สิทธิของชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมกับการจัดตั้งป่าชุมชนในป่าอนุรักษ์

ผู้แต่ง

  • สัจจานรี มานะกล้า นักศึกษานิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขากฎหมายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, เลขที่ 2 พระจันทร์ พระบรมมหาราชวัง พระนคร กรุงเทพมหานคร 10200, ammaneeh@gmail.com

คำสำคัญ:

สิทธิชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม, การจัดตั้งป่าชุมชน, ป่าอนุรักษ์

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มุ่งศึกษาความเป็นไปได้ของการจัดตั้งป่าชุมชนในเขตป่าอนุรักษ์ตามพระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562 ซึ่งให้จัดตั้งป่าชุมชนได้เฉพาะนอกเขตป่าอนุรักษ์และพื้นที่อื่นของรัฐนอกเขตป่าอนุรักษ์ ได้แก่ เขตอุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และเขตห้ามล่าสัตว์ป่า ผ่านกลไกการรับรองสิทธิของชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม ที่จะสามารถดูแล รักษา บริหารจัดการป่าและจัดตั้งป่าชุมชน ภายใต้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย กฎหมายของประเทศไทยที่เกี่ยวข้องตลอดจนตราสารระหว่างประเทศที่แสดงถึงการดำรงอยู่ของชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมที่จะมีสิทธิในการฟื้นฟู ดูแล บำรุงรักษาและใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ โดยเสนอให้มีการทบทวนปรับปรุงนโยบายและกฎหมายให้สอดคล้องกับตราสารระหว่างประเทศ กฎหมาย และแนวทางการจัดตั้งป่าชุมชนของต่างประเทศที่ให้การรับรองสิทธิแก่ชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมในการจัดตั้งป่าชุมชนในเขตป่าอนุรักษ์ โดยการกำหนดให้มีป่าชุมชนแบบอนุรักษ์ ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อการบำรุงรักษาและใช้ประโยชน์จากทรัพยากรป่าไม้อย่างเข้มงวด เพื่อมิให้กระทบต่อวิถีชีวิตของชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิมและสร้างความร่วมมือกับภาครัฐในการอนุรักษ์ป่าไม้

เอกสารอ้างอิง

กรมป่าไม้. (2562). นโยบายป่าไม้แห่งชาติ. สืบค้นวันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2568, จาก https://forestinfo.forest.go.th/Content/file/policy/national_forest_policy.pdf

กิติชัย รัตนะ. (2547). “สิทธิชุมชน คนอยู่กับป่า” พรบ.ป่าชุมชน กับทางออกของสังคมไทย. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร : อุษาการพิมพ์.

กิตติศักดิ์ ปรกติ. (2550). สิทธิของบุคคลซึ่งรวมกันเป็นชุมชน (รายงานผลการวิจัย), กรุงเทพฯ : สำนักงานศาลรัฐธรรมนูญ.

สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. (2564). นโยบายและแผนการส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ. 2560 – 2580. สืบค้นวันที่ 29 เมษายน 2568, จากhttps://hub.mnre.go.th/th/download/?file=nJM4MUOjoF53BRjmoI9aZKDmnGq4BUN5oI93BRj2oGWaZaD1nGq4ZKN0oGq3ZHjmoGOaZaDknGI4ZaNjoGW3YHkyoJkanKEznF94MKOfoJy3MxjioJ1an3DinJE4LKOioJk3pRk1oF9aoUEgnKE4nUNioKq3q0k3oF9apaEunKM4YjWewEb3QWewEb3Q&n=env-plan-policy-2560-2580&t=GTMgoJqwqS9cMUug

สำนักจัดการป่าชุมชน กรมป่าไม้. (2555). ป่าชุมชน รูปแบบการพัฒนาและบริหารจัดการป่าอย่างยั่งยืน. กรุงเทพมหานคร : สำนักจัดการป่าชุมชน กรมป่าไม้.

สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. (2541). ค้นหาข้อมูลมติคณะรัฐมนตรี. สืบค้นวันที่ 21 มิถุนายน 2568, จากhttps://resolution.soc.go.th/?page_id=74&find_word=&start_date=30%2F06%2F2541&end_date=&book_number=&page_no=1

สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. (2561). ประกาศเรื่อง ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ. 2561 – 2580). สืบค้นวันที่ 5 พฤษภาคม 2568,จาก https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/082/T_0001.PDF

สมศักดิ์ สุขวงศ์. (2550). การจัดการป่าชุมชน : เพื่อคนและเพื่อป่า. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร : บริษัททวีวัฒน์การพิมพ์.

อุดมศักดิ์ สินธิพงศ์. (2555). สิทธิมนุษยชน. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์วิญญูชน.

AFoCO-EML. An overview of forestry in Bhutan: current situation and challenges. Retrieved February 15, 2025, from https://afocosec.org/newsroom/news/forestry-news/an-overview-of-forestry-in-bhutan-current-situation-and-challenges/

Ram Dahal, Ganga., and Chapagain, Apsara. Community Forestry in Nepal: Decentralized Forest Governance. Retrieved February 15, 2025, from https://www.ciforicraf.org/publications/pdf_files/events/documentations/yogyakarta/papers/chapter%205%20dahal.pdf

HYDRO POWER. การตรวจสอบข้อจำกัดของพื้นที่ด้านป่าไม้. สืบค้นวันที่ 19 กรกฎาคม 2568, จาก https://4bewatereco.wordpress.com/1-การตรวจสอบข้อจำกัดของ/

Management of Community Forest Resource (CFR) in India. Retrieved February 15, 2025, from https://www.cepf.net/sites/default/files/case_studies_of_cfr_management_experience.pdf

Pulhin, Juan M.. COMMUNITY FORESTRY IN THE PHILIPPINES. Retrieved February 15, 2025, from https://www.recoftc.org/sites/default/files/publications/resources/recoftc-0000175-0001-en.pdf

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-12-26

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย