มานุษยวิทยาสตรีนิยม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความชิ้นนี้ได้กล่าวถึงการเกิดขึ้นของมานุษยวิทยาสตรีนิยม ซึ่งถือได้ว่าเป็น “มานุษยวิทยากระแสรอง (Subfield/sub-discipline/sub-division of the discipline)” ที่อยู่ภายใต้มานุษยวิทยาสมัยใหม่ พัฒนาการทางด้านแนวความคิดของมานุษยวิทยาสตรีนิยมเกิดขึ้นพร้อมๆ กับการเคลื่อนไหวทางการเมืองและการเคลื่อนไหวทางด้านแนวคิดของนักสตรีนิยมหลายสายในประเทศตะวันตก นอกจากการเคลื่อนไหวของนักสตรีนิยมตะวันตกแล้ว งานชาติพันธุ์วรรณนาของนักมานุษยวิทยาผู้หญิงชาวอเมริกันคนสำคัญ เช่น มาร์กาเร็ต มี้ด (Margaret Mead) ก็ถือว่าเป็นงานบุกเบิกชิ้นสำคัญที่ทำให้เกิดการตั้งคำถามกับประเด็นเรื่องเพศและความแตกต่างระหว่างเพศสรีระ (sex) และเพศภาวะ (gender) รวมถึงแนวคิดระหว่างเพศตามธรรมชาติและเพศที่ถูกสร้างในสังคมและวัฒนธรรมหนึ่งๆ โดยทำการเปรียบเทียบกับวิธีคิดเรื่องเพศในบริบทสังคมตะวันตก งานชาติพันธุ์วรรณนาของมาร์กาเร็ต มี้ด ถือได้ว่ามีอิทธิพลต่อนักมานุษยวิทยาสตรีนิยมในเวลาต่อมาค่อนข้างมากด้วยเช่นกัน พอมาถึงช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 1980 เป็นต้นมา แนวคิดเรื่องเพศภาวะที่มองผู้หญิงในลักษณะของความเป็นกลุ่มก้อนทางสังคมเดียวกัน เริ่มถูกตั้งคำถามและถูกท้าทายมากขึ้น ส่วนหนึ่งเป็นเพราะการเคลื่อนไหวของนักสตรีนิยมผิวดำ นักสตรีนิยมสายหลังอาณานิคมหรือนักสตรีนิยมสายโลกที่สามและนักสตรีนิยมที่มีความหลากหลายทางเพศ ที่เสนอให้วิเคราะห์เรื่องเพศที่เชื่อมโยงอยู่กับมิติทางสังคมอื่นๆ ร่วมด้วย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องชนชั้น เชื้อชาติ สีผิว เพศวิถี ศาสนา ฯลฯ ซึ่งมิติทางสังคมที่ซับซ้อนเหล่านี้ส่งผลทำให้ผู้หญิงแต่ละกลุ่มมีประสบการณ์ทางสังคมที่ไม่เหมือนกัน และส่งผลทำให้การเคลื่อนไหวของผู้หญิงแต่ละกลุ่มจึงแตกต่างกันออกไปด้วย นอกจากนี้ ประเด็นเรื่องเพศภาวะไม่ได้จำกัดที่การศึกษาที่กลุ่มผู้หญิงเท่านั้น แต่ยังได้ขยายการศึกษาที่เกี่ยวกับผู้ชายและกลุ่มที่มีอัตลักษณ์ทางเพศที่เลื่อนไหลมากขึ้น พอมาถึงช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20 ถึงช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 21 การศึกษาในเรื่องเพศถูกนำไปเชื่อมโยงกับหลากหลายประเด็นทางสังคม เช่น การเมือง เศรษฐกิจ วิทยาศาสตร์ การแพทย์ เทคโนโลยีและรวมไปถึงการผลิตความรู้ในพื้นที่ของมานุษยวิทยาด้วยเช่นกัน ด้วยเหตุนี้ งานชาติพันธุ์วรรณนาของนักมานุษยวิทยาสตรีนิยมจึงไม่ได้เผยให้เห็นประสบการณ์ทางสังคมของผู้หญิงแต่ละกลุ่มหรือมิติเรื่องเพศที่มีความหลากหลายมากขึ้นเท่านั้น แต่ยังก่อให้เกิดการสร้างพื้นที่พูดคุยถกเถียงในประเด็นต่างๆ ที่มีมิติเรื่องเพศรวมอยู่ด้วยมากขึ้น อีกทั้งยังก่อให้เกิดการตั้งคำถามกับ “อำนาจ” และการผลิต “ความรู้” ในพื้นที่ของมานุษยวิทยามากขึ้นด้วยเช่นกัน
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์@ของวารสารมานุษยวิทยา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), กรุงเทพฯ, ประเทศไทย
ข้อมูลเพิ่มเติม:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
References
Abu-Lughod, L. (1986). Veiled Sentiments: Honor and Poetry in a Bedouin Society. Berkeley: University of California Press.
Abu-Lughod, L. (1990). Can There Be A Feminist Ethnography? Women & Performance: a journal of feminist theory, 5(1):7-27.
Abu-Lughod, L. (2006). “Writing against Culture.” In Ellen Lewin (ed.) Feminist Anthropology: a Reader (pp.154-169).. Oxford: Blackwell Publishing.
Alatas, S. F. and Sinha, V. (2017). Sociological Theory Beyond the Canon. London: Palgrave Macmillan.
Altork, K. (2006). Walking the Fire Line: The Erotic Dimension of the Fieldwork Experience. In Robben, Antonins C. G. M. and Sluka, J. A. (eds.) Ethnographic Fieldwork: An Anthropological reader (pp. 92-107). Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
Barnard, A. (2000). History and Theory in Anthropology. Cambridge: Cambridge University Press.
Behar, R. (1993). Translated Woman: Crossing the Border with Esperanza’s Story. Boston: Beacon Press.
Behar, R. (1995). Introduction: Out of Exile. In Ruth Behar and Deborah A Gordon (eds.) Women Writing Culture (pp 1-29)., Berkeley: University of California Press.
Benezra, A. (2016). Chapter 2: Feminist Anthropology. In Iris Van Der Tuin (ed.) Gender (pp. 17-28) Macmillan Interdisciplinary Handbooks.
Clifford, J. (1986). “Introduction: Partial Truths.” In James Clifford and George E. Marcus (eds.) Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography (pp. 1-26.). Berkeley: University of California Press.
Clifford, J. (1986). On Ethnographic Allegory? In James Clifford and George E. Marcus (eds.) Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography (pp. 98-121). Berkeley: University of California Press.
Clifford, J. 1997. Spatial Practices: Fieldwork, Travel, and the Disciplining of Anthropology. In Gupta, A. and Ferguson, J. (eds.) Anthropological Locations: Boundaries and Grounds of a Field Science (pp. 185-222). Berkeley: University of California Press.
Comaroff, J. L., and Comaroff, J. 2001. On personhood: An anthropological perspective from Africa. Social Identities, 7(2): 267–283.
Davies, C. A. (1998). Reflexive Ethnography: A Guide to Researching Selves and Other. London: Routledge.
Dewalt, K. M. and Dewalt, B. R. (2002). Participant Observation: A Guide for Fieldworkers. Lanham: Altamira Press.
Eriksen, H. T. (2001). Fieldwork and its Interpretation. In Eriksen, H. T. (ed.) Small Places, Large Issues: An Introduction to Social and Cultural Anthropology (pp 24-39). London: Pluto Press.
Ewing, K. P. (1990). The illusion of wholeness: Culture, self and the experience of inconsistency. Ethos. 18(3): 251–278.
Gordon, D. A. (1995). Conclusion: Culture writing Women: Inscribing Feminist Anthropology. In Ruth Behar and Deborah A. Gordon (eds.) Women Writing Culture. (pp 429-441) Berkeley University of California Press.
Gupta, A. and Ferguson, J. (1997). Discipline and Practice: ‘The Field’ as Site, Method, and Location in Anthropology. In Gupta, A. and Ferguson, J. (eds.) Anthropological Locations: Boundaries and Grounds of a Field Science. Berkeley: University of California Press, pp.1-46.
Hastrup, K. (1993). The native voice-and the anthropological vision. Social Anthropology, 1(2): 173-186.
Hollan, D. (1992). Cross-cultural differences in the self. Journal of Anthropological Research, 48(4): 283–300.
Kimberle W. C.(1989). Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics and Violence against Women of Color. Stanford Law Review, 43(6): 1241-1299.
Kirschner, S. R. (1987).Then What Have I to do with Thee?’: On Identity, Fieldwork, and Ethnographic Knowledge. Cultural Anthropology, 2 (2): 211-234.
LiPuma, E. (1998). Modernity and forms of personhood in Melanesia.” In Michael Lambek and Andrew Strathern (eds.) Bodies and persons: Comparative perspectives from Africa and Melanesia. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Mahmood, S. (2004). Politics of piety: the Islamic revival and the feminist subject. Princeton: Princeton University Press.
Martin, E. (1987). The Woman in the Body: A Cultural Analysis of Reproduction. Boston: Beacon Press.
Martin, E. (1991). The Egg and The Sperm: How Science Has Constructed a Romance Based on Stereotypical Male-Female Roles. Signs, 16(3):485-501.
Martin, E. (2009). Bipolar Expeditions: Mania and Depression in American Culture. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Mascia-Lees, F. E., Sharpe, P. and Cohen, C. B. (1989). The Postmodernist Turn in Anthropology: Cautions from a Feminist Perspective. Signs, 16(3): 7-33.
Mohanty, C. T. (1984). Under Western Eyes: Feminist Scholarship and Colonial Discourses. Boundary2: On Humanism and the University I: The Discourse of Humanism, 12(3)-13(1): 333-358.
Mohanty, C. T. 2004. Feminism without Borders: Decolonizing Theory, Practicing Solidarity. Durham: Duke University Press.
Moore, H L. (1988). Feminism and Anthropology: The Story of a Relationship. In Feminism and Anthropology (pp 1-11). Minnesota: University of Minnesota Press.
Okely, J. (1992). Chapter 1: Anthropology and autobiography: participatory experience and embodied knowledge. In Judith Okely and Helen Callaway (eds.) Anthropology and autobiography (pp. 1-28). London: Routledge.
Rabinow, P. (1977). Reflections on Fieldwork in Morocco. Berkeley: University of California Press.
Robben, A. C. G. M. (2006). Reflexive Ethnography. In Robben, Antonins C. G. M. and Sluka, J. A. (eds.) Ethnographic Fieldwork: An Anthropological reader (pp. 443-446). Oxford: Blackwell Publishing Ltd.
Shostak, M. (1981). Nisa: the life and words of a !Kung woman. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Shostak, M. (2000). Return to Nisa, Cambridge. MA: Harvard University Press.
Silverstein, L. M. and Lewin, Ellen. (2016). Introduction: Anthropologies and Feminisms: Mapping Our Intellectual Journey. In Ellen Lewin and Leni M. Silverstein (eds.) Mapping Feminist Anthropology in the Twenty-First Century (pp. 6-37). New Brunswick: Rutgers University Press.
Sökefeld, M. (1999). Debating self, identity, and culture in anthropology. Current Anthropology, 40(4): 417–448.
Spiro, M. E. (1993). Is the Western conception of the self “peculiar” within the context of the world cultures?. Ethos, 21(2):107–153.
Stockett, M. K. and Geller, P. L. (2006) Introduction: Feminist Anthropology: Perspectives on Our Past, Present, and Future. In Feminist Anthropology: Past, Present, and Future (pp. 1-19.). Philadelphia: University of Pennsylvania.
Stocking, G. 1986. History of Anthropology: whence/whither. In bservers Observed: Essays on Ethnographic Fieldwork (pp. 3-11). Madison: University of Wisconsin Press.
Strathern, A. and Stewart, P. J. 1998. Seeking Personhood: Anthropological Accounts and Local Concepts in Mount Hagen, Papua New Guinea. Oceania, 68(3): 170-188.
Strathern, A. and Stewart, P. J. 2011. Personhood: Embodiment and Personhood. In Frances E. Mascia-Lees (ed.) A Companion to the Anthropology of the Body and Embodiment (pp. 388-402). MA: Blackwell Publishing Ltd.
Young, R. J. C. (2003). Postcolonialism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.