การสร้างเครือข่ายฟื้นฟูวิถีชีวิตและสืบสานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ เพื่อส่งเสริมการบริหารจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จังหวัดสุโขทัย ตาก กำแพงเพชร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิถีและมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตจังหวัด สุโขทัย ตาก กำแพงเพชร เพื่อสร้างเครือข่ายฟื้นฟูวิถีชีวิตและสืบสานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตจังหวัดสุโขทัย ตาก กำแพงเพชร และหาแนวทางส่งเสริมและนำผลการวิจัยไปใช้ในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชาติพันธุ์ในเขตจังหวัดสุโขทัย ตาก กำแพงเพชร โดยใช้เทคนิคการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลคือ
ผู้อาวุโสและปราชญ์ชุมชน ผู้นำวัฒนธรรมของหมู่บ้าน และเจ้าหน้าที่ศูนย์พัฒนาชาวเขา จำนวน 60 คน ทำการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และการตรวจสอบความน่าเชื่อถือของข้อมูลโดยใช้เทคนิคสามเส้า

              ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มชาติพันธุ์ในจังหวัดสุโขทัย ตาก และกำแพงเพชร มีวิถีชีวิตและมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่สำคัญ เช่น การสืบทอดประเพณีปีใหม่ การอนุรักษ์ภูมิปัญญาชนเผ่า หัตถกรรมชนเผ่า ดนตรีชนเผ่า การท่องเที่ยวเชิงชาติพันธุ์ เป็นต้น ด้านกระบวนการในการสร้างเครือข่ายฟื้นฟูวิถีชีวิตและสืบสานมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์ มี 3 ขั้นตอน คือ 1) การสร้างให้เกิดการยอมรับในระดับปัจเจกบุคคล โดยการปรับตัว การพัฒนาตนเอง และการก้าวข้ามภาวะความเป็นวัฒนธรรมย่อย 2) การสร้างความสัมพันธ์ระดับกลุ่มและการจัดตั้งกลุ่มสัมพันธ์ 3) การเชื่อมโยงความสัมพันธ์ไปสู่การยอมรับระดับเครือข่าย ด้วยการประยุกต์ใช้ทุนทางสังคมและวัฒนธรรมไปสู่การสร้างเครือข่ายต่างๆขึ้น  ส่วนแนวทางส่งเสริมและการนำผลการวิจัยไปใช้สำหรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของชาติพันธุ์ ประกอบด้วย 1) การพัฒนาต้นแบบวิถีชีวิตและมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ด้วยเศรษฐกิจสร้างสรรค์ อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร 2) การทดลองใช้นวัตกรรมฯและ 3) การประเมินผลการทดลองการใช้ นวัตกรรมฯ ทั้งนี้พบว่าปัจจัยที่เป็นเงื่อนไขให้ประสบความสำเร็จมีอย่างน้อยสามประการ คือ ประการแรกชุมชนมีวิถีชีวิตและมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่โดดเด่นในด้านการจัดการท่องเที่ยว ประการที่สองชุมชนมีศักยภาพในการบริหารจัดการและประการสุดท้ายคือ การได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง