เพศวิถีกับผู้หลุดพ้นในพุทธศาสนาเถรวาท
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ศึกษาเพศวิถีแบบที่เข้าได้กับวิถีการดำเนินชีวิตของอริยบุคคลสี่ประเภทในพุทธศาสนา ได้แก่ เพศวิถีแบบเอเซ็กชวล, โรแมนติก-เอเซ็กชวล และอโรแมนติก-เอเซ็กชวล ผลการศึกษาพบว่า อริยบุคคลสองระดับแรกคือโสดาบันและสกทาคามียังมีเพศวิถีเหมือนกับปุถุชน โดยเพศวิถีของพวกท่านที่พบในคัมภีร์พุทธคือรักร่วมหนึ่งเพศและรักต่างเพศ อนาคามีที่ยึดติดรูปละเอียด (หรือรูปฌานขั้นต่ำ) สามารถตีความได้ว่ามีเพศวิถีแบบเอเซ็กชวลพร้อมกับโรแมนติก อนาคามีที่ยึดถืออรูปละเอียดสามารถตีความได้ว่ามีเพศวิถีแบบเอเซ็กชวลพร้อมกับอโรแมนติก พระอรหันต์เป็นกลุ่มที่ไม่สามารถกำหนดได้ว่ามีเพศวิถีแบบใดแบบหนึ่งเพราะรูปแบบทางจิตของพวกท่านมีลักษณะพิเศษและสนับสนุนการไม่มีเพศวิถี พระอรหันต์ไม่มีเพศวิถี แต่การไม่มีเพศวิถีก็ไม่ได้แปลว่าพระอรหันต์ไม่มีแรงดึงดูดต่อผู้อื่น พระอรหันต์สามารถมีแรงดึงดูดบางอย่างที่ไม่ได้มาจากแรงขับของเพศวิถี
Article Details

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์@ของวารสารมานุษยวิทยา
ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน), กรุงเทพฯ, ประเทศไทย
ข้อมูลเพิ่มเติม:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
References
ขุนสรรพกิจโกศล. ม.ป.ป. ลักขณาทิจตุกะแห่งปรมัตถธรรม. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.
ธรรมสุตตะ. รูปาวจรจิต ๑๕. สืบค้นจาก https://www.dhamma-sutta.com/2023/09/blog-post.html (15 มีนาคม 2567).
ธีร์ วงศ์นที. 2562. “พระพุทธเจ้าเป็น aromantic asexual หรือไม่”, วารสารมานุษยวิทยาศาสนา, 1(1): 105-116.
นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ. 2563. “แนวคิดเรื่อง “ความหลากหลายทางเพศ” ในกระบวนทัศน์วิทยาศาสตร์และ
สังคมศาสตร์”, วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 28(3): 312-339.
พระสัทธัมมโชติกะ ธัมมาจริยะ. 2553. ปรมัตถโชติกะ ปริจเฉทที่ ๑-๒-๖. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสัทธัมมโชติกะ.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 12. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 18. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 19. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 20. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 24. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 29. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 33. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 36. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2539. อรรถกถาพระไตรปิฎกภาษาไทย มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม 2. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2553. อรรถกถาภาษาไทย อังคุตตรนิกาย เอกกนิบาต ภาค 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2556. อรรถกถาภาษาไทย ธรรมบท ขุททกนิกาย ภาค 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2556. อรรถกถาภาษาไทย ธรรมบท ขุททกนิกาย ภาค 2. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2559. อรรถกถาภาษาไทย ขุททกนิกาย อปทาน ภาค 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2560. อรรถกถาพระไตรปิฎกภาษาไทย ธรรมสังคณี. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2560. อรรถกถาพระไตรปิฎกภาษาไทย ปัญจปกรณ์. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 2560. อรรถกถาภาษาไทย พระวินัยปิฎก สมันตปาสาทิกา ภาค ๑ ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สมคิด แสงจันทร์. 2566. “เพศวิถี (ที่รอการ) ศึกษาในพุทธศาสนา: ประกายความคิดเรื่องเพศวิถีในพุทธศาสนา กับตัวอย่างพระอรหันต์เพศวิถี”, วารสารมานุษยวิทยาศาสนา, 5(2): 27-42.
สุมาลี มหณรงค์ชัย. 2561. “นักบวชในอินเดียยุคต้น: ศึกษาความเป็นนักบวชในวิถีแห่ง “สมณะ” และ “พราหมณ์”, วารสารอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยศิลปากร, 40(2): 255-275.
Barrell, Amanda. 2023. What does it mean to be asexual? MedicalNewsToday. Retrieved from https://www.medicalnewstoday.com/articles/327272 (14 March 2024).
Ferguson, Sian. 2022. What Does It Mean to Be Both Aromantic and Asexual? Healthline. Retrieved from https://www.healthline.com/health/aromantic-asexual (10 March 2024).
Goettsch, Stephen L. 1989. “Clarifying Basic Concepts: Conceptualizing Sexuality”, The Journal of Sex Research, 26(2): 249-255.
Harris, Victoria. 2013. “Histories of ‘Sex’, Histories of ‘Sexuality’”, Contemporary European History, 22(2): 295-301.
Oxford University LGBTG+ Society, n.d. What Do “Asexual” And “Aromantic” Mean? Retrieved from https://www.oulgbtq.org/what-do-asexual-aromantic-mean.html (1 April 2024).
The Center. 2024. What Is LGBTQIA+? Retrieved from https://gaycenter.org/community/lgbtq/ (10 May 2024).
The University of North Carolina at Chapel Hill. n.d. Asexuality, Attraction, and Romantic Orientation. LGBT Center. Retrieved from https://lgbtq.unc.edu/resources/exploring- identities/asexuality-attraction-and-romantic-orientation/ (15 April 2024).
Zambon, Veronica. 2023. What are the different types of sexualities? Retrieved from https://www.medicalnewstoday.com/articles/types-of-sexuality#types (2 June 2024).