เอกสารส่วนบุคคลในหอจดหมายเหตุ: กรณีศึกษาการจัดการเอกสารจดหมายเหตุ ศาสตราจารย์นายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว ในหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ
Main Article Content
บทคัดย่อ
การจัดเก็บเอกสารส่วนบุคคลในหอจดหมายเหตุมีรายละเอียดที่ต้องให้ความสำคัญ ทั้งหลักการเรื่อง Principle of provenance หรือ respect des fonds (จัดเก็บตามแหล่งที่มาของเอกสาร) และ Principle of original order (จัดเรียงตามระเบียบเดิม) เพื่อให้การจัดเก็บเอกสารเป็นไปตามบริบทที่รักษาความหมายและคุณค่าทางประวัติศาสตร์ที่มีอยู่ให้ดีที่สุด เอกสารส่วนบุคคลมีข้อจำกัดหลายประการในการรักษาไว้ซึ่ง Original order ทั้งนี้เนื่องจากการรับมอบเอกสารส่วนใหญ่ของหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาตินั้น เอกสารส่วนบุคคลจะถูกส่งมอบให้หอจดหมายเหตุฯ โดยทายาท ลูกหลาน หรือผู้เก็บรักษา ซึ่งส่วนใหญ่ไม่ได้รับการอนุรักษ์ และจัดเรียงเอกสารตามระเบียบเดิมไว้ การจัดเก็บเอกสารส่วนบุคคลในหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติจึงเน้นหลักการเรื่อง Provenance โดยการจัดระบบตามแหล่งที่มาซึ่งยึดเรียงเอกสารตามประวัติช่วงชีวิตของ เจ้าของเอกสารแต่ละบุคคล และถือเอาบริบทการทำงานในแต่ละช่วงเพื่อการทำความเข้าใจคุณค่าของเอกสาร
บทความนี้เป็นการนำเสนอกรณีศึกษาการจัดการเอกสารส่วนบุคคลของศาสตราจารย์นายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว ซึ่งเป็นผู้มีคุณูปการต่อวงการแพทย์และการสาธารณสุขไทย ในช่วง 100 ปี ท่านเป็นผู้บุกเบิกการแพทย์ในชนบท เป็นอาจารย์ ผู้บริหาร นักวิจัย นักประวัติศาสตร์ทางการแพทย์และการสาธารณสุขไทยอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นปูชนียบุคคลที่เป็นแรงบันดาลใจให้แก่แพทย์ทั้งหลายในกาลต่อมา เอกสารดังกล่าวนี้ ดำเนินการโดยหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ เพื่อจะแสดงให้เห็นขอบเขตของเอกสารที่ได้รับการจัดแบ่งช่วงชีวิตการทำงานและผลการจัดทำบัญชีเอกสาร โดยมีข้อเสนอว่า ภารกิจด้านการจัดการเอกสารส่วนบุคคลในหอจดหมายเหตุฯ นั้น ไม่เพียงแต่พัฒนาด้านระบบสารสนเทศ การอนุรักษ์หรือบำรุงรักษาเอกสาร การจัดเรียงเอกสารและการจัดระบบบริการให้ผู้สนใจสามารถเข้าถึงเอกสารจดหมายเหตุเท่านั้น แต่ยังต้องมีวิชาการและการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับกระบวนการศึกษา วิจัย และค้นคว้าเกี่ยวกับประวัติบุคคลด้วย เพื่อทำความเข้าใจในบริบทที่เกี่ยวข้องกับประวัติบุคคลและการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงของยุคสมัยของแต่ละท่าน จึงจะสามารถจัดการเอกสารส่วนบุคคลในหอจดหมายเหตุฯ ได้อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ ใกล้เคียงกับบริบทที่เกิดขึ้นของเอกสารมากที่สุด อันจะเป็น
Article Details
ลิขสิทธิ์@ของวารสารมานุษยวิทยา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), กรุงเทพฯ, ประเทศไทย
ข้อมูลเพิ่มเติม:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
References
นิยดา เกียรติยิ่งอังศุลี และคณะ (บก.). 2554. ขบวนการสานต่อ หนึ่งศตวรรษยืนหยัดเพื่อสังคม : เสม พริ้งพวงแก้ว. กรุงเทพฯ: แผนงานสร้างกลไกเฝ้าระวังและพัฒนาระบบยา คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
บุญญประภา ภู่ษา. 2552. “การวิเคราะห์เอกสารจดหมายเหตุของหอประวัติจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย”, วารสารบรรณารักษศาสตร์, 29(2): สืบค้นจาก http://www.arts.chula.ac.th/journal/index.php/lsj/article/view/112
ปุณยวัจน์ มาลากุล ณ อยุธยา และคณะ. 2554. วรรณสารการศึกษา : ประมวลเอกสารส่วนบุคคลของศาสตราจารย์ หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล. กรุงเทพฯ: คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา.
เพชรรุ่ง เทียนปิ๋วโรจน์. 2557. “จดหมายเหตุเจมส์ โลว์: ภาพสะท้อนประวัติศาสตร์หัวเมืองปักษ์ใต้ฝั่งทะเลตะวันตกสมัยต้นรัตนโกสินทร์”, วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 6(1): สืบค้นจาก http://fs.libarts.psu.ac.th/research/journal/journal-vol6-no1/1-James%20Low% E2%80%99s%20Journal.pdf
ยวิญฐากรณ์ ทองแขก. 2561. “การจัดการเอกสารจดหมายเหตุ.” ใน หลักและแนวปฏิบัติการจัดการจดหมายเหตุดิจิทัล. (หน้า 29). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช และฝ่ายบริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ.
วิชัย โชควิวัฒน. 2554. หนึ่งคนยืนหยัด หนึ่งศตวรรษ เสม พริ้งพวงแก้ว. นนทบุรี: สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.).
สันติสุข โสภณสิริ. 2549. เกียรติประวัติแพทย์ไทยฝากไว้ให้คนรุ่นหลัง ชีวิตและผลงานของศาสตราจารย์นายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก.
สันติสุข โสภณสิริ. 2555. เกียรติประวัติแพทย์ไทยฝากไว้ให้คนรุ่นหลัง ชีวิตและผลงานของศาสตราจารย์นายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว (พิมพ์ครั้งที่ 3). นนทบุรี: สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพ สำนักงานปลัดกระทรวง.
สุทัศน์ ดวงดีเด่น. 2552. “นายแพทย์โธมัส เฮย์วาร์ด เฮส์ กับโรงพยาบาลเลิดสิน กรมการแพทย์”, บทความพิเศษวารสารกรมการแพทย์, 34(8): สืบค้นจาก http://www.dms.moph.go.th/dmsweb/dmsweb_v2_2/content/org/journal/data/2009-8_p654-664.pdf
หอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ระบบสุขภาพไทย. 2551. “คำอธิบายเนื้อหา”. ใน บัญชีสำรวจเอกสารส่วนบุคคล ศาสตราจารย์นายแพทย์เสม พริ้งพวงแก้ว (สบ 1). หน้า 2. นนทบุรี: สำนักวิจัยสังคมและสุขภาพกระทรวงสาธารณสุข.
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ. (1) สบ 1.2/3. เอกสารส่วนบุคคล ศ.นพ.เสม พริ้งพวงแก้ว โสตทัศนวัสดุ. (ไฟล์ซีดี พ.ศ. 2551 – 2552).
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ. (1) สบ 1.1 – 1.2., (14) สบ 1.1 – 1.7. เอกสารส่วนบุคคล ศ.นพ.เสม พริ้งพวงแก้ว. (พ.ศ. 2579 – 2552).
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ. โครงการจัดตั้งหอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์สุขภาพไทย. สืบค้นจาก http://www.naph.or.th/content/41/1/ (18 มีนาคม พ.ศ. 2562)
หอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ. ความเป็นมาหอจดหมายเหตุสาธารณสุขแห่งชาติ. สืบค้นจาก http://www.naph.or.th/content/1/1/ (18 มีนาคม พ.ศ. 2562)