เจนตริฟิเคชั่น: ความหมาย รูปแบบ จากโลกตะวันตกสู่โลกตะวันออก

บทคัดย่อ

ระยะเวลากว่าครึ่งศษตวรรษที่ผ่านมา ปรากฏการณ์เจนตริฟิเคชั่น ไม่เพียงแต่จะจำกัดอยู่แค่เมืองใหญ่ในยุโรปและอเมริกาเหนือ แต่เจนตริฟิเคชั่นถูกมองว่าเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในสถานที่ต่าง ๆ มากมาย
ทั่วโลก ผลกระทบมีทั้งด้านบวกและด้านลบ ปัจจัยหนึ่งที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์เจนตริฟิเคขั่น คือ การเข้าถือครองพื้นที่ในเขตชุมชนเมือง หรือการเปลี่ยนมือของอาคารและที่ดินที่ได้สร้างความเปลี่ยนแปลงทางกายภาพให้กับย่านที่พักอาศัย ทำให้มีการผลักใสคนกลุ่มเดิมออกด้วย ทุน หรือมิติทางชนชั้น รวมถึงการพัฒนาในเชิงนโยบายที่เกิดขึ้นในพื้นที่ย่านพักอาศัย บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความหมายและรูปแบบปรากฏการณ์เจนตริฟิเคชั่นที่เกิดขึ้น ปรากฏการณ์เจนตริฟิเคชั่นนั้นสามารถแบ่งได้เป็น 3 ยุคสมัย โดยยุคแรกเกิดขึ้นในช่วง ปี ค.ศ.1960-1970 เจนตริฟิเคชั่นถูกมองว่าเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่ทำให้เกิดการย้ายถิ่น มีการต่อสู้กันระหว่างชนชั้นแรงงานและชนชั้นกลาง ยุคสมัยที่สองช่วงปี 1970-1990 เจนตริฟิเคชั่นถูกใช้เป็นเครื่องมือในการอธิบายการฟื้นฟูและพัฒนาเมืองที่เสื่อมโทรม กระทั่งถึงยุคสมัยที่สามช่วงปี ค.ศ. 1990-ปัจจุบัน พบว่าคำดังกล่าวมักใช้เป็นเครื่องมือในอธิบายการพัฒนาโครงการอสังหาริมทรัพย์สร้างใหม่ขนาดใหญ่ในเมืองชั้นใน การพัฒนาความสวยงามของพื้นที่สำหรับตอบสนองการท่องเที่ยวซึ่งขับเคลื่อนโดยอุดมการณ์เสรีนิยมใหม่ ภายใต้วาทกรรม “ความสวยงาม” และมีการขยายความหมายของเจนตริฟิชั่นในบริบทที่มีความสัมพันธ์กับด้านอื่น ๆ เพิ่มมากขึ้นในปัจจุบัน โดยสรุปแล้ว บทความนี้ต้องการเสนอแนะว่ากรีนเจนตริฟิเคชั่น และเฮอริเทจเจนตริฟิเคชั่นเป็นแนวทางที่ควรศึกษาและนำมาปรับใช้กับย่านชุนชนในประเทศเพื่อหลีกเลี่ยงและลดผลกระทบจากปรากฏการณ์เจนตริฟิเคชั่น อีกทั้งควรพิจารณาความเข้าใจร่วมกันของคำว่า “เจนตริฟิเคชั่น” และการนำไปใช้ในประเทศไทย รวมถึงการวิจัยเพิ่มเติมนั้นควรให้ความสำคัญกับประเด็นความขัดแย้งทางชนชั้น การย้ายถิ่นที่และผู้คนที่ได้รับผลกระทบจากปรากฏการณ์ดังกล่าว เพื่อที่จะทำให้แน่ใจได้ว่าความหมายของคำจะไม่สูญหายหรือถูกกลืนกินภายใต้สำนวน เช่น การฟื้นฟูเมือง ความทันสมัย การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ความสวยงาม และ การอนุรักษ์