การสร้างแผนที่ทางน้ำเพื่อแก้ปัญหาและจัดการน้ำโดยชุมชนบ้านโนนแต้ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อ 1) ศึกษาพัฒนาการการแก้ปัญหาและจัดการน้ำโดยชุมชน บ้านโนนแต้ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ และ 2) ศึกษาแนวทางการทำแผนที่ทางน้ำและการจัดการน้ำชุมชนแบบมีส่วนร่วมเพื่อป้องกันและแก้ปัญหาทรัพยากรน้ำ บ้านโนนแต้ อำเภอคอนสวรรค์ จังหวัดชัยภูมิ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มตัวอย่างคือ คณะกรรมบริหารจัดการน้ำชุมชนโนนแต้และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 17 คน ได้มาแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพแบบสรุปอุปนัย ผลการวิจัย พบว่า 1) ชุมชนบ้านโนนแต้ มีหนองน้ำสองแห่งคือ หนองแซง และหนองน้ำขุ่นโดยมีคลองน้อยเป็นทางน้ำที่เชื่อมต่อกับแม่น้ำชี ซึ่งขาดออกจากกันทำให้เกิดน้ำท่วมในฤดูฝน สาเหตุเกิดจากการขยายพื้นที่เกษตรกรรมทับทางน้ำ ชุมชนโนนแต้แก้ไขปัญหาโดยขุดลอกหนองน้ำเพื่อเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง แต่ไม่สามารถบรรเทาได้ จึงประสานการสนับสนุนกับเครือข่ายภายนอกด้านงบประมาณโครงการเชื่อมต่อคลองเพื่อให้น้ำเดินทางได้สะดวก โดยเฉพาะการเชื่อมต่อหนองน้ำต่าง ๆ ในชุมชนกับแม่น้ำชี มีการทำประตูเปิด-ปิด บริเวณจุดเชื่อมต่อเส้นทางน้ำเพื่อบริหารจัดการน้ำในช่วงเวลาวิกฤต 2) แนวทางการทำแผนที่ทางน้ำและการจัดการน้ำชุมชนเพื่อแก้ปัญหาโดยระดมความคิดแบบมีส่วนร่วมกับเครือข่ายภายนอกใช้เทคโนโลยีพิกัดอัตราส่วน คำนวณปริมาณและทิศทางของน้ำ และร่วมทำผังน้ำ มีคณะกรรมการบริหารจัดการน้ำชุมชนโนนแต้เป็นผู้บริหารจัดการการใช้น้ำ