ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมทางอาญาที่ไม่เป็นไปตามหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์
คำสำคัญ:
หลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์, ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาบทคัดย่อ
กฎหมายที่เกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรมในคดีอาญาของประเทศไทยได้รับรองสิทธิของผู้ถูกกล่าวหาที่จะได้รับการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ (Presumption of Innocence) มาเป็นเวลานานแล้ว วิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้องในปัจจุบันว่าเป็นไปตามหลักการดังกล่าวหรือไม่ ทั้งนี้เพื่อให้ได้ข้อสรุปและข้อเสนอแนะที่นำมาสู่การแก้ไขเพิ่มเติมกฎหมาย โดยวิธีการศึกษาใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพ และการสัมภาษณ์แบบเชิงลึกจากผู้ทรงคุณวุฒิในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา
จากการวิจัยพบว่า สิทธินำคดีอาญามาฟ้องระงับโดยความตายของผู้กระทำผิดตามบทบัญญัติมาตรา 39 (1) แห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา บทบัญญัติในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการปล่อยชั่วคราว และบทบัญญัติตามระเบียบสำนักงานตำรวจแห่งชาติว่าด้วยประมวลระเบียบการตำรวจไม่เกี่ยวกับคดี ลักษณะที่ 32 ไม่ขัดกับหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ ส่วนพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 มาตรา 29 และมาตรา 30 ไม่เป็นไปตามหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์ เว้นแต่กรณีมาตรา 30 ที่บัญญัติให้พระภิกษุที่ศาลได้มีคำพิพากษาถึงที่สุดให้ลงโทษจำคุกหรือกักขังและถูกเจ้าพนักงานดำเนินการให้สละสมณเพศ
อย่างไรก็ตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 39 (1) และบทบัญญัติในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการปล่อยชั่วคราว ควรมีการแก้ไขถ้อยคำเพื่อไม่ให้เกิดความเข้าใจคลาดเคลื่อน นอกจากนี้พระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 มาตรา 29 และมาตรา 30 ควรมีการแก้ไขบทบัญญัติเพื่อให้เป็นไปตามหลักการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นผู้บริสุทธิ์
เอกสารอ้างอิง
คณิต ณ นคร. (2564). กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
จรัญ โฆษณานันท์. (2559). สิทธิมนุษยชนไร้พรมแดน Human Rights Without Frontiers : ปรัชญา กฎหมาย และความเป็นจริงทางสังคม Philosophy, Law and Social Reality. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์นิติธรรม.
ชาติ ชัยเดชสุริยะ. (2549). มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์เดือนตุลา 2549.
ฐากูร ศิริยุทธ์วัฒนา. (2565). กฎหมายรัฐธรรมนูญ : หลักพื้นฐานแห่งกฎหมายรัฐธรรมนูญและระบอบประชาธิปไตย. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
ณรงค์ ใจหาญ. (2566). หลักกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 15. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
ธานิศ เกศวพิทักษ์. (2562). คำอธิบายประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา เล่ม 1. พิมพ์ครั้งที่ 15, กรุงเทพมหานคร : บริษัท กรุงสยาม พับลิชชิ่ง จำกัด.
ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา.
ปาดูซ์ ยอร์ช จัดทำคำแปลโดย ศาสตราจารย์ ดร.สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล. (2565). กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 แห่งราชอาณาจักรสยาม. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน, 2565.
ปกป้อง ศรีสนิท. (2563). สิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา, พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
ปกป้อง ศรีสนิท. (2567). สิทธิของปวงชนชาวไทยตามรัฐธรรมนูญ : หลักสันนิษฐานไว้ก่อนว่าบริสุทธิ์ (Presumption of Innocence) the 101, World สืบค้นวันที่ 1 สิงหาคม 2567, จาก https://www.the101.world/presumption-of-innocence
ปกป้อง ศรีสนิท. (2567). ขังหรือปล่อย ระหว่างดำเนินคดีอาญา the 101 World. สืบค้นวันที่ 1 สิงหาคม 2567, จาก https://www.the101.world/provisional-release/
สิทธิมนุษยชน. (2567). ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน, สืบค้นวันที่ 1 ตุลาคม 2567. จาก https://humanrights.mfa.go.th/upload/pdf/udhr-th-en.pdf.
สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล. (2565). ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา (ฉบับอ้างอิง). พิมพ์ครั้งที่ 23. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ, (2567). กสม.เผย สตช. แก้ไขระเบียบคัดแยกทะเบียนประวัติอาชญากรคุ้มครองสิทธิผู้ต้องหาผู้พ้นโทษและเยาวชนแล้ว. สืบค้นวันที่ 1 สิงหาคม 2567, จาก https://www.nhrc.or.th/NHRCT-Work/Statements-Press-Releases-Open-Letters/Press-Releases/22831.aspx.
สำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน. (2567). ผู้ตรวจการแผ่นดิน เสนอแนะแก้ไขปรับปรุงระเบียบสำนักงานตำรวจแห่งชาติ. สืบค้นวันที่ 1 สิงหาคม 2567, จาก www.ombudsman.go.th
Barberà, Messegué and Jabardo v. Spain. § 77 in European Court of Human Rights, Guide on Article 6 of the Convention - Right to a fair trial (criminal limb). 31.08.2019. ใน ปกป้อง ศรีสนิท. (2567). สิทธิของปวงชนชาวไทยตามรัฐธรรมนูญ : หลักสันนิษฐานไว้ก่อนว่าบริสุทธิ์ (Presumption of Innocence) the 101 World. สืบค้นวันที่ 1 สิงหาคม 2567, จาก https://www.the101.world/presumption-of-innocence
Bell, John. (1992). French Constitution Law. Eugene Kamaka & Alice Erh – Soon Tay (Eds), Human Rights, ใน จรัญ โฆษณานันท์. (2559). สิทธิมนุษยชนไร้พรมแดน Human Rights Without Frontiers : ปรัชญา กฎหมาย และความเป็นจริงทางสังคม Philosophy, Law and Social Reality. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์นิติธรรม.
Cornell Law School. (2025). Legal Information Institute. Retrieved December 29, 2025, from https://www.law.cornell.edu/wex/presumption_of_innocence
Nelson, Brian. (2015). The Cambridge Introduction to French Literature. available in book.google ใน ปกป้อง ศรีสนิท. (2563). สิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา, พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
Voltaire. (2008). “It is better to risk saving a guilty person than to condemn an innocent one.”; Histoire orientale, Chapitre VI, Le Ministre, Le Livre de poche. Retrieved 2008, from https://www.justice-en-ligne.be/Il-vaut-mieux-hasarder-de-sauver ใน ปกป้อง ศรีสนิท. (2563). สิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.
United Nations. (2024). International Covenant on Civil and Political Rights. Retrieved October 1, 2024, from www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/international-covenant-civil-and-political-rights
University of Oxford. (2024). About Voltaire. Retrieved August 1, 2024, from http://www.voltaire.ox.ac.uk/about-voltaire
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารกฎหมายสงขลานครินทร์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ในบทความที่ตีพิมพ์เผยแพร่เป็นของวารสารกฎหมายสงขลานครินทร์ วารสารกฎหมายสงขลานครินทร์มีสิทธิในการเผยแพร่ ทำซ้ำ หรือรวบรวมบทความที่ตีพิมพ์เผยแพร่แล้ว ความคิดเห็นใด ๆ ของผู้เขียนในบทความ กองบรรณาธิการวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วย ทั้งนี้กองบรรณาธิการวารสารไม่สงวนสิทธิในการคัดลอกแต่ให้อ้างอิงแหล่งที่มาด้วย
