บทบาทองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับการขับเคลื่อนนโยบายเมืองน่าอยู่สำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทย

ผู้แต่ง

  • ปาริชาติ ผิวงาม นักศึกษาปริญญาเอก ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขารัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม
  • โชติ บดีรัฐ อาจารย์ที่ปรึกษาและอาจารย์ประจำหลักสูตร ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขารัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม

คำสำคัญ:

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น , นโยบายเมืองน่าอยู่ , ผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการขับเคลื่อนนโยบายเมืองน่าอยู่สำหรับผู้สูงอายุ โดยทำการศึกษาและสังเคราะห์จากแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัย รวมถึงข้อมูลที่เกี่ยวข้อง ผลการศึกษาพบว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีส่วนสำคัญในการจัดบริการพื้นฐานหลายด้าน ได้แก่ การจ่ายเบี้ยยังชีพ การจัดบริการสุขภาพเคลื่อนที่ การปรับปรุงที่อยู่อาศัยเพื่อความปลอดภัย และการจัดบริการรถรับส่งสำหรับผู้สูงอายุ อย่างไรก็ตาม การดำเนินงานยังคงเผชิญกับข้อจำกัดหลายประการ เช่น การให้ความสำคัญในเชิงสงเคราะห์มากกว่าการส่งเสริมคุณภาพชีวิตในภาพรวม การจัดสรรงบประมาณที่มีข้อจำกัดและเน้นไปที่เบี้ยยังชีพเป็นหลัก การขาดการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงจากผู้สูงอายุในการกำหนดนโยบาย และการบูรณาการความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายอย่างไม่มีประสิทธิภาพ ข้อเสนอแนะจากการศึกษาชี้ให้เห็นว่า เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการขับเคลื่อนนโยบาย ควรมีการปรับเปลี่ยนแนวคิดจากการดำเนินงานเชิงรับไปสู่การส่งเสริมเชิงรุกมากขึ้น ควรส่งเสริมกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุในการออกแบบและพัฒนานโยบาย รวมถึงปรับปรุงการจัดสรรงบประมาณให้สอดคล้องกับการพัฒนาอย่างยั่งยืนเพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ครอบคลุมในระยะยาว การสร้างความเข้มแข็งในการบูรณาการความร่วมมือระหว่างองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องยังเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้การขับเคลื่อนนโยบายบรรลุผลสำเร็จได้อย่างครอบคลุมมากขึ้น

เอกสารอ้างอิง

กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ. (2562). มาตรฐานอาคารสำหรับผู้พิการและผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ:กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2563). มาตรการขับเคลื่อนสังคมสูงวัยคนไทยอายุยืน 4 มิติ. กรุงเทพฯ: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2564). ยุทธศาสตร์เตรียมความพร้อมสังคมไทยสู่สังคมสูงวัย. กรุงเทพฯ: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

กิตติพงษ์ เกียรติวัชรชัย. การจัดสรรงบประมาณด้านผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยธนบุรี 14(2563): 73-85. คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ. (2553). แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2545-2564) ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 1 พ.ศ. 2552. กรุงเทพฯ: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.

คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ. (2565). แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2566-2580). กรุงเทพฯ: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2561-2580. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขานุการของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ.

จิตนันท์ ไชยเทพ. บทบาทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการดูแลผู้สูงอายุในชุมชนเขตภาคเหนือ. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย 10(2560): 85-99.

จิราภรณ์ เรืองยิ่ง, ประภาพร จันทรัศมี, และสุวรรณา จ่ายเจริญ. การเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุในชุมชนเขตเมือง. วารสารพยาบาลสาธารณสุข 33(2562): 33-49.

ดวงเดือน จันทร์เจริญ. การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุโดยใช้โรงเรียนผู้สูงอายุเป็นฐาน: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลป่าตอง จังหวัดภูเก็ต. วารสารวิชาการสาธารณสุข 28(2562): 613-624.

เทศบาลนครขอนแก่น. (2563). รายงานโครงการขอนแก่นเมืองสำหรับทุกคน (Khon Kaen for All). ขอนแก่น:เทศบาลนครขอนแก่น. เทศบาลเมืองบุรีรัมย์. (2564). รายงานการดำเนินงานสภาผู้สูงอายุเทศบาลเมืองบุรีรัมย์ ประจำปี 2563. บุรีรัมย์: เทศบาลเมืองบุรีรัมย์. ปิยากร หวังมหาพร. การประยุกต์ใช้แนวคิดเมืองน่าอยู่สำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทย. วารสารวิชาการสถาบันพัฒนาพลเมือง 1(2562): 81-97. พิมพ์ชนก จันทร์แจ่ม. บทบาทองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการดูแลผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาองค์การบริหารส่วนตำบลบางรักใหญ่ จังหวัดนนทบุรี. วารสารนวัตกรรมการบริหารและการพัฒนา 11(2563): 92-105.

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. (2563). รายงานโครงการบ้านพักคนละวัย: กรณีศึกษาเทศบาลเมืองแม่เหียะ. เชียงใหม่:คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2564). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2563. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. วรรณลักษณ์ เมียนเกิด. การพัฒนาแนวทางความร่วมมือในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 38(2562): 249-261.

วรเวศม์ สุวรรณระดา, ชลธิชา สุพรรณพงศ์, และวรวรรณ ชาญด้วยวิทย์. (2563). ภาระทางการคลังเพื่อการสงเคราะห์ผู้สูงอายุของไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย.

ศุภชัย ศรีสุชาติ. ปัจจัยที่มีผลต่อประสิทธิภาพการพัฒนานโยบายผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารรัฐประศาสนศาสตร์ 18(2563): 102-123. สถาบันพระปกเกล้า. (2564). การพัฒนาเครื่องมือกำกับติดตามและประเมินผลนโยบายผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกล้า. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2563). ถอดบทเรียนโครงการคลังปัญญาผู้สูงอายุ: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลปริก จังหวัดสงขลา. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม สุขภาพ.

สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2564). รายงานการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการดูแลผู้สูงอายุ ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ.สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน. (2562). รายงานการสำรวจอัตรากำลังขององค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน.

สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. (2564). รูปแบบความร่วมมือในการดูแลผู้สูงอายุระดับท้องถิ่น. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. สำนักงานนโยบายและแผนการขนส่งและจราจร. (2562). รายงานการศึกษาการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านการขนส่งที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ: กระทรวงคมนาคม.

สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ. (2563). รายงานโครงการ Smart Aging City: กรณีศึกษาเทศบาลนครสงขลา. กรุงเทพฯ: สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ. สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2564). แนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในเขตเมือง. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

สุดารัตน์ มุสิกชาติ. การจัดบริการดูแลผู้สูงอายุขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น. วารสารสังคมศาสตร์, 9(2563): 127-150. สุทธิพงศ์ บุญผดุง. (2554). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในท้องถิ่นโดยใช้โรงเรียนเป็นฐานตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง (ระยะที่ 1). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.

Asian Development Bank. (2019). Age-friendly city planning: Case study of Chiang Mai municipality. Thailand: Asian Development Bank. Beard, J. R., & Petitot, C. (2010). Ageing and urbanization: Can cities be designed to foster active ageing?. Public Health Reviews 32(2010): 427-450.

Buffel, T., Phillipson, C., & Scharf, T. (2012). Ageing in urban environments: Developing 'age- friendly' cities. Critical Social Policy 32(2012): 597-617.

Davern, M., Winterton, R., Brasher, K., & Woolcock, G. How can the lived environment support healthy ageing? A spatial indicators framework for age-friendly communities. International Journal of Environmental Research and Public Health 17(2020): Article 7685. Fitzgerald, K. G., & Caro, F. G. An overview of age-friendly cities and communities around the world. Journal of Aging & Social Policy 26(2014): 1-18.

Garon, S., Paris, M., Beaulieu, M., Veil, A., & Laliberté, A. Collaborative partnership in age- friendly cities: Two case studies from Quebec, Canada. Journal of Aging & Social Policy 26(2014): 73-87.

Golant, S. M. Age-friendly communities: Are we expecting too much?. The Gerontologist 54(2014): 50-62. Greenfield, E. A., Oberlink, M., Scharlach, A. E., Neal, M. B., & Stafford, P. B. Age-friendly community initiatives: Conceptual issues and key questions. The Gerontologist 55(2015): 191-198.

Kano, M., Rosenberg, P. E., & Dalton, S. D. A global pilot study of age-friendly city indicators. Social Indicators Research 138(2018): 1205-1227.

Keyes, L., & Benavides, A. Local government adoption of age-friendly policies: An integrated model of responsiveness, multi-level governance and public entrepreneurship theories. Public Administration Quarterly 41(2017): 93-130.

Lehning, A. J. Local and regional governments and age-friendly communities: A case study of the San Francisco Bay Area. Journal of Aging & Social Policy 26(2014): 102-116.

Menec, V. H., Means, R., Keating, N., Parkhurst, G., & Eales, J. Conceptualizing age-friendly communities. Canadian Journal on Aging 30(2011): 479-493.

Plouffe, L. A., & Kalache, A. Towards global age-friendly cities: Determining urban features that promote active aging. Journal of Urban Health 87(2010): 733-739.

Plouffe, L. A., & Kalache, A. Making communities age friendly: State and municipal initiatives in Canada and other countries. Gaceta Sanitaria 25(2011): 131-137.

Pope, N. D., Russell, E., Hemler, J., & Levy-Strump, J. The role of social workers in creating age-friendly communities: A community development approach. Journal of Gerontological Social Work 61(2018): 659-673.

Steels, S. Key characteristics of age-friendly cities and communities: A review. Cities 47(2015): 45-52. Wang, Y., Hongsranagon, P., & Havanond, P. Assessing age-friendly features and needs of elderly toward age-friendly city in Muang district, Ratchaburi province, Thailand. Journal of Health Research 29(2015), 101-108.

Wongsitha, M., & Tepthong, S. Social participation patterns of the elderly in Thailand's rural communities. The Journal of Behavioral Science 14(2019): 49-63.

World Health Organization. (2007). Global age-friendly cities: A guide. World Health Organization.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-12-31