รูปแบบภาวะผู้นำและการมีส่วนร่วมทางการเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของกลุ่มราษฎรชาวไทยภูเขา อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบภาวะผู้นำและการมีส่วนร่วมทางการเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของกลุ่มราษฎรชาวไทยภูเขา อำเภอคลองลาน จังหวัดกำแพงเพชร ในช่วงระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน 2564 ถึง 31 มีนาคม 2565 ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ กลุ่มชาติพันธุ์ชาวไทยภูเขา 6 ชนเผา ได้แก่ กะเหรี่ยง ม้ง ลาหู่ เมี่ยน ลีซู ลั๊วะ แบ่งเป็น 3 กลุ่มหลักและคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจง คือ กลุ่มผู้นำที่เป็นทางการ จำนวน 13 คน กลุ่มผู้นำไม่เป็นทางการ จำนวน 16 คน และกลุ่มชาติพันธ์ที่ทำงานเพื่อสังคม จำนวน 10 คน  เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยเทคนิควิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา มีข้อค้นพบ ดังนี้  ในด้านรูปแบบภาวะผู้นำของกลุ่มชาติพันธ์ โดยภาพรวมพบว่า 1) เพื่อเป็นตัวแทนของกลุ่มชนเผ่าของตนเอง ในการรักษาสิทธิและผลประโยชน์ของของชนเผ่าตนเองนับว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิงสำหรับชนชาติพันธุ์ชาวเขา ในการเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองเพื่อเป็นปากเป็นเสียงให้แก่สมาชิกชนเผ่าตนเอง ย่อมเป็นแสงสว่างที่เปิดโอกาสได้เข้าไปทำหน้าที่ในฐานะผู้นำแบบเป็นทางการ สามารถเข้าไปร่วมคิด ตัดสินใจ ตั้งประเด็นคำถาม สามารถโต้แย้ง อภิปรายปัญหาและความต้องการของชนในชนเผ่าตนเองได้ 2) เพื่อการติดต่อสื่อสารและประสานงานกับหน่วยงานต่าง ๆ ด้วยลักษณะภูมินิเวศ และภูมิวัฒนธรรมที่มีความแตกต่างกันของชาติพันธุ์ชาวเขา การติดต่อสื่อสารเป็นเครื่องมือที่สำคัญสำหรับการเชื่อมโยงระหว่างสมาชิกในชนเผ่าแต่ละชนเผ่า เมื่อหน่วยงานราชการ หน่วยงานพัฒนา หรือหน่วยงานทางการปกครองด้านต่าง ๆ ได้มีการติดต่อสื่อสารเข้ามาในพื้นที่ก็จะช่วยสามารถสื่อสารกับสมาชิกชนเผ่าของตนเองได้

ในด้านการมีส่วนร่วมทางการเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นของกลุ่มราษฎรชาวไทยภูเขา สามารถสรุปได้ดังนี้ กล่าวคือ 1) การเข้าร่วมประชุม การร่วมประชุม ปรึกษาพูดคุย การหาข้อยุติ มักจะดำเนินการผ่านกลุ่มชนของตนเองก่อน ซึ่งจะมีการให้ความร่วมมือกันภายในชนเผ่า นอกจากนี้การเข้าร่วมประชุมในลักษณะของส่วนกลาง เช่น การประชุมระดับหมู่บ้าน การประชุมประชาคม การประชุมประจำเดือนของกลุ่ม องค์กรต่าง ๆ ผู้ที่จะเข้าร่วมประชุมจะเป็นผู้ที่ได้ถูกคัดเลือกให้เป็นผู้นำ (ตัวแทน) ชนเผ่าของตนเอง 2) การถูกเชิญชวนและการชักชวน การส่วนร่วมทางการเมืองของชาติพันธุ์ชาวเขาที่ได้เข้ามาสู่สนามการแข่งขันทางการเมืองท้องถิ่น จะเกิดจากการถูกเชิญให้เข้ามาเป็นตัวแทน (ชนเผ่า) เพื่อลงสมัครรับสมัครเลือกตั้งในตำแหน่งต่าง ๆ ที่มีจัดให้มีการเลือกตั้ง ถึงแม้ว่าผู้สมัครจะมีจำนวนสมาชิกภายในชนเผ่าน้อยแต่ก็ให้ความสนใจและความสำคัญ นอกจากนี้การถูกชักชวนให้เข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองที่มีการแข่งขันกันเอง โดยการเตรียมทีมเพื่อลงรับสมัครเลือกตั้ง ผู้นำที่เป็นคนไทย (พื้นราบ) จะชักชวนให้เข้าร่วมทีมสมัครลงแข่งขันเลือกตั้ง 3) การอภิปรายและการเสนอญัตติในที่ประชุมสภาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การกระจายอำนาจลงสู่การปกครองท้องถิ่นได้เปิดโอกาสให้การผู้นำการเมืองท้องถิ่น(ชนชาติพันธุ์) ที่เข้าไปนั่งอยู่ในสภาองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ได้แสดงออกตามความคิด สามารถแสดงความคิดเห็นในที่ประชุม และได้พูดปรึกษากับสมาชิกในทีมงาน ทำให้เกิดกิจกรรมทางการเมืองอย่างสมบูรณ์โดยไม่ถูกลดทอนสิทธิ์ 4) คุณลักษณะของการเป็นผู้นำชนเผ่า การอำนวยการด้านการพัฒนาจากภาครัฐที่ส่งผลมายังชนชาติพันธุ์ จำเป็นต้องมีการติดต่อสื่อกับเจ้าหน้าที่ของรัฐหรือผู้นำทางการเมือง เพื่อประโยชน์ของชนชาติพันธุ์ อาทิ ด้านสิทธิในการถือครองที่ดิน ด้านการลงเคราะห์ช่วยเหลือจากงานพัฒนาของภาครัฐ ตามโครงการต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องมีการสื่อสาร การเขียนโครงการพัฒนา และอื่น ๆ ผู้นำชนเผ่าแต่ละชนเผ่าจะต้องคัดเลือกผู้ที่มีคุณลักษณะในการนำที่ดี มีความพร้อมเข้ามาเป็นตัวแทนเพื่อติดต่อประสานงานกับหน่วยงานและองค์กรต่าง ๆ 5) วัฒนธรรมของการพัฒนา พฤติกรรมการมีส่วนร่วมทางการเมืองของชนชาติพันธุ์ชาวเขาได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมของการพัฒนาในยุคของการกระจายอำนาจลงสู่ท้องถิ่น ซึ่งแต่เดิมแต่ละชนเผ่าจะใช้วัฒนธรรมของชาวเขาของเขาเอง แต่เมื่อมีการกระจายอำนาจจากส่วนกลางลงสู่ท้องถิ่น ทำให้มีกิจกรรมด้านการพัฒนาท้องถิ่นเพิ่มมากขึ้น และทำให้ชนชาติพันธุ์ได้รับวัฒนธรรมของการพัฒนาตามไปด้วย

คำสำคัญ ภาวะผู้นำ การมีส่วนร่วมทางการเมือง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ราษฎรชาวไทยภูเขา