รูปแบบการจัดการการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน ในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

          เรื่องที่ดินสาธารณะประโยชน์จะเกี่ยวข้องกับหลายฝ่ายหลายหน่วยงานไม่ว่าภาครัฐหรือภาคเอกชน โดยเฉพาะประชาชนในพื้นที่ ซึ่งจะมีการเข้าใช้ประโยชน์หรือยึดครองจนนำไปสู่ปัญหาต่างๆ มากมาย เช่น การบุกรุกพื้นที่ การทำลายพื้นที่ทั้งของรัฐ เอกชนและประชาชน เป็นต้น จนนำไปสู่ความขัดแย้งและฟ้องร้องศาลเป็นประจำ โดยการวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา (1) ระดับการจัดการการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน (2) ระดับการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน (3) ความสัมพันธ์ระหว่างการจัดการที่ดินกับการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน (4) ปัจจัยการจัดการที่ดินที่ส่งผลต่อการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน (5) ข้อเสนอแนะแนวทางที่แก้ไขปัญหาการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ และ (6) ได้รูปแบบ    3. การจัดการการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชนในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม เป็นการวิจัยแบบผสมเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ โดยการวิจัยเชิงปริมาณ มีกลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย จำนวน 332 คน หาขนาดกลุ่มตัวอย่างตามสูตรของยามาเน่ โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือ สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบสมมติฐานด้วยสถิติ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน นัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และการวิเคราะห์ถดถอยเชิงพหุ โดยวิธี Stepwise อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .01 การวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 18 คน เลือกโดยวิธีเจาะจง ผู้วิจัยใช้วิธีการพรรณนาความ
          ผลการวิจัยพบว่า  (1) ระดับการจัดการการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน โดยรวมอยู่ในระดับมาก (2) ระดับการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน โดยรวมอยู่ในระดับมาก (3) ความสัมพันธ์ระหว่างการจัดการที่ดินกับการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน โดยรวมมีค่าความสัมพันธ์อยู่ในระดับสูง เท่ากับ .840  (4) ปัจจัยการจัดการที่ดินที่ส่งผลต่อการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชน โดยรวม พบว่า จำนวน 8 ตัวแปร มีค่า R2 = .827 เรียงลำดับการเข้าสู่สมการพยากรณ์ ได้แก่ ปัจจัยหน่วยงานภาครัฐ (X1) ปัจจัยหน่วยงานภาคเอกชน(X2) ปัจจัยการรวมกลุ่มทางสังคม(X6) ปัจจัยแบบมีส่วนร่วม(X7) ปัจจัยยึดกฎหมายและการเมืองการปกครองฯ(X9) ปัจจัยความเชื่อ ศรัทธาหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์(X8) ปัจจัยสิ่งแวดล้อมภายนอก(X10)) และปัจจัยผู้นำชุมชน/หมู่บ้านตามกฎหมายฯ(X3)  สามารถเขียนสมการได้ดังนี้ สมการพยากรณ์ในรูปคะแนนดิบ  = 1.092+ .288X1  + .132X6  + .122X2 + .086X9 + -.071X10 + .056X8 + .055X5 + .031X7 สมการพยากรณ์ในรูปคะแนนมาตรฐาน  =  .452Z1 + .211Z2  +.163Z6  +.106Z8  + .092Z7  +.090Z9 + -.090Z10  + .055Z3  (5) ข้อเสนอแนะแนวทางที่แก้ไขปัญหาการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ ให้หน่วยงานรัฐให้ความรู้เรื่องที่ดินสาธารณะประโยชน์ทั้งในเรื่องกฎหมาย การใช้ประโยชน์มาหากินจากพื้นที่หรือใช้เลี้ยงสัตว์ มีหน่วยงานกลางหรือคนกลางช่วยแก้ไขปัญหาข้อพิพากษา นอกจาก ผู้ใหญ่บ้าน คนในชุมชนหรือคนในพื้นที่ และมีการตรวจสอบพื้นที่ดินสาธารณะประโยชน์อย่างเป็นธรรมและลงโทษคนหรือหน่วยงานที่บุกรุก (6) รูปแบบ    3. การจัดการการใช้ที่ดินสาธารณะประโยชน์ของชุมชนในพื้นที่จังหวัดมหาสารคาม ประกอบด้วย 16 ปัจจัย ดังนี้ 1) ข้าราชการหรือเจ้าหน้าที่รัฐ 2) หน่วยงานภาครัฐ 3) กฎหมายและการเมืองการปกครอง 4) ผู้นำประชาชนในชุมชน 5) ตัวประชาชน 6) อิทธิพลต่างๆ 7) หน่วยงานภาคเอกชน 8) ผู้นำชุมชน/หมู่บ้านตามกฎหมายฯ 9) การรวมกลุ่มทางสังคม 10) การมีส่วนร่วมทุกฝ่าย 11) ความเชื่อ ศรัทธาหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ 12) สิ่งแวดล้อมภายนอก และ 13) คนรุ่นใหม่หรือการพัฒนายุคสมัยใหม่ 14) นโยบายรัฐบาล/ส่วนกลาง และตัวควบคุมทุกด้าน 15) ความสำนึกสาธารณะ ผิดชอบชั่วดี 16) การปฏิบัติจริงทางกฎหมายอย่างเสมอภาคและเป็นธรรม