รูปแบบการจัดงานฌาปนกิจตามหลักพุทธปรัชญาเถรวาทในจังหวัดร้อยเอ็ด
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาแนวคิดและหลักการในการจัดงานฌาปนกิจในสังคมไทย 2) การวิเคราะห์หลักพุทธปรัชญาเถรวาทที่เกี่ยวข้องกับพิธีฌาปนกิจในจังหวัดร้อยเอ็ด 3) การบูรณาการหลักพุทธปรัชญาเถรวาทในการจัดงานฌาปนกิจในพื้นที่จังหวัดร้อยเอ็ด และ 4) การเสนอองค์ความรู้และรูปแบบการจัดงานฌาปนกิจที่เป็นเอกลักษณ์ตามหลักพุทธปรัชญาเถรวาท เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยศึกษาข้อมูลจากพระไตรปิฎก เอกสารวิชาการทางพุทธศาสนา งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ ได้แก่ พระสงฆ์ ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 15 รูป/คน เครื่องมือวิจัยคือแบบสัมภาษณ์เชิงลึก และนำเสนอผลการวิจัยด้วยวิธีการพรรณนาเชิงวิเคราะห์
ผลการวิจัยพบว่า
1. แนวคิดหลักในการจัดงานฌาปนกิจในสังคมไทยมี 3 ประการ ได้แก่ 1) การอุทิศส่วนบุญให้กับผู้ล่วงลับ 2) ความเชื่อเกี่ยวกับชีวิตหลังความตาย และ 3) การสืบทอดวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่นในพิธีการต่างๆ เช่น ประเพณีบุญแจกข้าว และฮีต 12 ของชาวอีสาน
2. หลักพุทธปรัชญาเถรวาทที่มีบทบาทสำคัญ ได้แก่ ทิศ 6 ซึ่งกำหนดหน้าที่ที่บุคคลควรปฏิบัติต่อกัน หลักศรัทธา 4 เน้นความเชื่อในกรรมและผลของกรรม และบุญกิริยาวัตถุ 3 ที่เป็นแนวทางปฏิบัติในการทำบุญ ได้แก่ การให้ทาน การรักษาศีล และการเจริญภาวนา
3. ผลการบูรณาการแสดงให้เห็นว่าพิธีฌาปนกิจในจังหวัดร้อยเอ็ดมีการเน้นการทำบุญและอุทิศส่วนกุศลให้กับผู้ล่วงลับตามหน้าที่ของบุตรหลานในหลักทิศ 6 และให้ความสำคัญกับการแสดงความเคารพต่อผู้ตายตามหลักศรัทธา 4
4. องค์ความรู้ TRI-BP Model คือ 1) Tradition (ประเพณี) 2) Ritual (พิธีกรรม) 3) Integration of Buddhist Philosophy (การบูรณาการพุทธปรัชญา) เป็นการอธิบายแนวทางการจัดงานฌาปนกิจในจังหวัดร้อยเอ็ดอย่างเป็นระบบ โดยเน้นถึงความสำคัญของการสืบทอดประเพณีและการบูรณาการหลักพุทธศาสนาในพิธีกรรม สะท้อนถึงการรักษาแก่นแท้ของประเพณีที่เน้นความกตัญญู การทำบุญเพื่อส่งเสริมบุญกุศล และการสร้างความสามัคคีในชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายลิขสิทธิ์ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องลงลายมือชื่อในแบบฟอร์มใบมอบลิขสิทธิ์บทความ ให้แก่วารสารฯ พร้อมกับบทความต้นฉบับที่ได้แก้ไขครั้งสุดท้าย นอกจากนี้ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องยืนยันว่าบทความ ต้นฉบับที่ส่งมาตีพิมพ์นั้น ได้ส่งมาตีพิมพ์เฉพาะในวารสาร วิชาการธรรม ทรรศน์ เพียงแห่งเดียวเท่านั้น หากมีการใช้ ภาพหรือตารางของผู้นิพนธ์อื่นที่ปรากฏในสิ่งตีพิมพ์อื่นมาแล้ว ผู้นิพนธ์ต้องขออนุญาตเจ้าของลิขสิทธิ์ก่อน พร้อมทั้ง แสดงหนังสือที่ได้รับการยินยอมต่อบรรณาธิการ ก่อนที่บทความจะได้รับการตีพิมพ์เอกสารอ้างอิง
ปราณี วงษ์เทศ. (2534). พิธีกรรมเกี่ยวกับการตายในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: อัมรินทร์ ปริ้นติ้งกรุ๊ฟ.
_______. (2534). พิธีกรรมเกี่ยวกับการตายในประเทศไทย. เอกสารประกอบการจัดนิทรรศการเรื่อง ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต, ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร มหาวิทยาลัยศิลปากร, 17 ตุลาคม-6 พฤศจิกายน 2534. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งกรุ๊ฟ.
พระครูกาญจนกิจจารักษ์. (2564). การศึกษาวิเคราะห์การพัฒนามนุษย์สู่ความเป็นเทวดาตามหลักบุญกิริยาวัตถุ. (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระครูสุธีคัมภีรญาณ. (2559). บุญแจกข้าว: รูปแบบการแบ่งปันและสร้างความกตัญญูของชาวอีสาน. (รายงานการวิจัย). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระเทพวิสุทธิเมธี (ปัญญานันทภิกขุ). (2535). หน้าที่ของคนฉบับสมบูรณ์. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ปฺ.อ.ปยุตฺโต). (2549). พุทธธรรม ฉบับปรับปรุงและขยายความ. (พิมพ์ครั้งที่ 11). กรุงเทพฯ: สหธรรมิก.
พระมหาคํารบ ธมฺมธโร (หิรัญชาติ). (2547). มโนทัศนะเกี่ยวกับความตายใพระพุทธศาสนา: การศึกษาเชิงวิเคราะห์. (วิทยานิพนธ์ศาสนศาสตรมหาบัณฑิต). นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย.
ฟื้น ดอกบัว. (2558). พุทธปรัชญาว่าด้วยการเวียนว่ายตายเกิดในพระพุทธศาสนา. วารสารบัณฑิตศึกษาปริทรรศน์, 11(3), 1-17.
ราชบัณฑิตยสถาน. (2546). พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับลิเคชั่นส์.
อภิสร มีผล. (2554). การศึกษาศรัทธาในฐานะปัจจัยเกื้อกูลต่อการเข้าถึงเป้าหมายของพระพุทธศาสนา. (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต). พระนครศรีอยุธยา: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
