การสังเคราะห์โครงสร้างเนื้อหาของ “หลักไชย” คู่มือหลักพิพากษาเพื่อชัยชนะแห่งความยุติธรรม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
หลักไชยเป็นตำราระเบียบวิธีทางตุลาการของอาณาจักรอยุธยา มีเนื้อหาสั่งสอนหลักการพิพากษาคดีแก่ผู้พิพากษา แม้ปัจจุบัน มีการค้นพบหลักไชยฉบับสำเนาแล้วหลายฉบับ แต่ยังไม่มีฉบับใดเลย ที่ได้รับการศึกษาโครงสร้างเนื้อหา ทั้งเชิงนิติศาสตร์และเชิงหน้าที่ใช้งาน ผู้วิจัยจึงมีวัตถุประสงค์ที่จะวิเคราะห์และสังเคราะห์โครงสร้างเนื้อหาดังกล่าว จากการเปรียบเทียบหลักไชยจำนวน 41 ฉบับ ผลการสังเคราะห์โครงสร้างเนื้อหาของการวิจัยนี้ มี 3 รูปแบบ คือ (1) โครงสร้างเนื้อหาตามต้นฉบับ ซึ่งมี 5 ส่วน คือ (1.1) นีติปรัชญาของผู้พิพากษาตุลาการ (1.2) กรณีศึกษาลักษณะหากันแก้กัน (1.3) กลความพิพากษาคดี (1.4) บทร้อยกรองหลักไชย และ (1.5) ราชศาสตร์ (2) โครงสร้างเนื้อเชิงนิติศาสตร์ ซึ่งมี 3 ส่วน คือ (2.1) พระธรรมศาสตร์: หน้าที่ของตุลาการและกระบวนการของงานยุติธรรม (2.2) หลักไชย: จริยธรรมและวิธีพิจารณาคดีของตุลาการ และ (2.3) ราชศาสตร์: ข้อกฎหมายที่ออกโดยพระมหากษัตริย์ และ (3) โครงสร้างเนื้อหาเชิงหน้าที่ใช้งาน ซึ่งมี 5 ส่วน คือ (3.1) หลักการพื้นฐานของกระบวนการยุติธรรม (3.2) กรณีศึกษาคดีความเพื่อการฝึกคิดไตร่ตรอง (3.3) หลักการประยุกต์ด้วยเคล็ดลับวิธีพิจารณาคดี (3.4) การท่องจำหลักการด้วยบทกลอน และ (3.5) ข้อกฎหมายแนบท้าย ด้วยเหตุนี้ “หลักไชย” จึงเป็นคู่มือทางการศึกษาของผู้พิพากษา สำหรับใช้เรียนรู้หลักการ วิธีการ และเคล็ดลับในกระบวนการทางตุลาการและการพิพากษาคดีให้เที่ยงธรรม
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์@ของวารสารมานุษยวิทยา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), กรุงเทพฯ, ประเทศไทย
ข้อมูลเพิ่มเติม:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
References
กรมพระจันทบุรีนฤนาถ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ. (2537). ปทานุกรม บาลี ไทย อังกฤษ สันสกฤต. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
กําธร เลี้ยงสัจธรรม. (2546). หลักไชย: ตํารากฎหมายครั้งกรุงศรีอยุธยา. กรุงเทพฯ: มติชน.
ขจร สุขพานิช. (2545). “สอบศักราชปีรัชกาลสมเด็จพระเอกาทศรถ”. ใน อยุธยาคดี. (หน้า 16-140). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.
เขมฤทัย บุญวรรณ. (2554). กฎหมายหลักไชย ฉบับวัดพิกุลทอง สิงห์บุรี. ใน สยามปกรณ์ปริวรรต เล่ม 1. นครปฐม: ศูนย์สยามทรรศน์ศึกษา คณะศิลปะศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, หน้า 453-474.
เขมฤทัย บุญวรรณ. (2560). สารัตถะความยุติธรรม ตํารากฎหมายโบราณนาม หลักไชย. ปาริชาติ 30(2): 39 - 60.
คํานวณ นวลสนอง. (2541). การปริวรรตวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ประเภทหนังสือบุดเรื่อง หนังสือหลักไชย ฉบับวัดแจ้ง ตําบลอ่างทอง อําเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี. สงขลา: สถาบันทักษิณคดีศึกษา มหาวิทยาลัยทักษิณ.
ตรงใจ หุตางกูร, วินัย พงศ์ศรีเพียร, เสมอ บุญมา, สุนิติ จุฑามาศ, และ วิภาดา อ่อนวิมล. (2564). รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์เรื่อง การวิจัยตําราหลักไชย ฉบับบริติชมิวเซียม: หลักปัญญาพิพากษาคดี. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน). (เอกสารอัดสําเนา)
ปก แก้วกาญจน์. (2542). การปริวรรตวรรณกรรมท้องถิ่นภาคใต้ประเภทหนังสือบุดเรื่อง กฎหมายชาวบ้านภาคใต้: หลักอินทภาษและหลักชัย. สงขลา: สถาบันทักษิณคดีศึกษา มหาวิทยาลัยทักษิณ.
มานพ ถาวรวัฒน์สกุล. (2537). การกําหนดอายุกฎหมายอยุธยาในกฎหมายตราสามดวง: บทวิเคราะห์เบื้องต้น. ใน วินัย พงศ์ศรีเพียร (บก.). ความยอกย้อนของอดีต: พิพิธนิพนธ์เชิดชูเกียรติพลตรีหม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี. กรุงเทพฯ: เอกสารชุดครรลองไทย ลําดับที่ 1.
แม้นมาส ชวลิต (บรรณาธิการ). (2514). หนังสืออักขราภิธานศรับท์, Dictionaryof the Siamese Language by D. B. Bradley; Bangkok: 1873. พิมพ์ครั้งที่ 2, ถอดแบบตามต้นฉบับ พ.ศ. 2416. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.
กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ. (1513). กฎหมาย เล่ม 1.พิมพ์ครั้งที่ 3, ถอดแบบตามต้นฉบับ ไม่ทราบปี. พระนคร: กรมศิลปากร, พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ ฯพณฯ พลโท อัมพร ศรีไชยยันต์ ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 13 ธันวาคม พุทธศักราช 1513.
สารูป ฤทธิ์ชู. (2548). หลักไชยฉบับ จ.ศ. 1082 (พ.ศ. 2263). ใน วรรณกรรมทักษิณ วรรณกรรมคัดสรร เล่ม 3. กรุงเทพฯ: สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี, หน้า 15-32.
หอสมุดแห่งชาติจังหวัดสุพรรณบุรี เฉลิมพระเกียรติ. (2566). ประมวลกฎหมายลักษณะความ 6 ประการ (สพ.ส.2). ใน คลังวิชาการ: หนังสืออิเล็กทรอนิกส์: เอกสารโบราณ. สืบค้นจาก https://www.finearts.go.th/ suphanburilibrary/view/34994-สพ-ส-2-ประมวลกฎหมายลักษณะความ-6-ประการ (7 สิงหาคม 2566).
อรุณรัตน์ วิเชียรเขียว, รสสุคนธ์ ขันธ์นะภา, พูนพร พูลทาจักร. (2531).หลักความนาม หลักไชย. รวมบทความประวัติศาสตร์ 10: 1-58.
Hutangkura, T. & Onwimol, W. (2023). Lak Chai or The Victorious Principle of Judgement: The Legal Handbook of Ayutthaya Preliminary Examination. Presentation at The EFEO Workshop on Legal Orders in Precolonial Southeast Asia. EFEO, DHARMA & SAC. Bangkok, June 14-15.
Monier-Williams, M. (2003). A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European Languages. AES 3rd reprint. New Delhi: Asian Educational Services.
Pali Text Society. (1921-1925). The Pali Text Society's Pali-English dictionary. London: Chipstead.