การศึกษาผลกระทบของนโยบายการใช้เครื่องมือทำการประมงบางชนิดในแม่น้ำ: กรณีศึกษา อวนทับตลิ่งในแม่น้ำมูลใน

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “การศึกษาผลกระทบของนโยบายการใช้เครื่องมือทำการประมงบางชนิดในแม่น้ำ : กรณีศึกษา อวนทับตลิ่งในแม่น้ำมูล ใช้รูปแบบวิจัยเชิงคุณภาพ  (Qualitative Research) มีวัตถุประสงค์ดังนี้ 1. เพื่อศึกษาผลกระทบของนโยบายการใช้เครื่องมือทำการประมงด้วยอวนทับตลิ่งในแม่น้ำมูล 2. เพื่อหาแนวทางการแก้ไขประกาศของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในการใช้อวนทับตลิ่งหาปลาในแม่น้ำมูล

             ผลการวิจัยพบว่า การออกประกาศของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ว่าเป็นการออกระเบียบคลอบคลุมทั้งประเทศ โดยไม่ดูถึงความแตกต่างของเครื่องมือทำการประมงอวนทับตลิ่งในทะเล อาจจะทำลายล้าง เพราะใช้เรือลากตลอด 24 ชั่วโมง แต่อวนทับตลิ่งในแม่น้ำ ต้องอาศัยเรือเพื่อไปวางอวน แล้วก็ใช้คนลากอวนเข้าฝั่งส่วนมากจะเป็นคนในครอบครัว ควรจะมีการแก้ไขประกาศเพื่อให้ประชาชนที่ทำมาหากินตามริมแม่น้ำมูล สามารถจับปลาด้วยอวนทับตลิ่งได้ มีการสร้างเขตอภัยทานให้ปลาได้หลบภัย ทำให้มีทรัพยากรหมุนเวียนไม่จบสิ้นก่อเกิดประโยชน์และเกิดคุณค่าต่อมนุษย์มากที่สุด

             การที่กรมประมงประกาศห้ามใช้เครื่องมือจับปลาประเภทโพงพางหลี่ เป็นสิ่งที่ถูกต้องเพราะโพงพาง ที่เป็นอวนตาถี่ ขวางกั้นลำน้ำ ส่งผลต่อสัตว์น้ำขนาดเล็ก ไม่สามารถเล็ดลอดไปได้ จะส่งผลต่อการลดจำนวนของสัตว์น้ำอย่างร้ายแรง ผลที่เกิดขึ้นรุนแรงกว่าอวนทับตลิ่ง เพราะอวนทับตลิ่งจะจับปลาได้เฉพาะจุดไม่สามารถลากจับปลาได้ตลอดทั้งลำน้ำ

             ต้องให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม เป็นการสร้างชุมชนเข้มแข็ง โดยอาศัยชุมชนมีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทาง วิธีการที่จะนำไปสู่สิ่งที่แก้ไขปัญหาอย่างยั่งยืนเพื่อสร้างสังคมที่เข้มแข็ง โดยรัฐบาลต้องมีนโยบาย จัดสรรแหล่งน้ำ เพื่อกำหนดให้เป็นเขตอนุรักษ์พันธุ์ปลาในแต่ละท้องถิ่น ที่เรียกว่า เขตอภัยทานที่ชัดเจน มีการส่งเสริมให้จัดตั้งกลุ่มองค์กรจากชุมชนในหมู่บ้าน มีการจัดการอย่างมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืน ต้องอาศัยทุกฝ่าย เช่นวัด บ้าน ผู้นำท้องถิ่น ต้องมีเจ้าอาวาส หรือผู้นำทางจิตวิญญาณ ผู้นำชุมชนที่เข้มแข็ง มีบุคลิกภาพความเป็นผู้นำ ร่วมกับ เจ้าหน้าที่ของรัฐและนักการเมืองท้องถิ่นเข้ามาให้การสนับสนุนช่วยเหลือการอนุรักษ์พันธุ์ปลาท้องถิ่นไม่ให้สูญหายไป

             ควรจะจำกัดผู้ทำอาชีพประมงโดยให้ขึ้นทะเบียนเป็นครัวเรือน ในแต่ละชุมชนว่าจะให้ประกอบอาชีพประมงด้วยการใช้อวนกี่ครัวเรือน อวนจำนวนกี่ปาก ขึ้นทะเบียนให้ชัดเจน ถ้าครัวเรือนไหนเลิกทำอาชีพประมง ก็ให้สิ้นสุดใบอนุญาตไปด้วย ไม่มีการออกใบอนุญาตใหม่ ต่อไป ควรจะมีการสำรวจครัวเรือนที่ทำประมง และให้ขึ้นทะเบียน ให้จำกัดจำนวนอวน เอาไว้ไม่ให้เพิ่มขึ้น เพื่อควบคุมจำนวนอวนและผู้ประกอบอาชีพใช้อวนหาปลาได้   

             ข้อเสนอแนะ

1. ยกเลิกประกาศฉบับ น่าจะมีการแก้ไขประกาศเพื่อให้ประชาชนที่ทำมาหากินตามริมแม่น้ำมูล สามารถจับปลาด้วยอวนทับตลิ่งได้ เพราะการใช้อวนทับตลิ่ง ไม่ใช่การทำลายล้าง ก็มีประกาศห้ามจับปลาในฤดูวางไข่อยู่แล้ว ปลาก็สามารถแพร่พันธุ์ได้


2. กรมประมงควรจะผ่อนผันให้สามารถใช้อวนทับตลิ่งเป็นเครื่องมือทำมาหากินต่อไปได้ ชาวบ้านยินดีขยายตาอวนให้ห่าง ในช่วงที่เล็กที่สุด ออกไปจาก 1.5 ซม. เป็น 3 ซม. เพื่อปลาตัวเล็กจะได้ไม่ถูกจับ และยินดีนำเครื่องมือที่ทำมาหากินมาให้กรมประมงตรวจสอบและขึ้นทะเบียนให้ถูกต้อง ถ้าใครฝ่าฝืนขอให้บังคับใช้กฎหมายลงโทษผู้ฝ่าฝืนสูงสุดตามบทบัญญัติของกฎหมาย