ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงและตัวชี้วัดทางพฤติกรรมในการประเมินผลกระทบทางสังคม
คำสำคัญ:
ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลง, การประเมินผลกระทบทางสังคม, ทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคม, ตัวชี้วัดบทคัดย่อ
บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงและตัวชี้วัดพฤติกรรมในการประเมินผลกระทบทางสังคม และเพื่อนำเสนอตัวชี้วัดทางสังคมในทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงโดยใช้แนวทางพฤติกรรมศาสตร์ จากการศึกษาทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง พบว่า 1) ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงเป็นแนวคิดกระบวนการ วิธีการ และเครื่องมือในการแก้ปัญหาที่ใช้อธิบายผลลัพธ์ของโครงการ ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงประกอบด้วยเส้นทางผลกระทบทางสังคม (ประกอบด้วย ปัจจัยนำเข้า กิจกรรม ผลผลิต ผลลัพธ์ และผลกระทบทางสังคม) ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและตัวชี้วัดผลลัพธ์ (หรือผลกระทบ) 2) ตัวบ่งชี้ทางสังคมในทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงสามารถพัฒนาได้จากแนวคิดด้านพฤติกรรมศาสตร์ในทฤษฎีการเรียนรู้ทางปัญญาทางสังคม แสดงให้เห็นว่าตัวชี้วัดทางสังคมในทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงสามารถพัฒนาได้จากแนวคิดพฤติกรรมศาสตร์ในทฤษฎีการเรียนรู้เชิงปัญญาทางสังคมจาก 3 องค์ประกอบ ได้แก่ พฤติกรรม ปัญญาและบุคคล และปัจจัยแวดล้อม ที่กำหนดซึ่งกันและกัน บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์ตัวชี้วัดผลลัพธ์ทางสังคมจากงานวิจัยการประเมินผลกระทบทางสังคมจำนวน 11 งาน ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการนำแนวคิดเชิงพฤติกรรมศาสตร์มาบูรณาการร่วมกับการกำหนดตัวชี้วัดทางสังคมมีความครอบคลุมองค์ประกอบทั้ง 3 ด้าน การพัฒนาตัวชี้วัดทางสังคมร่วมกับแนวคิดพฤติกรรมศาสตร์ทำให้การประเมินผลกระทบทางสังคมมีความชัดเจนและเป็นรูปธรรมมากขึ้น สามารถพิจารณานำแนวคิดนี้ไปประยุกต์ใช้ในโครงการทางสังคมและงานประเมินผลกระทบทางสังคมบริบทอื่น
Downloads
References
Achawanuntakul, S., & Yamlaor, P. (2017). Khūmư̄ kānpramœ̄nphon krathop thāng sangkhom læ phontō̜pthǣn thāng sangkhom čhāk kānlongthun [Social Impact Assessment and Social Return on Investment Manual]. The Thailand Research Fund (TRF). Parbpim Printing.
Allen, W., Cruz, J., & Warburton, B. (2017). How decision support systems can benefit from a theory of change approach. Environmental Management, 59, 956–965.
Bandura, A. (1985). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Prentice Hall.
Bruke, W. W. (2008). Organizational Change: Theory and Practice. Sage Publications.
Buathong, S., Sarakawee, K., & Phanitcharoen, B. (2021). Khrōngkān pramœ̄nphon lap phonkrathop læ phontō̜pthǣn čhāk kānlongthun thāng sangkhom khrōngkān phūm chumchon phāitai kān sanapsanun ngoppramān čhāk kān faifāfāiphalithǣngprathēt Thai (Kō̜Fō̜Phō̜.) sanœ̄ khrōngkān phatthanā chumchon læ khrư̄akhāi chumchon phư̄a mung sū paomāi kānphatthanā thī yangyư̄n (phūm chumchon) [The project assesses the outcomes, impacts and returns of social investments. Community Landscape Project Under the budget support from the Electricity Generating Authority of Thailand (EGAT), Proposed community development projects and community networks to achieve Sustainable Development Goals (Community Landscape)]. Puey Ungphakorn School of Development Studies Thammasat University.
Buck, E. D., Hannes, K., Cargo, M., Remoortel, H. V., Veegaete, A. V., Hans-Joachim Mosler, H. J., Govender, T., Vandekerckhove, P., & Young, T. (2018). Engagement of stakeholders in the development of a Theory of Change for hand washing and sanitation behavior change. International Journal of Environmental Health Research, 28(1), 8–22.
DuBrin, A. J. (2002). Fundamentals of Organizational Behavior. South-western Thomson Learning.
Epstein, M. J., & Yuthas, K. (2014). Measuring and Improving Social Impacts. Berrett-Koehler Publishers.
Foundation for Older Persons' Development. (2019). Kānpramœ̄nphon krathop thāng sangkhom læ phontō̜pthǣn thāng sangkhom čhāk kānlongthun khō̜ng khrōngkān phatthanā tonbǣp kitčhakān phư̄a sangkhom batdī hōm khǣ nai kāndūlǣ phūsūngʻāyu [Social Impact Assessment and Social Return on Investment of Buddy Homecare Social Enterprise Model Development Project for Elderly Care]. Foundation for Older Persons' Development.
Gilley, J. W., & Maycunich, A., (2000). Organizational Learning, Performance, and Change (pp. 282-253). Perseus Publishing.
Itsawilanon, S., & Phalanurak, P., (2018). Kānčhatkān ngānwičhai sū phonlap læ phonkrathop: Nǣokhit læ kō̜ranī sưksā [Managing Research towards Outcomes and Impacts: Concepts and Case Studies]. The Thailand Research Fund.
Jones, C., Windle, G., & Edwards, R. T. (2020). Dementia and Imagination: A Social Return on Investment Analysis Framework for Art Activities for People Living with Dementia. The Gerontologist, 60(1), 112–123.
Leck, C., Upton, D., & Evans, Nick. (2016). Social return on Investment: Valuing health outcomes or promoting economic values? Journal of Health Psychology, 21(7), 1481–1490.
Mongkonchaiarunya, J., Wisatsakul, W., Sarakawee, K., & Buathong, S. (2020a). Rāingān chabap sombūn khrōngkān kānpramœ̄nphon khrōngkān wičhai phāitai kān sanapsanun khō̜ng samnakngān kō̜ngthun sanapsanun kānwičhai (sor kor wor.) fāi wičhai phư̄a thō̜ngthin [A complete report on the research project evaluation project supported by the Office of Research Fund (TRF) Department of Local Research]. Thailand Science Research and Innovation (TSRI).
Mongkonchaiarunya, J., Wisatsakul, W., Sarakawee, K., & Buathong, S. (2020b). Khunkhā læ mūnlakhā čhāk ngānwičhai thō̜ngthin [Value of Local Research]. Puey Ungphakorn School of Development Studies Thammasat University.
Rogers, P. (2014). Methodology Briefs Impact Evaluation No.2: Theory of Change. United Nations Children’s Fund. https://www.entwicklung.at/fileadmin/user_upload/Dokumente/
Evaluierung/Theory_of_Change/UNICEF_Theory_of_change.pdf
Taplin, D., & Clark, H. (2012). Theory of Change Basics: A Primer on the Theory of Change. Act Knowledge.
United States Agency for International Development [USAID]. (2016). An analysis of theories of change in USAID solicitations for education programs in crisis and conflict affected environments. https://www.eccnetwork.net/sites/default/files/media/file/USAID%20
ECCN%202016%20An%20Analysis%20of%20TOC%20for%20ECC%20contexts.pdf
Vieta, M., Schatz, N., & Kasparian, G. (2015). Social return on investment for good foot delivery a collaborative reflection. Nonprofit Management & Leadership, 26(2), 157-172.
Vogel, I. (2012). ESPA guide to working with theory of change for research projects. https://www.imainternational.com/images/listing_doc/ESPA-Theory-of-Change-Manual-FINAL.pdf
White, H., & Raitzer, D. A. (2017). Impact Evaluation of Development Interventions A Practical Guide. Asian Development Bank. http://dx.doi.org/10.22617/TCS179188-2
Zand, D. E., & Soresen, R. E. (1975). Theory of Change and the Effective Use of Management Science. Administrative Science Quarterly, 20(4), 532-545.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
114 ซอยสุขุมวิท 23 ถนนสุขุมวิท แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
โทร 02-649-5000 ต่อ 17600
