การวิจัยปฏิบัติการเชิงวิพากษ์เพื่อสร้างรูปแบบและกลไกการจัดการขยะอย่างครบวงจรบนฐาน การมีส่วนร่วมของโรงเรียนและชุมชน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างและสังเคราะห์รูปแบบและกลไกการจัดการขยะอย่างครบวงจรบนฐานการมีส่วนร่วมของโรงเรียนและชุมชน ดำเนินการในพื้นที่ตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก มีกลุ่มผู้ร่วมวิจัย 2 กลุ่ม คือ 1) กลุ่มชุมชน ประกอบด้วย ผู้นำชุมชนและสมาชิกในชุมชน จำนวน 22 คน 2) กลุ่มนักเรียนและครูในโรงเรียนจำนวน 20 คน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยการวิจัยปฏิบัติการเชิงวิพากษ์แบบมีส่วนร่วม ทั้งนี้ผู้วิจัยใช้เทคนิคการเก็บข้อมูล ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก การเปิดวงสุนทรียสนทนา การสังเกตแบบมีส่วนร่วมและไม่มีส่วนร่วมและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบและกลไกในการจัดการขยะอย่างครบวงจร ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ (4C) ได้แก่ 1) การสร้างพื้นที่สาธารณะของกลุ่ม (Create Public Sphere) เพื่อเป็นพื้นที่สำหรับดำเนินการปฏิบัติการสื่อสาร 2) การเปลี่ยนการเรียนรู้ (Change Learning) โดยมีรูปแบบของกิจกรรมการเรียนรู้ 2 ลักษณะคือ การเรียนรู้ผ่านการลงมือทำ และการเรียนรู้ผ่านการถ่ายทอดทางสังคม 3) การเปลี่ยนความเข้าใจ (Change Understanding) ประกอบด้วย ด้านความรู้สึก ได้แก่ การเห็นคุณค่าในตนเอง การมีเจตคติที่ดีต่อการจัดการขยะ และการตระหนักต่อปัญหาและผลกระทบจากปัญหาขยะ ด้านความรู้ ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับวิธีการจัดการขยะและวิธีการคัดแยกขยะ และ 4) การเปลี่ยนพฤติกรรม (Change Behavior) ประกอบด้วย การลดขยะ การแยกขยะ และการกำจัดขยะ ภายใต้เงื่อนไข 3 ด้าน คือ รายได้ การตระหนักต่อสิ่งแวดล้อม และบุญ