข้าถึงเมื่อ: 15 กรกฎาคม 2564.
url: https://www.facebook.com/groups/suphanhistory/posts/2740107586301255/
ชมรมนักโบราณคดี(สมัครเล่น)เมืองสุพรรณ 2564ข. Youtube (5 พฤษภาคม 2564): คลายปริศนาจารึกลานทองวัดปู่บัว จ.สุพรรณบุรี. เข้าถึงเมื่อ: 15 กรกฎาคม 2564.
url: https://www.youtube.com/watch?v=9uhJkYrbdwE
ตรงใจ หุตางกูร, 2561. การปรับแก้เทียบศักราช และการอธิบายความพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐ. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
ทองเจือ อ่างแก้ว, 2516. เถลิงศก 5285 ปี ตั้งแต่กลียุคศักราช 0 ถึง 5285 ก่อนพุทธศักราช 2558 ถึง พ.ศ. 2727 คำนวณตามสูตร์คัมภีร์สุริยยาตร์. สระบุรี: ชวนะการพิมพ์.
ประเสริฐ ณ นคร และคณะ 2534. จารึกล้านนา ภาค 1 เล่ม 1 จารึกจังหวัด น่าน พะเยา แพร่. กรุงเทพฯ: โครงการวิจัยการปริวรรตและชำระจารึกล้านนา มูลนิธิเจมส์ เอช ดับเบิ้ลยู ทอมป์สัน จัดพิมพ์ในวโรกาส สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระชนมายุครบ 3 รอบ พุทธศักราช 2534.
ปัญชลิต โชติกเสถียร, 2564. สนทนาส่วนตัว. 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2564.
ปิยะดา อินทร์สงค์, 2564. อินเทอร์เน็ต: “(๔)ศธ ๒.๑.๑/๑๒๒ พบพระพุทธรูปในพระเจดีย์พังวัดปู่บัว จังหวัดสุพรรณบุรี” ใน นานา . . . น่ารู้จากเอกสารจดหมายเหตุ เรื่อง : การค้นพบพระพุทธรูปปางนาคปรก วัดปู่บัว จังหวัดสุพรรณบุรี. หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จังหวัดสุพรรณบุรี. เข้าถึงเมื่อ: 21 กรกฎาคม 2564. url: https://www.finearts.go.th/suphanburiarchives/view/23707
นิรนาม, 2505. ที่ระลึกเปิดอาคารศาลจังหวัดสุพรรณบุรี ศาลแขวงสุพรรณบุรี 16 กุมภาพันธ์ 2505. ม.ป.พ.
นิรนาม, 2517. “จารึกเจดีย์วัดปู่บัว.” ใน สารพัดเรื่องเมืองสุพรรณ. หนังสืออนุสรณ์งานศพ: ประสงค์ บูรณากาญจน์ (ผู้ใหญ่กุ่ยกิม) พ.ศ. 2442-2507, หน้า 90-91.
พระพุทธญาณ-พระพุทธพุกาม, 2553. มูลสาสนา สำนวนล้านนา. เชียงใหม่: เนื่องในงานทำบุญอายุวัฒนมงคล พระครูสุวัตถิ์ปัญญาโสภิต (ครูบาปัญญาวชิระ) วัดแสนเมืองมาหลวง (หัวข่วง) จังหวัดเชียงใหม่.
พระเทพปริยัติโมลี (สุทัศน์), 2560. หลักสูตรบาลีไวยากรณ์และหลักสัมพันธ์. พิมพ์ครั้งที่ 13. กรุงเทพฯ: สำนักเรียนวัดโมลีโลกยาราม.
พระมหาวุฒิพงษ์ วุฑฺฒิวํโส, พระครูโสภณวีรานุวัตร, ปัณณวิชย์ แสงหล้า, 2560. การพัฒนาศักยภาพแหล่งท่องเที่ยวทางพระพุทธศาสนาของวัดในจังหวัดสุพรรณบุรี. รายงานการวิจัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาลัยสงฆ์สุพรรณบุรีศรีสุวรรณภูมิ.
พิชญ์ อุทัยภพ, 2561. งานศิลปกรรมในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาระหว่างปลายพุทธศตวรรษที่ 18 ถึงก่อนการสถาปนกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี. วิทยานิพนธ์: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (ประวัติศาสตร์ศิลปะ), ภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ บัณฑิตวิทยาลัยศิลปากร.
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุพรรณบุรี, 2564. อินเทอร์เน็ต: โบราณวัตถุที่สำคัญ: พระพุทธรูปนาคปรก พบที่วัดปู่บัว. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุพรรณบุรี. เข้าถึงเมื่อ: 22 กรกฎาคม 2564.
url: https://www.finearts.go.th/suphanburimuseum/view/11592-โบราณวัตถุที่สำคัญ
พุทธสมาคมจังหวัดสุพรรณบุรี, 2506. “จารึกเจดีย์วัดปู่บัว.” ใน การประชุมพุทธศาสนสมาคมแห่งประเทศไทยครั้งที่ 11 ณ จังหวัดสุพรรณบุรี. ระหว่างวันที่ 14-17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2506, หน้า 299-300.
มนัส โอภากุล, ม.ป.ป. ประวัติศาสตร์ และโบราณคดีเมืองสุพรรณ. กรุงเทพฯ: บริษัทมีเดียเอนเตอร์ไพรส์.
มนัส โอภากุล, 2527. “ชุมชนพันปีกับโบราณวัตถุที่เมืองสุพรรณบุรี.” วารสารเมืองโบราณ 10 (4): 43-50.
ราชกิจจานุเบกษา, 2478. “24. วัดปู่บัว อำเภอท่าพี่เลี้ยง ตำบลพิหารแดง.” ใน ประกาศกรมศิลปากร กำหนดจำนวนโบราณสถานสำหรับชาติ. วันที่ 8 มีนาคม 2478 เล่มที่ 52 หน้า 3711.
ราชบัณฑิตยสถาน, 2550. “พระไอยการลักภาลูกเมียผู้คน”. ใน กฎหมายตราสามดวง ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม 1. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน.
ศานติ ภักดีคำ และนวรัตน์ ภักดีคำ, 2561. ประวัติศาสตร์อยุธยาจากจารึก: จารึกสมัยอยุธยา. กรุงเทพฯ: สมาคมประวัติศาสตร์ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี.
สุด ศรีสมวงศ์, พรหม ขมาลา (แปล), 2557. ตำนานมูลศาสนา. รวี สิริอิสสระนันท์ (บรรณาธิการ). นนทบุรี: ศรีปัญญา.
แสง มนวิทูร (แปล), 2518. ชินกาลมาลีปกรณ์. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายพงษ์สวัสดิ์ สุริโยทัย ท.ม., ต.ช. ณ เมรุวัดธาตุทอง 15 พฤศจิกายน 2518.
แสง มนวิทูร (แปล), 2540. ศาสนวงศ์ หรือ ประวัติศาสตร์ ฉบับพระปัญญาสามี. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระราชธรรมสุนทร (ฉ่อง ถาวโร) อดีตเจ้าอาวาสวัดพิชยญาติการาม รองเจ้าคณะภาค 16.
หลวงเทพดรุณานุศิษฏ์ (ทวี ธรมธัช ป.๙), 2540. ธาตุปฺปทีปิกา (หรือพจนานุกรม บาลี-ไทย). พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ: มหามกุฏราชวิทยาลัย.
หอสมุดแห่งชาติ, 2529. จารึกในประเทศไทย เล่ม 5. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.
สำนักหอสมุดแห่งชาติ, 2548. ประชุมจารึก ภาคที่ 8 จารึกสุโขทัย. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, คณะอนุกรรมการพิจารณาจารึกเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย ในคณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย.
อบต. สนามชัย, 2564. อินเทอร์เน็ต: วัดปู่บัว. องค์การบริหารส่วนตำบลสนามชัย สุพรรณบุรี. เข้าถึงเมื่อ: 21 กรกฎาคม 2564. url: https://www.sao-sanamchai.go.th/th/index.php/2017-11-13-12-25-35/379-วัดปู่บัว
ฮันเตอร์ เอียน วัตสัน, 2556. การศึกษารูปคำภาษามอญโบราณจากจารึกที่พบในประเทศไทย ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 12-17. วิทยานิพนธ์: ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาจารึกภาษาตะวันออก ภาควิชาภาษาตะวันออก บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร.
DDSA, 2021. Internet: The Pali Text Society's Pali-English Dictionary (updated in March 2021). The Digital Dictionaries of South Asia. In: The Digital South Asia Library Program of the University of Chicago and the Center for Research Libraries.
url: https://dsal.uchicago.edu/dictionaries/pali/
Google Maps 2021. Accessed: July 2021, 10th. url: https://www.google.co.th/maps
Nai Tun Way, 2012. A Dictionary of the Mon Inscription from the Sixth to Sixteenth Centuries. Bangkok: Tech Promotion & Advertising co., Ltd.
Shorto H.L., 1971. A Dictionary of the Mon Inscriptions from the Sixth to Sixteenth Centuries. London: Oxford University Press.
Walker J., 2015. Internet: Fourmilab Switzerland: Calender Converter. Accessed: August 2021, 7th. url: https://www.fourmilab.ch/documents/calendar/