ความหมายของคำว่า “วัยรุ่น”: จากภาษากำหนดความคิด สู่ความคิดกำหนดภาษา

บทคัดย่อ

ความเป็นวัยรุ่นได้รับการกำหนดตามช่วงอายุ ลักษณะทางกายภาพตามธรรมชาติ ลักษณะทางจิตวิทยา และบทบาทหน้าที่ทางสังคม ทั้งนี้ คนในสังคมมักจะรับรู้และกล่าวถึงวัยรุ่นที่มีลักษณะจำเพาะของวัยอย่างเป็นเรื่องปกติธรรมดา โดยไม่ตั้งคำถามย้อนไปว่าคำว่า “วัยรุ่น” เกิดเป็นคำศัพท์อย่างเป็นทางการในเอกสารไทยตั้งแต่เมื่อใด และมีปัจจัยทางสังคมวัฒนธรรมใดที่เป็นเหตุในการสร้างตัวตนของวัยรุ่นขึ้นมาในสังคมไทย บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์ที่จะเผยให้เห็นว่า คำว่า “วัยรุ่น” เริ่มต้นใช้กันอย่างแพร่หลายในประวัติศาสตร์ช่วงที่มีนโยบายการพัฒนาประเทศไทยให้ทันสมัยแบบ ชาติตะวันตก บริบทสังคมวัฒนธรรมดังกล่าวมีส่วนสร้างอัตลักษณ์ความเป็นวัยรุ่นด้วยปฏิบัติการทางวาทกรรมของสถาบันสังคมต่าง ๆ และความหมายของอัตลักษณ์ที่สร้างขึ้นนั้นยังคงมีอิทธิพลต่อระบบคิดในสังคมไทยเกี่ยวกับความหมายของคำว่า “วัยรุ่น” ในเวลาต่อมา กล่าวคือ เมื่อมีการใช้คำนี้เป็นคลังเก็บความหมายที่สร้างมโนทัศน์ร่วมของคนในสังคมเกี่ยวกับวัยรุ่น ในขณะเดียวกันความหมายของคำนี้ ก็ยังคงเชื่อมโยงกับวาทกรรมในประวัติศาสตร์ด้านการพัฒนาการศึกษาแบบตะวันตก ความนิยมใน การบริโภคสินค้าวัฒนธรรมตะวันตก และมาตรการรักษาความสงบเรียบร้อยของรัฐ ที่มีบทบาทใน การสร้างความหมายของวัยรุ่นมาตั้งแต่ยุคเริ่มแรก คำว่า “วัยรุ่น” จึงเป็นกรณีตัวอย่างที่เน้นให้เห็นความสำคัญของการสืบค้นความเป็นมาของคำที่เกิดจากปฏิบัติการทางวาทกรรม ซึ่งช่วยอธิบาย ความเป็นจริงทั้งจากมุมของแนวคิด “ภาษากำหนดความคิด” และ “ความคิดกำหนดภาษา” เพราะปรากฏการณ์ทั้งสองยังมีความสัมพันธ์กันอยู่ตราบใดที่สถาบันสังคมยังคงต้องธำรงรักษาอำนาจทาง วาทกรรมของตนไว้