พุทธเศรษฐศาสตร์ในทัศนะของปราชญ์ในประเทศและต่างประเทศ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1) เพื่อศึกษาหลักพุทธเศรษฐศาสตร์ในทัศนะของปราชญ์ 2) เพื่อศึกษาวิธีการและแนวปฏิบัติทางพุทธเศรษฐศาสตร์ในทัศนะของปราชญ์ทั้งในประเทศและต่างประเทศ 3) เพื่อศึกษาวิธีการการประยุกต์ใช้หลักธรรมทางพุทธเศรษฐศาสตร์ของชุมชนต้นแบบในสังคมไทย และ 4) เพื่อศึกษาการวิเคราะห์ชุมชนต้นแบบที่นำหลักพุทธธรรมในการเสริมสร้างหลักเศรษฐศาสตร์ เป็นการศึกษาโดยการใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) เป็นการศึกษาโดยใช้การวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) โดยรวบรวมข้อมูลทำการถอด บทความ ตำรา หนังสือ สิ่งพิมพ์ จากหนังสือ ตำรา รายงานงานวิจัย บทความทางวิชาการ วารสาร และเอกสารต่าง ๆ เป็นต้น จากนักปราชญ์ด้านพุทธเศรษฐศาสตร์โลก วิเคราะห์ตามเนื้อหา (Content analysis) และสังเคราะห์ข้อมูล ผลการวิจัยพบว่า

1. การทำความเข้าใจพันธะหน้าที่ในชีวิตมนุษย์อย่างถ่องแท้ ไม่สามารถทำได้ด้วยแนวคิดสัญญาประชาคมแต่เพียงอย่างเดียว แต่ควรน้อมนำหลักคิดของพระพุทธองค์เรื่องพันธะหน้าที่เชิงอำนาจเข้ามาประกอบด้วยคุณูปการ คือการนำพาคนต่างที่ต่างความคิดมาแลกเปลี่ยนสังสรรค์กันทางปัญญาและทางวัฒนธรรม การพัฒนาประเทศที่เรียกว่า “ความสุขมวลรวมประชาชาติ” โดยความคิดดังกล่าวเน้นการพัฒนาเพื่อให้ประชาชนมีความสุขและความพึงพอใจ มากกว่าวัดการพัฒนาด้วยผลิตภัณฑ์มวลรวมประชาชาติ เศรษฐศาสตร์แนวพุทธ ก็คือ มัตตัญญุตา ความรู้จักประมาณ รู้จักพอดีในการบริโภค หมายถึงความพอดีที่ให้คุณภาพของชีวิตมาบรรจบกับความพึงพอใจในคำสอนแสดงข้อปฏิบัติของพุทธศาสนิกชน
2. เป็นหลักทฤษฎีตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง เช่น สันโดษ 3 อย่าง คือ 1) ยถาพลสันโดษ ใช้จ่ายตามกำลัง 2) ยถาลาภสันโดษ ใช้จ่ายตามรายได้ 3) ยถาสารุปสันโดษ ใช้จ่ายตามความจำเป็น เป็นวิธีการที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ทรงเรียกว่า “เศรษฐกิจแบบพอเพียงกับตัวเอง” จุดประสานแนวคิดระหว่างเศรษฐศาสตร์กระแสหลักกับวิถีพุทธ ที่เน้นระบบคุณค่าให้ควบคู่ไปกับความคุ้มค่า พุทธเศรษฐศาสตร์มีจุดเด่นอยู่ตรงที่เศรษฐศาสตร์กระแสหลักเน้นตามตัณหา เน้นการสนองตัณหา เน้นสนองผู้บริโภค หลักธรรมหลักที่กลุ่มนำมาใช้ คือ ความซื่อสัตย์ อดทน สามัคคี จริงใจต่อตนเองและผู้อื่น
3. แนวคิดและทฤษฎีการผลิต แนวคิดและทฤษฎีการบริโภค แนวคิดและทฤษฎีการเงิน แนวคิดปัจจัยพื้นฐานของมนุษย์ แนวคิดความสุขของชีวิตมนุษย์ แนวคิดการบริโภคใช้สอยปัจจัยพื้นฐาน แนวคิดคุณค่าของกาลเวลา หลักการวิธีการและองค์ประกอบทางเศรษฐศาสตร์ตามหลักพระพุทธศาสนา ซึ่งประกอบด้วย หลักการเศรษฐศาสตร์ตามหลักพระพุทธศาสนา วิธีการเศรษฐศาสตร์ตามหลักพระพุทธศาสนา และองค์ประกอบเศรษฐศาสตร์ตามหลักพระพุทธศาสนา 
4. ชุมชนต้นแบบและรูปแบบการประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมในประเทศไทย คือ  1) แนวทางและรูปแบบพุทธเศรษฐศาสตร์ในประเทศไทย 2) แนวทางในการประยุกต์ใช้พุทธเศรษฐศาสตร์ในชุมชนตัวอย่างในสังคมไทย 3) รูปแบบการเรียนรู้การประยุกต์ใช้พุทธเศรษฐศาสตร์ในชุมชน