แนวทางการบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นในการใช้สมุนไพรพื้นบ้าน ตามแนวพุทธศาสนาของชุมชนตำบลบ้านว่าน อำเภอท่าบ่อ จังหวัดหนองคาย

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาองค์ความรู้ภูมิปัญญาเกี่ยวกับการใช้สมุนไพรที่ปรากฏในคัมภีร์พระพุทธศาสนา 2) ศึกษาภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรของชุมชนตำบลบ้านว่าน อำเภอท่าบ่อ จังหวัดหนองคาย 3) นำเสนอแนวทางการบูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นในการใช้สมุนไพรพื้นบ้าน เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง และการสนทนากลุ่มย่อย เป็นเครื่องมือในการเก็บรวบรวมข้อมูล กลุ่มผู้ให้ข้อมูลหลักประกอบด้วย พระภิกษุ และประชาชนในชุมชน จำนวนทั้งสิ้น 34 รูป/คน การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีการวิเคราะห์เชิงพรรณนา
ผลการวิจัยพบว่า
1. การใช้สมุนไพรในพระพุทธศาสนาในมหาวิภังค์ (พระวินัยปิฎก เล่มที่ 1) และ จุลวรรค กล่าวถึงการรักษาพระภิกษุด้วยสมุนไพร เป็นแนวทางสำคัญในการดูแลสุขภาพของพระสงฆ์ โดยเน้นการเสริมสร้างสมดุลระหว่างร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ ซึ่งช่วยให้การปฏิบัติธรรมอย่างมีประสิทธิภาพ ภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรในยุคพุทธกาลเพื่อรักษาสุขภาพ ส่งเสริมความสมดุล และก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมโดยรวม
2. ชุมชนตำบลบ้านว่านมีภูมิปัญญาการใช้สมุนไพรที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน โดยเป็นการผสมผสานระหว่างการรักษาทางกายและการดูแลจิตใจ เพื่อให้เกิดความสมดุลอย่างยั่งยืน สมุนไพรที่ใช้มักมีสรรพคุณในการบำบัดโรค เป็นแนวคิดที่สอดคล้องกับหลักพุทธศาสนาในการดูแลสุขภาพ นอกจากการบำบัดทางกายแล้ว สมุนไพรยังมีบทบาทในการปรับสมดุลจิตใจ โดยช่วยเสริมสร้างความสงบและสมาธิผ่านกระบวนการรักษาและการปฏิบัติธรรม
3. การใช้ภูมิปัญญาเชิงพุทธในการดูแลสุขภาพด้วยสมุนไพรเป็นการรักษาที่สอดคล้องกับธรรมชาติและเน้นความยั่งยืน การปลูกและใช้สมุนไพรอย่างถูกวิธีช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ขณะเดียวกันยังช่วยส่งเสริมการเรียนรู้และการพึ่งพาตนเองในการดูแลสุขภาพ การนำหลักธรรมมาประยุกต์ใช้ร่วมกับการใช้สมุนไพรทำให้เกิดแนวทางการรักษาที่ครอบคลุมทั้งกายและใจ ช่วยให้ผู้ปฏิบัติมีสุขภาพแข็งแรง สมดุล และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นในระยะยาว