การทําบุญที่ปรากฏในจารึกสมัยอยุธยาตอนต้น ช่วงพุทธศตวรรษที่ 20

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ส่วนประกอบและองค์ประกอบการที่ปรากฏในจารึกการทำบุญสมัยอยุธยาตอนต้น ช่วงพุทธศตวรรษที่ 20-21 โดยจารึกนั้นเป็นส่วนหนึ่งของการบอกเล่าเรื่องราววิถีชีวิตและวัฒนธรรมของผู้คน สิ่งที่ขาดไม่ได้ในจารึกคือการสะท้อนด้านความเชื่อและศาสนา การบูชาหรือการทําบุญมักเป็นสิ่งสําคัญที่ต้องบันทึกเพื่อประกาศบอกเล่าเรื่องราวโดยตรงตามเหตุการณ์นั้นหรือบอกเล่าโดยมีนัยยะแฝงด้านอื่นด้วยการใช้ศาสนาเป็นเครื่องมือก็ดีตามจุดประสงค์ของผู้สร้าง แต่เมื่อเวลาล่วงไปการเปลี่ยนผ่านยุคสมัยอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมหลากหลายด้านทั้งสถานภาพในสังคม กระบวนการความคิด คติความเชื่อตามผู้ปกครองหรืออิทธิพลความเชื่ออื่นที่เข้ามา จึงทําให้เกิดความแตกต่างในการทําบุญแต่ละสมัยที่มีสถานภาพของผู้ทำบุญและการให้สิ่งของและความเชื่อที่ต่างออกไป ขอบเขตที่ศึกษาในบทความนี้จะอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20-21 ซึ่งถือเป็นช่วงอยุธยาตอนต้น โดยจารึกถือเป็นหลักฐานสําคัญทางประวัติศาสตร์ เนื่องจากเป็นสิ่งที่จารึกขึ้นร่วมสมัยกับเหตุการณ์นั้น ๆ จึงมีความน่าเชื่อถือในฐานะของหลักฐานปฐมภูมิที่นักศึกษา
ประวัติศาสตร์จําเป็นต้องศึกษาเพื่อเข้าใจโลกทัศน์และแบบแผนของคนในสมัยอยุธยาตอนต้นที่มีต่อการทําบุญ ผลการศึกษาเปรียบเทียบจำนวนพบว่าส่วนประกอบในการจารึกอยุธยาตอนต้นมักเริ่มต้นด้วยการบอกวัน เดือน ปีศักราช มีชื่อบุคคลระบุควบคู่กับการทำบุญและปรากฎการตั้งสัตยาธิษฐานเป็นส่วนมากลงท้ายในจารึก ส่วนองค์ประกอบในจารึกอยุธยาตอนต้นสถานภาพทางสังคมของผู้ทำบุญเป็นเจ้าเมืองขุนนางและพระสงฆ์โดยส่วนมาก เน้นการสร้างพระพิมพ์ศาสนสถาน ความเชื่อและสิ่งที่คาดหวังในการทําบุญคือการบรรลุโพธิญาณและขอได้เกิดทันยุคพระศรีอริยเมตไตรย